تعیین حریم کمی رودخانه‌ی گاماسیاب، کرمانشاه

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

3 استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

سیل رایج­ترین مخاطره­ی طبیعی است که باعث آسیب بسیار زیاد به محیط زیست، ساخت و سازها و تلفات هر ساله در سراسر جهان شده ­است. عواملی از قبیل قدرت سیل، بزرگای سیل، تکرار مدت جریان، تغییرات در مقاطع عرضی رودخانه از جمله فاکتورهای کنترل کننده سیل می­باشند. در این پژوهش به تعیین حریم کمی رودخانه گاماسیاب در استان کرمانشاه پرداخته شده ­است با کمک مدل DLSRS که اولین مدل ریاضی، محاسبه­ حریم کمی رودخانه­ها مطابق ضوابط و مقررات جاری کشور است انجام شده ­است و با استفاده از پنج شاخص دبی با دوره بازگشت 25 ساله، موقعیت رودخانه، پایداری بستر و کناره، رژیم جریان، تنش اجتماعی حریم کمی رودخانه­ی گاماسیاب در 130 مقطع برای ساحل چپ و راست محاسبه شده ­است. نتایج حاصل از مدل نشان می­دهد میزان حریم به دست آمده در بخش­های مختلف به­طور متوسط 3 تا 13 متر بوده ­است که در بخش اول بیشترین میزان حریم به ­دست آمده و بخش یازدهم از رودخانه­ی گاماسیاب کمترین حریم را تعیین شده ­است و همچنین نتایج حاکی از آن است که این مدل برای تمامی رودخانه­های کشور مناسب نبوده ­است و برای رودخانه­هایی که دارای تنوع رتبه رود هستند مناسب تر است و برای رودخانه­ گاماسیاب که دارای رتبه­ی 5 ­ است، تعیین حریم رودخانه با این مدل منطبق بر واقعیت نخواهد بود؛ همچنین تعیین حریم با این روش برای رودخانه­هایی که زمین­های حاشیه­ رودخانه به صورت بایر و فاقد مالکیت باشند ارزیابی مناسب­تری داشته­است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determining the quantitative fringe of the Gamasiyab river, Kermanshah

نویسندگان [English]

  • roya panahi 1
  • Mohammad Mahdi Hosseinzadeh 2
  • Somaiyeh Khaleghi 3
1 Ph.D student in Geomorphology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University
2 Associate Professor, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University
3 Assistant Professor, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Flood is a common natural disaster that causes immense damage to the natural environment, construction and casualties worldwide every year. The control factors of the flood are power, magnitude, and frequency, duration of the flow and changes of cross-sections. In this research, the quantitative fringe of Gamasiyab River (located in the Kermanshah province) has been investigated using DLSRS model. The DLSRS is the first mathematical model for calculation of quantitative fringe according to the rules and regulations of the country. First, the cross-sections were extracted by the HEC-GeoRAS extension in GIS software. Then the quantitative fringe of Gamasiyab River has been calculated for 130 cross-sections by five indexes including discharge (25 years return period), location of the river, stability of the bed and bank, flow regime and social tension. The results of the model show that the quantitative fringe was 3 to 13 meters on average in different reaches so that the highest value of the fringe in the Gamasiab River was in the reach 1 and the lowest was in the reach 11. Also results show that this model was not suitable for all of the rivers in the country and it is suitable for the rivers that have different stream orders. Therefore the results of this model will not be acceptable for the Gamasiyab River (the stream order of this river is 5th). This model is suitable for the rivers which have bare and non- proprietary riparian.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quantitative fringe
  • Flood
  • DLSRS
  • Gamasiyab River