2024-03-29T10:46:07Z
https://esrj.sbu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=14207
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
بررسی حساسیت کناره رودخانه در برابر فرسایش و راهکارهای حفاظت کنارههای کانال در رودخانه واز چمستان- مازندران
میلاد
رستمی
محمد مهدی
حسین زاده
رضا
اسماعیلی
تغییرات مجرای رودخانه، فرسایش کنارهای و رسوبگذاری کنارهای، فرآیندهای طبیعی رودخانههای آبرفتی هستند که باعث تخریب زمینهای کشاورزی اطراف و خسارت به تاسیسات انسانی اطراف رودخانه میشود. در این پژوهش با استفاده از مدل تنش برشی لین میزان ضریب ناپایداری کناره رودخانه واز در استان مازندران بررسی شده است. بدین منظور کلیه پارامترهای مورد نیاز با استفاده از مطالعات میدانی، تصاویر گوگل ارث و آزمایش دانهبندی اندازهگیری شد. براساس مدل فوق مقاطع ناپایدار شناسایی سپس برای هر یک از این مقاطع، اندازه پاره سنگ جهت سنگچینی کناره رودخانه به عنوان راهکار مدیریتی تعیین شده است. نتایج نشان داد که مقاطع 6، 2، 8، 3، 5، 7، 1، 4 به ترتیب دارای بیشترین تا کمترین ضریب پایداری هستند. بر این اساس اندازه پاره سنگ در آستانه حرکت و پاره سنگ مناسب جهت سنگچینی کناره و حفاظت از کناره رودخانه متفاوت خواهد بود. همچنین با توجه به شرایط هر مقطع، شیب مناسب کناره جهت عملیات سنگچین کردن متفاوت میباشد. که در این بازه از رودخانه واز مقطع شماره 1 بزرگترین پاره سنگ با اندازه 21/1 متر در شیب 20 درجه و پاره سنگ با اندازه 69/0 متر در شیب 30 درجه مورد نیاز است. مقطع شماره 6 کوچکترین پاره سنگ با اندازه 248/0 در شیب 20 درجه و پاره سنگ با اندازه 115/0 متر در شیب 30 درجه مورد نیاز است.
رودخانه واز
سنگچین کناره
ضریب پایداری
فرسایش کنارهای
مدل لین
2021
01
20
1
14
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97423_a23704cf2eb5ae4bc475ecc149d2ba30.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
بررسی عناصر سنگین(Cd, Cr, Cu, Ni, Pb) موجود در غبار ریزشی شهر تهران
فاطمه
ارسلانی
بهلول
علیجانی
مهری
اکبری
شیرین
محمدخان
هدف پژوهش حاضر تعیین غلظت عناصر سنگین موجود در غبار ریزشی شهر تهران، تحلیل فضایی آن و محاسبه شاخصهای آلودگی جهت بررسی شدت تأثیر عوامل انسانساخت است. بدینمنظور غبار ریزشی با استفاده از تله رسوبگیر تیلهای 1 MDCOدر 28 ایستگاه شهر تهران در دوره آماری (31/3/1397- 1/10/1396) جمعآوری شد. جهت شناسایی و تعیین غلظت عناصر سنگین (Cd,Cr,Cu,Ni,Pb) موجود در گردوغبار ریزشی جمعآوری شده، از آنالیز 2XRF، تعیین پراکندگی مکانی- زمانی عناصر سنگین موجود در غبار ریزشی از روش درونیابی کریجینگ، ردیابی مسیر ورود آن به کلان شهر تهران از مدل 3 HYSPLITو تعیین سطح آلودگی آنها از شاخصهای استاندارد (EF) و (Igeo) استفاده شد. پایدار بودن هوا، وارونگی دما و استفاده بیشتر از وسایل گرمایشی در فصل زمستان باعث افزایش غلظت عناصر سنگین در زمستان نسبت به بهار شد. به دلیل الگوی غربی باد، ذرات ریز گردوغبار که حاوی فلزات سنگین است از غرب تهران به نقاط شرقیتر پراکنده میشود. بدلیل الگوی توپوگرافی تهران و کم شدن سرعت باد در شرق، غلظت این عناصر در شرق بیشتر از غرب میباشد. بیشترین غلظت کروم در نواحی مرکزی به سمت جنوب تهران قرار دارد. یکی از دلایل آن، معادن شن و ماسه واقع در غرب تهران است. براساس مقادیر شاخص غنیشدگی (EF) و شاخص زمینانباشت (Igeo) غلظت فلزات سنگین موجود در گردوغبار ریزشی در زمستان 1396 و بهار 1397 به ترتیب Cd>Pb>Cu>Cr>Ni میباشد. سرب و کادمیوم منشأ انسانی، مس، کروم و نیکل منشأ طبیعی دارد.
تحلیلفضایی
تلهرسوبگیرMDCO
شهرتهران
غبارریزشی
فلزاتسنگین
2021
01
20
15
36
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97441_ba11fcd23ebb1af5d725d9a216bd58f3.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
اثر جنگ تحمیلی ایران و عراق بر مدیریت و حکمرانی منابع آب در استان کرمانشاه
یاسر
نیکپیمان
شراره
قلی زاده خاصوانی
میثم
حاجی زاده
علی
سعیدی رشک علیا
جنگ یکی از پیچیدهترین پدیدههای اجتماعی است که به دلیل ماهیت، اهداف و ابعاد آن پیامدهای اقتصادی- اجتماعی غیر قابل پیشبینی در جوامع درگیر آن برجای میگذارد. جنگ ذاتا نابود کننده توسعه پایدار است. در سال 1358 هجری شمسی جنگی ناخواسته در طول مرزهای غربی و جنوب غربی ایران از جانب عراق بر ایران تحمیل شد و در تمام این مدت، محیط زیست طبیعی و انسانی کشور مورد آماج تخریب و نابودی قرار گرفت. استراتژیهای جنگی نظیر ساختن پل روی رودخانهها و نهرها، ایجاد موانع جنگی، احداث خاکریزها و سنگرهای بزرگ سطحی و زیرزمینی، همگی باعث برهم زدن اکوسیستم منطقه شده و نیز استفاده از ماشینآلات مهندسی و رزمی و جنگافزارها باعث صدمات جبرانناپذیر زیستمحیطی شده است. درگیر بودن مستقیم بخشی از استان کرمانشاه در جنگ باعث شد تا اولویتهای صنعتی، پژوهشی و زیستمحیطی به سمت اهداف جنگ معطوف شود و به بیان بهتر، آب و محیط زیست تحتتاثیر شرایط اضطرار از اولویت خارج شد و تمرکز بر حفظ تمامیت ارضی و مرزها معطوف شد. لذا، حکمرانی طبیعی از حالت عادی خارج شده و به اضطرار تبدیل گردیده است. متعاقب آن، خسارات سنگین بر اکوسیستمهای آبی و منابع آب در استان کرمانشاه وارد شد. در این مطالعه سعی شده است با بررسی سوابق و پیشینه حکمرانان بالارتبه و میانرتبه مرتبط با حکمرانی منابع آب در ایران و استان کرمانشاه در بازه زمانی هشت ساله جنگ و مقایسه آن با هشت سال پس از جنگ، به بررسی آثار جنگ تحمیلی ایران و عراق بر حکمرانی منابع آب در استان کرمانشاه پرداخته شود.
ایران
جنگ
حکمرانی منابع آب
عراق
کرمانشاه
2021
01
20
37
46
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97461_6e2a669e4228bd0af21fb99de3e136ae.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
کانیشناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار مس- اورانیوم رسوبی آغل مسی، بلوک طبس، ایران مرکزی
رضا
ارجمندزاده
ابراهیم
شریفی تشنیزی
علی اکبر
احمدی
امیر
مهدوی
سیما
توسلی
رحیم
دبیری
حوضه رسوبی ژوراسیک-کرتاسه در ناحیه آغل مسی را لایههای قرمز رنگ سازند گره دو تشکیل میدهد که شامل توالی ماسه سنگ دانه ریز، ماسه سنگ دانه متوسط تا درشت و در نهایت کنگلومرا سرخ اکسیدان (هماتیتدار) میباشد که در بخشهایی احیایی شدهاند. کانهزایی در افقهای احیایی و در ارتباط با کانالهای دیرینه رخداده است. در محدوده رخداد مس - اورانیوم آغلمسی، دو افق اصلی احیایی و چهار زیر افق قابل تشخیص است که هریک، از سه پهنه قرمز اکسیدان، پهنه شسته شده و پهنه احیایی کانهزایی تشکیل شدهاند. با توجه به ویژگی-های سنگشناسی، ژئومتری عدسی وابسته به لایه، گسترش ناحیهای، ساخت و بافت جانشینی و دانه پراکنده، کانی شناسی ساده، وجود آثار و بقایای گیاهی و تمرکز کانهزایی مس در ارتباط با آن، رخداد مس آغل مسی را میتوان تیپ رسوبی لایهای قرمز با میزبان نهشتههای رسوبی1 در نظر گرفت. برای ارزیابی کانیشناسی و نحوه تشکیل رخداد مس- اورانیوم در منطقه، مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی نظیر تهیه مقاطع نازک و صیقلی و مطالعات ژئوشیمیایی نظیر XRF، XRD و ICP-MS انجام شده است. ماسه سنگهای میزبان اورانیوم طبق نمودار فولک از نوع لیت آرنایت بوده و حداکثر میزان اورانیوم در ماسهسنگها ppm 96 میباشد.
اورانیوم
پهنههای اکسیدان و احیایی
سازند گرهدو
ماسه سنگ قرمز
آغل مسی
2021
01
20
47
70
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97467_fbd170dc25beae8215c86fb5ebb61a2c.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
تاثیر بلندای قدیمی هندیجان بر هندسه ساختاری و تکامل تکتونیکی تاقدیس مدفون تنگو (جنوب غرب ایران)
مهدی
یوسفی
سید مرتضی
موسوی
محمد مهدی
خطیب
محاسبه مقادیر هندسی تاقدیس تنگو از جمله پارامتر شکل L، پارامتر نسبت اندازه (R)، کندی چین (b)، ضرایب فوریه و جایگاه آنها در نمودار مربوطه، نشان میدهد که تاقدیس تنگو نامتقارن و دارای شکل جناغی تا سینوسی میباشد. با توجه به متغیر هندسی تاقدیس تنگو به میزان 75/0 و قرارگیری تاقدیس تنگو در رده1A و همچنین موقعیت آن بر روی بلندای قدیمه هندیجان، این تاقدیس از نوع چینهای تحمیلی میباشد که شکلگیری آن بهطور مستقیم در اثر حرکت و بالاآمدگی در راستای گسل پی سنگی هندیجان میباشد. نتایج ما نشان میدهد که توپوگرافی ناهموار ایجاد شده در حوضه رسوبی در اثر فعالیت این گسل پی سنگی، عامل اصلی کاهش ضخامت در رسوبات کرتاسه پایینی تا ترشیاری میباشد. در شمال غرب خلیج فارس عملکرد گسل پی سنگی هندیجان در کنترل چینهشناسی منطقه به شکل ایجاد ناپیوستگی رسوبی در مرز بالایی سازند سروک و نبود چینهای در سازندهای ایلام و گورپی نقش اساسی را ایفا کرده است. چین خوردگی آرام در بازتابندههای لرزهنگاری ترشیاری مشخص میکنند که بلندی هندیجان فاز رشد دیگری را در خلال ترشیاری تجربه کرده است. پیشروی رسوبات همزمان با تکتونیک (آغاجری بالایی) در پهلوهای شمال غربی و جنوب شرقی بلندای هندیجان با تجدید فعالیت بلندای هندیجان در ترشیاری آغازی مطابقت دارد و نشانگر فاز اصلی چین خوردگی پس از کرتاسه بالایی می-باشد.
بلندای قدیمی هندیجان
تاقدیس تنگو
تحلیل هندسی
تکامل تکتونیکی
چین تحمیلی
2021
01
20
71
86
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97472_906659a11af420aaf78fd3a29f6b5fa4.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
ژئوشیمی و ژنز کانسار مگنتیت میمون آباد- جنوب باختر دهگلان، کردستان
افشین
اکبرپور
کانسار آهن میمون آباد در توالی سنگهای آتشفشانی- رسوبی ژوراسیک و تودههای نفوذی ژوراسیک-کرتاسه در شمال زون سنندج-سیرجان رخنمون دارد. کانیسازی آهن بیشتر به صورت مگنتیت است که به اشکال عدسی، رگهای، رگچهای و نواری است. این کانسار دارای بافت پراکنده، تودهای، جانشینی و شبکهای است. کانیهای همراه بیشتر آمفیبول، اکتینولیت، اپیدوت و کوارتز هستند که در بخشهایی با کانیهای رسی و کلسیت همراهند. تغییرات اکسید آهن در کانسنگ بین 30 تا 90 درصد است. عنصر آهن با گوگرد همبستگی مثبت و با تیتانیم، منیزیم، منگنز همبستگی منفی نشان میدهد. وانادیم از 17 تا 107 گرم در تن متغیر است. کاهش مقدار CrوV در این کانسار، منشا ماگمایی را برای آن مردود میسازد. مجموع مقادیر عناصر نادر خاکی در این کانسار بین 26 تا 283 گرم در تن است. غنیشدگی عناصر کمیاب سبک نسبت به عناصر کمیاب سنگین در کانسار نشانه تفریق است. براساس مقایسه پراکندگی REE، کانسار آهن میمون آباد شبیه کانسارهای آهن رسوبی است. تغییرات عناصر نادر خاکی در مگنتیت نشاندهنده دو منشاء اولیه و ثانوی برای کانیسازی آهن میمون آباد است. به این صورت که آهن ابتدا به شکل میان لایه در سنگهای رسوبی- آتشفشانی ژوراسیک تشکیل شده و توسط سیالات داغ حاصل از توده نفوذی، جابه جا شده و در افقهای بالاتر تجمع نموده است. حضور اپیدوت و آکتینولیت فراوان که گاهی با گارنت نیز همراه است نشانهی یک فاز پیرو متاسوماتیسم میباشد.
اسکارن
رسوبی
ژئوشیمی
کانهزایی آهن
کردستان
2021
01
20
87
108
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97477_4a9dc320dd6700749356411466cf3e43.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
کانیزایی مس و طلا، سنگنگاری و ژئوشیمی سنگهایآذرین در تکتلار، شمالغرب زاهدان، استان سیستان و بلوچستان
محمد
بومری
عاطفه
پیری
عبدالباسط
نهتانیفر
حمید رضا
سلوکی
محدوده تکتلار از نظر زمینشناسی در پهنه جوش خوردهی سیستان واقع شده است. قدیمیترین سنگها در محدوده مورد بررسی سنگهای فلیش-گونه همچون شیل، سیلتستون و ماسهسنگ ائوسن میباشند که مورد نفوذ استوکهای دیوریت پورفیری وگرانودیوریت پورفیری و دایکهای گرانودیوریتی الیگوسن واقع شده است. سنگ-های آذرین از لحاظ ژئوشیمیایی دارای ترکیب دیوریت تا گرانودیوریت و متعلق به ماگماهای کالک آلکالن و شوشونیتی و جایگاههای مرتبط به کمان هستند. نمودار عنکبوتی عناصر جزئی و کمیاب خاکی که به ترتیب نسبت به مورب و کندریت به هنجار شدند نشان میدهند کهREE و LILE غنی شدگی ولی عناصری از HES تهی شدگی دارند. غنی شدگیLREE و LILE، وجود آنومالیهای منفی Ba،Ti وZr و آنومالیهای مثبتCe ، Rb، Sm و Th حاکی از شکلگیری نمونههای مورد مطالعه در محیطی مرتبط با کمان آتشفشانی است. استوک-های و سنگهای میزبان آنها در محدوده مورد مطالعه به شدت دگرسان شده میباشند. انواع دگرسانیها شامل دگرسانی پتاسیک، فیلیک، تورمالینی، آرژیلیک، سیلیسی و پروپیلیتیک هستند. در مناطق دگرسانی، کانیزایی به صورت پراکنده، استوکورکهای کوارتز و رگههای سیلیسی رخ داده است. کانیزایی در محدوده تکتلار بر حسب نوع، شدت و منطقهبندی دگرسانیها و سبک کانیزایی و همراهی با سنگهای آذرین نیمه نفوذی کالک آلکالن با بافت پورفیری، از نوع اپیترمال- پورفیری کم عیار است. کانیزایی رگهای اپیترمال به صورت رگههای مس، سرب و طلا و تلسکوپی در حاشیه محدوده پورفیری رخ داده است. در محدوده مورد مطالعه سولفیدهای هیپوژن پیریت و کالکوپیریت و کانیهای سوپرژن مالاکیت، آزوریت و هیدرواکسیدهای میباشند.
پهنه جوش خوردهی سیستان
تکتلار
جایگاه تکتونیکی پسابرخوردی
سیستمهای اپیترمال- پورفیری
ماگماهای کالک-آلکالن و شوشونیتی
2021
01
20
109
128
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97428_5af37e0c80c5b98d630dc085c9e37a5f.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
مینرالشیمی کانی بیوتیت، رهیافتی بر پتروژنز آتشفشان سارای، شمالغرب ایران
مهدی
قادری
نصیر
عامل
محسن
موید
آتشفشان سارای در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است و یک کمپلکس آتشفشانی- نفوذی مرکب خاموش میباشد. این آتشفشان عمدتاً تناوبی از روانههای لئویسیتیتی و فورانهای آذرآوری با ترکیب لئویسیتیتی میباشد. دایکهای لئویسیتفنولیتی، لامپروفیری، تراکیتی، یک توده کوچک نفوذی سینیتی و چند دایک با ترکیب سینیتی سایر واحدهای سنگی آتشفشان سارای را تشکیل میدهند. کانی بیوتیت در مینتها، مونشیکیتها، تراکیتها و سینیتهای آتشفشان سارای از کانیهای اصلی محسوب میشود و جهت بررسی دقیقتر، بهویژه تشخیص شرایط ژنز آنها، از بیوتیتهای موجود در این سنگها، آنالیز نقطهای انجام گرفت. میکا-های دایکهای مینتی و مونشیکیتی و سینیتها ترکیب فلوگوپیتی داشته و میکای تراکیتها همگی از نوع بیوتیت میباشند. اکثر بیوتیتهای مورد مطالعه در محدوده بیوتیتهای اولیه مجدداً متعادلشده قرار میگیرند. بررسی شیمیکانی آنها نشان میدهد که این مجموعه از یک ماگمای کالکآلکالن و در یک محیط کوهزایی تشکیل شدهاند. عدد منیزیومی بیوتیت در لامپروفیرها اغلب بیش از 9/0، در سینیتها اغلب بین 8/0 الی 9/0 و در تراکیتها حدود 7/0 میباشد. فوگاسیته اکسیژن ماگما در حین تبلور اکثر بیوتیتها حدود 9- تعیین میشود. با توجه به تفاوت ترکیب شیمیایی بیوتیتهای نمونههای سینیتی و تراکیتی میتوان گفت که به احتمال قوی بیش از یک و حتی بیش از دو مخزن تراکیتی- سینیتی مستقل از هم در آتشفشان سارای تشکیل شدهاند.
آتشفشان سارای
شیمی بیوتیت
فوگاسیته اکسیژن
2021
01
20
129
144
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97431_8721c93194096f4ac016d985051202d4.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
ژئوشیمی، پتروژنز و تحولات ماگمایی بازالتهای شمال شهر رضی
غلامرضا
احمدزاده
محمد
مبشر گرمی
احمد
جهانگیری
قهرمان
سهرابی
مرضیه
رضایی اقدم
مجموعهای از منشورهای بازالتی در شمال غرب ایران و در شمال شهر رضی (استان اردبیل) با روند شمال غرب – جنوب شرق برونزد دارند. کانیشناسی اصلی منشورهای بازالتی شامل فنوکریست های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن (اوژیت) و الیوین با کانی فرعی تیتانومگنتیت و بافت غالب گلومروپورفیریتیک و هیالومیکرولیتی پورفیری میباشد. به لحاظ ژئوشیمیایی ماگمای مولد این سنگها دارای سرشت آلکالن و شوشونیتی است. نمودار عنکبوتی نشانگر غنی شدگی LREE نسبت به HREE بوده و بررسی ژئوشیمیایی گویای ژنز مرتبط با گوشته غنیشده است. روند تغییرات اکسیدهای مختلف نسبت به فراوانی SiO2 بیانگر فرایند تفریق عادی است. منشأ ماگمای این سنگها از ذوب 1 تا 5% گوشتهی اسپینل گارنت لرزولیت با غنی شدگی توسط متاسوماتیسم در منشأ با مذاب حاصل از صفحه فرو رو و سیالات و رسوبات همراه آن است. براساس شواهد ذکر شده این الیوین بازالتها در یک حوضه کششی پشت قوس پس از برخورد در امتداد سوچر زون اللهیارلو در ورای کمان ماگمایی کرتاسه ایجاد شده است.
منشورهای بازالتی
متاسوماتیسم
سری آلکالن
شهرستان رضی
زون تالش
2021
01
20
145
162
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97436_9e1b8d43b5e48875437555037a4b4925.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
ذخیره کائولن زاویه (شمالباختر چالدران، شمال باختر ایران): ملاحظاتی روی کانیشناسی و زمینشیمی سنگ کل
وحیده
علیپور
علی
عابدینی
صمد
علیپور
ذخیرهی کائولن زاویه، در فاصله 20 کیلومتری شمالباختر شهرستان چالدران، استان آذربایجانغربی، شمالباختر ایران واقع میباشد. مشاهدات صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهند که این ذخیره محصول دگرسانی سنگهای آذرین داسیتی پلیوسن است. کائولینیت، مونتموریلونیت، موسکویت- ایلیت، آلبیت، کوارتز، روتیل، هماتیت و گوتیت فازهای کانیایی در این ذخیره هستند. بررسی پارامترهای زمینشیمیایی نظیر مقادیر TiO2، Ba+Sr و Ce+Y+Laآشکار میکنند که تکوین و توسعه این ذخیره در ارتباط با عملکرد دو فرآیند درونزاد و برونزاد میباشد. محاسبات تغییرات جرم با فرض Ti به عنوان عنصر شاخص کمتحرک نشان میدهند که عناصری نظیر Ca،Mg ، Na،P ، Rb، Cs، Sr و Ce در طی فرآیندهای کائولینیتی شدن شسته شده و عنصر U در سیستم تثبیت شده است. این در حالی است که عناصری مانند Si، Al، Fe، K، Mn، Ba، Ta، Nb، Hf، Y، Zr، Ga، V، Co، Ni، Cu و کلیه REEs (به استثنای Ce) متحمل دو فرآیند شستشو و تثبیت گشتهاند. تلفیق نتایج به دست آمده از بررسیهای کانیشناسی و زمینشیمی تغییرات جرم حکایت از آن دارند که رفتار عناصر در طی توسعه این ذخیره توسط عواملی نظیر تغییرات در شیمی محلولهای مسئول دگرسانی (pH و Eh)، حضور در فازهای کانیایی مقاوم، تغییر در شدت دگرسانی و نسبت سیال به سنگ، و حضور کانیهای ثانویه که توانایی میزبانی عناصر در ساختارشان را دارند، کنترل شده است. ملاحظات زمینشیمیایی بیشتر آشکار میکنند که تمرکز لانتانیدها در این ذخیره توسط کانیهای رسی، هماتیت، گوتیت، روتیل و فسفاتهای ثانویه صورت گرفته است.
داسیت
دگرسانی
زاویه
کائولن
2021
01
20
163
180
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97444_b9cb876f8070536133a6bfdaf79bdd49.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
استفاده از تکنیکهای ژئوشیمیایی در شناسایی منشأ یونها و فرآیندهای کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود
زهرا
بوسلیک
هادی
جعفری
آب زیرزمینی در مسیر جریان خود از محل تغذیه تا محل تخلیه، با مواد مختلفی در تماس بوده و واکنشهای متعددی را متحمل میشود. طی این مسیر برخی از مواد در آب حل شده و برخی دیگر در آن رسوب میکنند و کیفیت آب در آبخوان دچار تغییراتی میشود. تعیین و شناخت عوامل مؤثر بر تغییرات کیفیت آب، میتواند گامی مؤثر در راستای مدیریت کیفی آبخوانها باشد. آب زیرزمینی در شمال آبخوان شاهرود، داری تیپ بیکربناته و کیفیتی مطلوب با EC حدود (µs/cm) 671 است، که به تدریج در روندی رو به جنوب کیفیت آب کاهش یافته و در نهایت به آبی شور با تیپ کلراید سدیم و میزان EC (µs/cm) 11210 تبدیل میگردد. پژوهش حاضر به منظور شناسایی منشأ یونها و فرآیندهای مهم کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود صورت گرفته است. به منظور بررسی فرآیندهای ژئوشیمـیایی حاکم بر این آبخوان، با استفاده از نتایج آنالیز 120 نمونه آب زیرزمینی برداشت شده در خرداد 1397، نقشههای پراکندگی EC، تیپ آب، غلظت یونها، و نمودارهای دو متغیره Ca2+Mg2 در برابر HCO3+SO4، Ca+Mg در برابر TDS، Na در برابرCl وCa در مقابل HCO3 و نمودارهای تبادلات یونی و شاخصهای اشباع کانیهای هالیت، ژیپس، کلسیت، دولومیت و آراگونیت ترسیم و استفاده گردید. براساس نتایج این پژوهش فـرآیندهای انحلال هالیت و ژیپس، رسوبگذاری کلسیت و دولومیت و تبادلات کاتیونی مستقیم و معکوس، از مهمترین فرآیندهای کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود هستند. خط تقسیم آب زیرزمینی باعث تغییراتی در روند کلی جهت جریان آب زیرزمینی گردیده و با جلوگیری از نفوذ آب شور وارد شده از بخشهای شرقی و جنوب شرقی، به بخشهای مرکزی و غربی آبخوان، باعث شده این تودههای آب شور، تأثیر چندانی بر هیدروشیمی آبخوان شاهرود نداشته باشند.
آبخوان شاهرود
انحلال
تبادل یونی
رسوبگذاری
هیدروشیمی
2021
01
20
181
196
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97447_152f24d819839bf71eb9f11353f51230.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
بررسی زمان وقوع زلزله به کمک تحلیل زمان طبیعی برای زلزلهی 5/5 ریشتری جمهوری آذربایجان
بهزاد
زمانی قره چمنی
کامران
بختی
محمد
حسن پور صدقی
زلزله به عنوان یکی از بلایای طبیعی، از نظر جانی و مالی همواره خطری برای جوامع بشری محسوب میشود؛ به همین دلیل، تلاش برای پیشبینی زلزله به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با زلزله همواره مورد توجه بوده است. از طرفی کشور ایران با قرارگیری در کمربند کوهزایی آلپ- هیمالیا که یکی از لرزهخیزترین مناطق جهان است، از نظر لرزهخیزی در وضعیت لرزه خیزی شدید قرار دارد. یکی از موفقترین پیشنشانگرهای کوتاه-مدت زلزله، سیگنالهای الکتریکی لرزهای (SES) است که روش VAN نامیده شده است. در این ارتباط از اوایل سال 1393 ایستگاههایی جهت ثبت و پایش سیگنالهای الکتریکی لرزهای در شمالغرب ایران نصب گردیده است. با دریافت و تحلیل این سیگنالها، میتوان بزرگا، رومرکز و زمان زلزلهی قریبالوقوع را تعیین کرد. این پژوهش به بررسی SES دریافت شده در تاریخ 16 مرداد 1394 و چگونگی انجام تحلیلهای زمان طبیعی جهت پی بردن به زمان وقوع زلزلهی پیش رو در بازهی زمانی کمتر از یک هفته میپردازد. نتایج تحلیلهای زمان طبیعی نشان داد که این سامانه در تاریخ 12 شهریور 1394 به مرحلهی بحرانی رسیده است و متعاقباً در صبح 13 شهریور 1394 زلزلهی اصلی این سامانه به بزرگای 5/5 ریشتر در منطقهی ائقوز جمهوری آذربایجان و در فاصلهی 310 کیلومتری از ایستگاه اسپیران به وقوع پیوست. نکتهی مهم در این رابطه این است که در فاصلهی زمانی 6 ماه پیش و 6 ماه پس از این زلزله، هیچ زلزلهی بزرگتر از 5 ریشتری در منطقه مورد مطالعه رخ نداده است؛ که خود تأییدی بر اتفاقی نبودن این پیشبینی است.
پیشبینی زلزله
تحلیل زمان طبیعی
سیگنالهای الکتریکی لرزهای (SES)
2021
01
20
197
212
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97450_9b1ecaa0e4593fe99e085a188b74780c.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
زمینشناسی و ژئوشیمی ایزوتوپی کانسار Cu-Mo پورفیری هفتچشمه با تکیه بر نتایج ایزوتوپهای Sr–Nd–Pb-S-O-H
نازنین
ظاهری عبده وند
ایرج
رسا
شهره
حسن پور
کانهزایی Cu-Mo پورفیری در کانسار هفتچشمه واقع در شمالغربی زون فلززایی- ماگمایی ارسباران، شمال-غرب ایران مرتبط با نفوذ توده نفوذی گرانودیوریتی به درون توده پورفیری گابرودیوریتی میباشد. براساس مطالعات کانیشناسی، روابط بافتی و متقاطع رگههای کوارتز سولفیددار، فرایندهای دگرسانی و کانهزایی هیپوژن Cu-Mo در این کانسار به سه مرحله کانهزاییI وII همراه با دگرسانی پتاسیک و مرحله کانهزایی III همراه با زون دگرسانی سریسیتی تقسیمبندی شدهاند. مقادیر محاسبهشده سیال-δ18O و سیال-δD کانیهای بیوتیت در تعادل با سیال گرمابی بهترتیب 3/8+ تا 6+ پرمیل و 76- تا 74- پرمیل نشانگر منشاء ماگمایی سیالات سازنده هالههای دگرسانی پتاسیک احاطهکننده مرحله II کانهزایی میباشد. مقادیر محاسبهشده سیال-δ18O و سیال-δD کانیهای سریسیت در تعادل با سیال گرمابی به ترتیب 9/7+ تا 6/5+ پرمیل و 100- پرمیل تا 84- پرمیل نشان-گر مشارکت بسیار کم آبهای سطحی با سیالات ماگمایی در تشکیل هالههای دگرسانی سریسیتی میباشد. محدوده تغییرات مقادیر δ34S ایزوتوپهای گوگرد کانههای پیریت و کالکوپیریت در مراحل کانهزایی II و III کانسار هفتچشمه بهترتیب بین 4/5- تا 2/3- پرمیل و 1/3+ تا 7/0+ پرمیل نشاندهنده منشاء ماگمایی گوگرد در کانههای سولفیدی و تغییرات فیزیکوشیمیایی سیالات کانهزا در این مراحل کانهزایی میباشد. مقادیر همگن و محدوده باریک تغییرات نسبتهای ایزوتوپی سنگکل 143Nd/144Nd، 87Sr/86Sr، εNd و 206Pb/204Pb، 204Pb/204Pb و 208Pb/204Pb تودههای پورفیری گابرودیوریت و گرانودیوریت بهترتیب 512773/0- 512776/0، 7044/0-7046/0، 6/2+ 7/2+، 82/18-93/18، 60/15-61-15 و 90/38-39 نشانگر تشکیل این تودهها در اثر ذوب بخشی پوسته زیرین ضخیمشده منشاء گرفته از گوشته تهیشده، در رژیم تکتونیکی فشارشی و سپس آغشتگی با مواد پوسته بالایی در طی صعود و تبلور ماگما میباشند.
ایزوتوپهای پایدار δ18O
δD و δ34S
ایزوتوپهای ناپایدار سنگکل 143Nd/144Nd
87Sr/86Sr و 206Pb/204Pb
زون فلززایی- ماگمایی ارسباران
کانسار Cu-Mo پورفیری
2021
01
20
213
234
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97456_d608a8fb7b5ec63cc80f6a7f6014d7d0.pdf
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2008-8299
1399
11
4
مدیریت یکپارچه منابع آب در استان خراسان شمالی؛ بهکارگیری روش تحلیل شبکه برای یافتن فرصتها و بازدارندهها
وحیده
ابراهیم نیا
حمید
طالب خواه
بهدلیل قرارگیری ایران در منطقه خشک و محدودیت منابع آب آن، مدیریت منابع آب یکی از ضروریترین موضوعات مورد بحث درکشور است. استان خراسان شمالی نیز در منطقه خشک و نیمهخشک کشور قرار دارد که کمبود منابع آب تجدیدپذیر از ویژگیهای آن است. مطالعات انجام شده نشان از این دارد که مدیریت آب در کشورهای مختلف با چالش سیاستگذاری و تصمیمگیری چندپاره و بخشی، اهداف رقابتی و گاه متضاد روبهرو است در پاسخ به این چالش، «رویکرد مدیریت یکپارچه منابع آب» بهعنوان راهی برای درگیرکردن ذینفعان در عملکردهای گوناگون، سطوح قلمرویی متفاوت و در دورههای زمانی چندگانه در مدیریت منابع آب مطرح شده است. در این چارچوب، این مقاله هدف اصلی خود را بر شناسایی این ذینفعان و اندازهگیری میزان انسجام و یکپارچگی آنها متمرکز کرده است و برای دستیابی به این هدف از روش «تحلیل شبکه ذینفعان» در مدیریت منابع طبیعی با بهکارگیری نرمافزار UCINET6 استفاده میکند. نتایج تحلیل در این روش نشان از این دارد که شرکت آب منطقهای و استانداری استان خراسان شمالی دارای بالاترین درجه مرکزیت ورودی بوده و در نتیجه ذینفع کلیدی محسوب میشوند. نتایج سطح میانی تحلیل مربوط به میانکنشهای میان ذینفعان نشان می-دهد که یکپاچگی و انسجام در زیرگروه حفاظتی بیشتر از سایر زیرگروهها است و بیشترین کشمکشها نیز بین نهادهای توسعهای و نهادهای حفاظتی استان قابل ردیابی است. در تحلیل شاخصهای کلان شبکه نیز شاخص تراکم شبکه (معادل با 34 درصد) نشاندهنده سطح پایین یکپارچگی و انسجام سازمانی در کل شبکه ذینفعان استان است.
استان خراسان شمالی
تحلیل شبکه
ذینفعان
مدیریت یکپارچه منابع آب
2021
01
20
235
258
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97459_5e29a3ed411ce3402b9e2364e7b00b68.pdf