تاثیر عوامل توپوگرافی و سن جاده بر سطوح فرسایش تحت تاثیر جاده‌های جنگلی (مطالعه موردی محدوده جنگل آموزشی-پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس)

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هرساله هزاران کیلومتر جاده جنگلی احداث می­گردد که به وسیله آن میلیون­ها هکتار پوشش گیاهی و درختی تخریب و میلیون­ها متر مکعب خاک جابجا می­گردد. تحقیق حاضر در جاده جنگلی، جنگل آموزشی-پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس به منظور بررسی تاثیر برخی از عوامل توپوگرافی و سن جاده بر سطوح فرسایش حاشیه جاده تا فاصله 150 متری انجام گردید. ابتدا نقشه­های شیب، جهت شیب و ارتفاع منطقه تهیه گردید. سپس عارضه­های فرسایشی اطراف جاده در منطقه مطالعاتی با استفاده از GPS مورد مساحی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مساحی عارضه­ها نشان داد که حداکثر تاثیر جاده بر عارضه­های فرسایشی تا فاصله 48 متری از حاشیه جاده می­باشد. همچنین نتایج آنالیز واریانس یک طرفه نشان می­دهند که بین مساحت عارضه­های فرسایشی با طبقات مختلف شیب، ارتفاع و سن جاده به ترتیب اختلاف معنی­داری در سطح 5 درصد و با جهت شیب اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد وجود دارد. به طوری­که شیب­های 15-30 درصد، جهت شمال غربی، ارتفاع 600-800 متر و طبقه سنی 3 سال دارای بیشترین مساحت فرسایشی می­باشند. همچنین نتایج مدل رگرسیونی ارائه شده نشان داد که شیب منطقه مهمترین عامل موثر بر افزایش سطوح فرسایشی می­باشد و بعد از شیب منطقه، سن جاده مهمترین عامل تاثیرگذار بر گستره تخریب حاصل جاده­های جنگلی­ در منطقه مورد مطالعه می­باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. - اسدالهی، ذ.، یوسفی، ص.، و محمدی، م.، 1390. تخمین رسوبدهی شبکه جاده کشاورزی با استفاده از SEDMODEL و GIS (حوزه آبخیز آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس)، همایش ملی ژئوماتیک90، تهران.
  2. - بیاتی خطیبی، م.، کرمی، ف.، و مختاری، د.، 1386. ارزیابی و پهنه‌بندی خطر حرکات توده‌ای مواد در حوضه آبریز اوجان چای، مجله جغرافیا و توسعه، شماره1، ص 107-124.
  3. - حسینی، س.ع.آ.، 1382. برنامه ریزی شبکه راه‌های جنگلی با استفاده از فن آوری سامانه اطلاعات جغرافیایی در جنگل خیرود کنار نوشهر، رساله دوره دکتری علوم جنگل، دانشگاه تربیت مدرس، 135 ص.
  4. - راهبردی سی‌سخت، س.، و عبدی، ا.، 1389. بررسی تاثیر عوامل موثر بر تولید رسوب جاده‌های جنگلی با استفاده از GIS، اولین کنفرانس ملی ژئوماتیک نوین درخدمت جامعه. تهران.
  5. - شریعت جعفری، م.، 1376. ارزیابی روش‌های پهنه‌بندی خطر زمین لغزش در شیب‌های طبیعی، مرکز تحقیقات حفاظت آب و خاک، انتشارات سازه، 124ص.
  6. - فتح‌الهی، ط.، سلیمانی، ک.، کلارستاقی، ع.، حبیب‌نژاد، م.، نورمحمدی، ف.، جراره، ک.، و گرایی، پ.، 1388. ارزیابی تاثیر جاده سازی بر فرسایش آبکندی منطقه چشمه سرده الشتر، لرستان، پنجمین همایش ملی علوم مهندسی آبخیزداری ایران.
  7. - فیض‌نیا، س.، کلارستاقی، ع.، احمدی، ح.، و صفایی، م.، 1383. بررسی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش‌ها و پهنه‌بندی خطر زمین لغزش (مطالعه موردی: حوزه آبخیز شیرین رود-سد تجن)، مجله منابع طبیعی ایران، شماره 57 (1)، ص 3-22.
  8. - مجنونیان، ب.، نیکوی سیاهکل محله، م.، و مهدوی، م.، 1384. طراحی زهکش‌های عرضی جاده‌های جنگلی در سری سیاهبیل حوزه آبخیز اسالم، مجله منابع طبیعی ایران، شماره 58، ص 339-350.
  9. - نجفی، ا.، و عزتی، س.، 1390. مطالعات جامع حوزه آبخیز 46 جنگل آموزشی-پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس، مطالعات جنگلداری، 66 ص.
  10. - Akay, A.E., Erdas, O., Reis, M., and Yuksel, A., 2008. Estimating sediment yield from a forest road network by using a sediment prediction model and GIS techniques, Building and Environment.v. 43, p. 687–695.
  11. - Agassi, M., and Ben-Hur, M., 1991. Effect of slope length, aspect and phosphogypsum on runoff and erosion from steep slopes, Australian Journal of Soil Research, v. 29, p.197 – 207.
  12. - Ariel, E., and Gucinski, L.H., 2000. Function, effects, and management of forest roads, Forest Ecology and Management , v.133, p. 249-262.
  13. - Arnaez, J., Larrea, V., and Ortigosa, L., 2004. Surface runoff and erosion on unpaved forest road from rainfall simulation tests in northeastern Spain, Catena, v. 57, p. 1-14.
  14. - Assouline, S., and Ben-Hur, M., 2006. Effects of rainfall intensity and slope gradient on the dynamics of interrill erosion during soil surface sealing, Catena, v. 66, p. 211 – 220.
  15. - Baihua, F.U., Lachlan, T.H., Newham, C.E., and Ramos, S., 2010 .A review of surface erosion and sediment delivery models for unsealed roads, Environmental Modeling and Software, v. 25, p. 1-14.
  16. - Carl, S.C., and Li, C., 2006. Impact of planting grass on terrene roads to avoid soil erosion, Landscape and Urban Planning , v.78, p. 205-216.
  17. - Carlos, E., and Ramos, S., 2010. Sediment production from unpaved roads in a sub-tropical dry setting, Southwestern Puerto Rico, Catena, v. 82, p. 146-158.
  18. - Cuesta, M.J.D., Sanches, M.S., and Berrezueta, E. 2007. Landslides in the Central Coalfield (Cantabrian Mountains, NW Spain): Geomorphological Features, conditioning factors and methodological implications in susceptibility assessment, Geomorphology, v. 89, p. 358-369.
  19. - Demir, M., and Hasdemir, M., 2005. Functional planning criterion of forest road network systems according to recent forestry development and suggestion in Turkey, American Journal of Environment Science, v. 1, p. 8-22.
  20. - Fu, B., Newham, L.T.H., and Field, J.B., 2009. Modelling erosion and sediment delivery from unsealed roads in southeast Australia, Mathematics and Computers in Simulation, v. 79, p. 2679–2688.
  21. - Hughes, P.J., 1972. Slope aspect and tunnel erosion in the loess of banks peninsula New Zeland, Journal of Hydrology, v. 11, p. 94-98.
  22. - Jordan, A., and and Martinez-Zavala, L., 2008. Soil loss and runoff rates on unpaved forest roads in southern Spain after simulated rainfall, Forest Ecology and Management, v. 255, p. 913-919.
  23. - Kinnell, P.I.A., 2000. The effect of slope length on sediment concentrations associated with side-slope erosion, Soil Science Society of America Journal, v. 64, p. 1004– 1008.
  24. - Lopez, A.J., Zavala, L.M., and Bellinfante, N., 2009. Impact of different parts of unpaved forest roads on runoff and sediment yield in a Mediterranean area, Science of the Total Environment, v. 407, p. 937-944.
  25. - Morschel, J., Fox D.M., and Bruno, J.F., 2004. Limiting sediment deposition on roadways: topographic controls on vulnerable roads and cost analysis of planting grass buffer strips, Environmental Science and Policy, v. 7, p. 39–45.
  26. - Ona, J.D., Ferrer, A., and and Osorio, F., 2011. Erosion and vegetation cover in road slopes hydroseeded with sewage sludge, Transportation Research, v. 16, p.465-468.
  27. - Shi, X.Z., Wang, K., Warner, E.D., Yu, D.S., Wang, H.J., Yang, R.W., Liang, Y., and Shi, D.M., 2008. Relationship between soil erosion and distance to roadways in undeveloped areas of China, Catena, v. 72, p. 305-313.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار