تحولات ساختار کالبدی میدان‌های شهر تهران، مطالعه موردی میدان‌های امام خمینی، بهارستان، انقلاب و آزادی

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

میدان­های شهری ایران در گذر از سنت به مدرنیته دچار تغییرات ساختاری گوناگون شده­اند. این تغییرات در یک فرایند تغییر فضایی منجر به پیدایش مسایل کالبدی و اجتماعی و مشکلات ناشی از آن برای مردم شده است. به منظور مدیریت و ارایه راهکارهای مواجهه با این مشکلات، شناخت ویژگی­های ساختاری میدان­های شهری ضروری است. در این پژوهش تحولات ساختاری میدان­های شهری مورد بررسی قرار گرفته است. میدان­های شهر تهران با تاکید بر چهار میدان اصلی (امام خمینی، بهارستان، انقلاب و آزادی)، به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده است. روش تحقیق در این پژوهش تاریخی – تحلیلی بوده و جمع­آوری اطلاعات مورد نیاز بر پایه دو شیوه اسنادی و مشاهده میدانی صورت گرفته است. بدین منظور از منابع مختلف، ویژگی­ها و شاخص­های ساختاری هر میدان استخراج شده و در چهار میدان موردی پژوهش، توصیف و تحلیل شده است. نتایج یافته­ها نشان­دهنده تفاوت ساختار میدان­های امام خمینی و بهارستان در دوره قاجار با میدان­های انقلاب و آزادی که به ترتیب در دوره پهلوی اول و دوم ساخته شده، می­باشد. میدان­های دوره قاجار عناصر سنتی و مدرن را با یکدیگر در درون و بدنه میدان عرضه می­داشته در حالیکه میدان­های دوره پهلوی از ویژگی­های ساختاری میدان سنتی دور شده و به میدان مدرن و فلکه تبدیل شده است. روند تغییر پس از انقلاب اسلامی نیز ادامه داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Structural Changes in the Squares of Tehran

چکیده [English]

Abstract Urban squares of Iran have undergone various structural changes from tradition to modernity. These changes have influenced socio-cultural life of urbanites in various dimentions. It is vital to identify the structural features of urban squares in order to manage and implement constructive solutions. The present research investigates the structural changes of urban cities. In order to accomplish this goal, four squares of Tehran city, namely Imam Khomeini, Baharestan, Enghelab, and Azadi Squares are selected as samples for case study. The research methodology is historical-analytic, and documents and field observations were the two data collection methods used. For such a purpose, the structural features and indexes of the square were extracted from different sources and described and analyzed in the four targeted squares. The results show differences in structure between Imam Khomeini and Baharestan squares, which were built during Ghajar rein, on the one hand, and that of Enghelab and Azadi squares, which were built in Pahlavi 1st and 2nd reigns respectively, on the other. The squares of Ghajar period have an amalgamation of traditional and modern elements within and in the body of the square. But the squares of Pahlavi period are far away from the structural features of traditional squares and, thus, are turned into modern squares. Such a trend also continued during the Islamic Republic

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structural Changes
  • Tehran City Squares
  • Imam Khomeini
  • Baharestan
  • Enghlab
  • Azadi

مراجع

  1. -آبراهامیان، ی.، 1377. ایران بین دو انقلاب، (ت: ا. گل محمدی و م. فتاحی)، نشر نی، تهران، 709 ص.
  2. -آسیابی، م.، 1389. میادین شهری، معنا و مفهوم تا واقعیت آن در شهرهای ایران، ناشر طحان، تهران، 266 ص.
  3. -آنامرادنژاد، ر.، 1390. مقدمه‌ای بر میدانهای شهری، انتشارات دانشگاه مازندران، بابلسر، 208 ص.
  4. -اعتماد السلطنه، م.،1377. روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه. (ت: ب. م. افشار)، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1109 ص.
  5. -اعتماد السلطنه، م.، 1363. الماثر و الآثار، جلداول، انتشارات اساطیرتهران، 330 ص.
  6. -امیرخانی، آ.، بقایی، پ. و بمانیان، م.، 1388. تأملی بر چگونگی ساماندهی میدان‌های شهری، کتاب ماه هنر، شماره 136، ص. 26 -33.
  7. -انوار، ع.، 1373. کتاب تهران: باغ نگارستان، شماره 4، ص 16-41 .
  8. -اوستروفسکی، و.، 1385. شهرسازی معاصر از نخستین سرچشمه ها تا منشور آتن، ترجمه ل. اعتضادی، نسخه سوم، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 188 ص.
  9. -باوند، م.، 1374. طرح مرمت و بازسازی ساختمان مجلس شورای ملی سابق جلد یکم، تهران، مهندسین مشاور باوند.
  10. -بدری، ع. و رفیعیان، م.، 1370. بررسی میادین قدیم شهر تهران از دیدگاه جغرافیای شهری، رشد آموزش جغرافیا، شماره 25، ص 16-22.
  11. -تقی زاده ، ح.، 1349. تحقیقات و نوشته های تاریخی، جلد اول، ایرج افشار، تهران، 427 ص.
  12. -تکمیل همایون، ن.، 1378. تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران جلد دوم، دفتر پژوهشهای فرهنگی، تهران، 240 ص.
  13. -تولایی، ن.، 1382. فضای شهری و روابط اجتماعی-فرهنگی، نامه پژوهش فرهنگی، سال هفتم، دوره جدید، شماره 5، ص 140-109.
  14. -تهامی، د. و ابریشمی، ف.، 1389. کتاب طهران قدیم، ابریشمی‌فر، تهران، 159 ص.
  15. -ذکاء، ی.، 1349. تاریخچه ساختمانهای ارگ سلطنتی تهران و راهنمای کاخ گلستان، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی، تهران، 415 ص.
  16. -سلطانزاده، ح.، 1390. تاریخ مختصر شهر و شهرنشینی در ایران، انتشارات چهار طاق، تهران، 348 ص.
  17. -شهرداری تهران، 1385. میدان ارگ.، بازیابی در 1393.
  18. -شهریباف، ج.، 1368. تاریخ اجتماعی تهران‏ درقرن سیزدهم، زندگی،کسب وکار جلد سوم، تهران، انتشارات ‏اسماعیلیان.
  19. -شهیدی‌مازندرانی، ح.، 1383. سرگذشت تهران، انتشارات دنیا، تهران، 766 ص.
  20. -طهموری، ع. و حسین رضوی، س.، 1389. میدان قلب تپنده شهر، کتاب علوم اجتماعی، شماره 32. ص 94-97.
  21. -قبادیان، و.، 1383. معماری در دارالخلافه ناصری، نشر پشوتن، تهران، 268 ص.
  22. -کتاب اول.، 1373. میدان ارگ.، بازیابی در 1393.
  23. -محمدزاده مهر، ف.، 1381. میدان توپخانه تهران، پیام سیما، تهران، 171 ص.
  24. -مرادی ، پ.، 1383. تحلیل فضایی-کالبدی میدان هفتم تیر، تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد-دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  25. -مستوفی، ع.، 1386. شرح زندگانی من جلد اول، نشر هرمس، تهران، 1222 ص.
  26. -معتمدی، م.، 1381. جغرافیای تاریخی تهران، مرکز نشردانشگاهی، تهران، 736 ص.
  27. -مقتدر، ر.، 1380. نقش میدان در عصر صفوی، ایران نامه، شماره 57، ص279-292.
  28. -موسسه گیتاشناسی، نقشه‌ی ترسیمی از نقشه عبدالغفار (1309ق) و نقشه سال‌های 1327، 1329، 1355.
  29. -وحیدنیا، س.، 1350. عدل مظفر و تاریخچه آن، مجله وحید، دوره نهم، شماره 3، ص 475-479.
  30. -هاشمی، م.، 1381. تحولات فضاهای عمومی تحت تاثیر تبادلات فرهنگی ایران و غرب، تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  31. -Benjamin, S.G.W., 1887. Persian and the Persians, Hohn Murray, London, 507 p.
  32. -Hedman, H. and Jaszewski, A., 1984. Fundamentals of urban design, Planners Press, American Planning Association.Washington, D.C., 136 p.
  33. -Krier, R., 1979. Urban Space, Academy Edition, London, 173 p.
  34. -Rapoport, A., 2005. Culture, Architecture and Design, Locke Science Publishing Co Inc, Chicago, 138 p.
  35. -Trancik, R., 1986. Finding Lst Space, Van Nostrand Reinhold, New York, 256 p.
  36. -Zucker, P., 1959. Square in Space and Time: Town and Square from the Agora to the Village Green, Columbia University Press, New York & London, 287 p.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار