ORIGINAL_ARTICLE
برآورد سهم واحدهای زمینشناسی به عنوان منابع تولید رسوب معلق رودخانه با استفاده از روش انگشتنگاری رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تولبنه، استان گلستان)
شناخت منابع تولید رسوب و تعیین سهم نسبی هریک از این منابع در حوزههای آبخیز، به منظور تدوین برنامههای مدیریتی حفاظت آب و خاک و کنترل فرسایش امری ضروری میباشد. هدف از تحقیق حاضر تعیین سهم نسبی واحدهای زمینشناسی مختلف در تولید رسوب در حوزه آبخیز تولبنه در استان گلستان میباشد. بدین منظور از واحدهای مختلف نمونهبرداری انجام شد. همچنین با استفاده از نمونهبردار ممتد بار معلق فیلیپس، طی یک دوره یکساله نمونههای رسوب برداشت شد و سپس غلظت 34 خصوصیت ژئوشیمیایی در 41 نمونهی منابع رسوب و 8 نمونه رسوب معلق در آزمایشگاه با استفاده از دستگاه ICP تعیین شد. سپس با استفاده از آزمونهای آماری تست غلظت جرمی، کراسکال- والیس و آنالیز تابع تشخیص گام به گام اقدام به تعیین ترکیب بهینه ردیابها جهت تفکیک منابع رسوب شد. در نهایت 15 ردیاب به عنوان ترکیب بهینه انتخاب شدند که با استفاده از دادههای این ردیابها و مدل ترکیبی چند متغیره سهم منابع مختلف در تولید رسوب تعیین شد. براساس نتایج به دست آمده، واحدهای Qal و Jsl s.sh به ترتیب با 22/68 و 75/28 درصد منبع اصلی در تولید رسوب بودهاند. واحد Qal شامل نهشتههای رودخانهای کواترنر میباشد و واحد Jsl s.sh متشکل از ماسه سنگ و شیل سازند شمشک است که هر دو واحد حساسیت بالایی به فرسایش دارند. بنابراین جهت کاهش رسوب ورودی به رودخانه، ضروری است اقدامات کنترل فرسایش و رسوب بر روی این واحدهای حساس به فرسایش انجام گیرد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_96988_596217dcf9afac9fbeca54fc44b0c058.pdf
2019-05-22
1
20
10.52547/esrj.10.2.1
ردیاب
ژئوشیمیایی
کراسکال-والیس
کواترنر
ماسهسنگ
میثم
صمدی
meisamadi68@gmail.com
1
دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
عبدالرضا
بهرهمند
abdolreza.bahremand@yahoo.com
2
دانشیار، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
LEAD_AUTHOR
علی
سلاجقه
salajegh@ut.ac.ir
3
استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
AUTHOR
مجید
اونق
mownegh@yahoo.com
4
استاد، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
محسن
حسینعلیزاده
mhalizadeh@gmail.com
5
استادیار، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
AUTHOR
ابوالحسن
فتحآبادی
ahfathabadi@yahoo.com
6
استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اثر فرسایش آبی بر تنوع زیستی خاک در اکوسیستمهای خشک
فرسایش خاک به عنوان یک فرایند ژئومورفیک علاوه بر تلفات خاک، اثرات شدیدی بر تنوع زیستی خاک دارد. دینامیک تنوع زیستی خاک میتواند شاخصی برای ارزیابی میزان سازگاری اکوسیستمها در برابر تغییرات محیطی باشد. از آنجا که اکوسیستمهای خشک و نیمهخشک نقش مهمی در انتشار کربن به اتمسفر دارند، عملکرد فرآیندهای فرسایشی میتواند شرایطی را برای توقیف کربن و متعاقباً اثرات مثبت در راستای افزایش سازگاری این اکوسیستمها در برابر تغییرات محیطی فراهم آورد. در این مطالعه با هدف بررسی اثرات فرسایش آبی بر تنوع میکروبی خاک، نمونههای خاک از بخشهای مختلف سه مخروط افکنه برای اندازهگیری فعالیتهای آنزیمی، کربن زیست توده میکروبی، کربن آلی، کربن آلی ناپایدار (محلول)، توزیع اندازه ذرات خاک و رطوبت خاک برداشت شد. نتایج نشان داده است، میزان کربن آلی و نیتروژن کل در سایتهای رسوبی بهطور معنیداری کمتر از سایتهای فرسایشی بوده است. در حالی که بیشترین میزان کربن آلی محلول و کربن زیست توده میکروبی در سایتهای رسوبی دیده شده است. همچنین در مقایسه با سایتهای فرسایشی، فعالیت آنزیم کاتالاز بیشترین مقدار را در نمونههای مربوط به سایتهای رسوبی نشان داده است. براساس این یافتهها، معدنی شدن و تجزیه کربن آلی در سایتهای فرسایشی و رسوبی به شدت مرتبط با تغییر در ویژگیهای بیوژئوشیمیایی خاک است. به طوریکه از مجموعه ویژگیهای زیستی خاک، اثرگذاری کیفیت کرین در افزایش ارتجاع پذیری اکوسیستمها بسیار مهمتر از کمیت کرین میباشد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97041_f5e756bdb3a977d1d19284f12b370a58.pdf
2019-05-22
21
33
10.52547/esrj.10.2.21
فرایند ژئومورفیک
فرسایش آبی
تنوع میکروبی
فعالیت آنزیمی
مناطق خشک
ندا
محسنی
nedamohseni@um.ac.ir
1
استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
-Berhe, A.A. and Kleber, M., 2013. Erosion, deposition, and the persistence of soil organic matter: mechanistic considerations and problems with terminology: Earth Surface Processes and Landforms, v. 38, p. 908-912.
1
-Blake, G.R. and Hartge, K.H., 1986. Bulk density. In: Klute, A. (Ed.), Methods of Soil Analysis, Part 1, Physical and Mineralogical Methods, American Society of Agronomy and Soil Science, Madison, WI, p. 363â375.
2
-Bremner, J.M., 1996. Nitrogen-total. In: Sparks, D.L. (Ed.), Methods of Soil Analysis,
3
Part 3, Chemical Methods. SSSA-ASA, Madison, WI, p. 1085e1121.
4
-Caldwell, B.A., 2005. Enzyme activities as a component of soil biodiversity: a review: Pedobiologia, v. 49, p. 637-644.
5
-Chance, B. and Maehly, A.C., 1995. Assay of catalase and peroxidase, In: Colowick, S. P., and N. D. Kaplan (eds.), Methods in Enzymology, Academic Press, New York, v. 2, p. 764â791.
6
-Chaplot, V. and Poesen, J., 2012. Sediment, soil organic carbon and runoff delivery at various spatial scales: Catena, v. 88, p. 46-56.
7
-Dungait, J.A., Ghee, C., Rowan, J.S., McKenzie, B.M., Hawes, C., Dixon, E.R., Paterson, E. and Hopkins, D.W., 2013. Microbial responses to the erosional redistribution of soil organic carbon in arable fields: Soil Biology and Biochemistry, v. 60, p. 195-201.
8
-Hou, S., Xin, M., Wang, L., Jiang, H., Li, N. and Wang, Z., 2014. The effects of erosion on the microbial populations and enzyme activity in black soil of northeastern China: Acta Ecologica Sinica, v. 34, p. 295-301.
9
-Huang, J., Li, Z., Zeng, G., Zhang, J., Li, J., Nie, X., Ma, W. and Zhang, X., 2013. Microbial responses to simulated water erosion in relation to organic carbon dynamics on a hilly cropland in subtropical China: Ecological engineering, v. 60, p. 67-75.
10
-Jacinthe, P.A. and Lal, R., 2001. A mass balance approach to assess carbon dioxide evolution during erosional events: Land Degradation & Development, v. 12, p. 329-339.
11
-Kemmitt, S.J., Lanyon, C.V., Waite, I.S., Wen, Q., Addiscott, T.M., Bird, N.R., Oâdonnell, A.G. and Brookes, P.C., 2008. Mineralization of native soil organic matter is not regulated by the size, activity or composition of the soil microbial biomassâa new perspective: Soil Biology and Biochemistry, v. 40, p. 61-73.
12
-Kirkels, F.M.S.A., Cammeraat, L.H. and Kuhn, N.J., 2014. The fate of soil organic carbon upon erosion, transport and deposition in agricultural landscapesâA review of different concepts: Geomorphology, v. 226, p. 94-105.
13
-Lal, R., 2003. Soil erosion and the global carbon budget: Environment international, v. 29, p.437-450.
14
-Lal, R., 2005. Soil erosion and carbon dynamics, Soil & Tillage Research, v. 81, p. 137â142.
15
-Li, Z., Xiao, H., Tang, Z., Huang, J., Nie, X., Huang, B., Ma, W., Lu, Y. and Zeng, G., 2015. Microbial responses to erosion-induced soil physico-chemical property changes in the hilly red soil region of southern China: European Journal of Soil Biology, v. 71, p. 37-44.
16
-Mabuhay, J.A., Nakagoshi, N. and Isagi, Y., 2004. Influence of erosion on soil microbial biomass, abundance and community diversity: Land Degradation & Development, v. 15, p. 183-195.
17
-Makoi, J.H. and Ndakidemi, P.A., 2008. Selected soil enzymes: examples of their potential roles in the ecosystem: African Journal of Biotechnology, v. 7, p. 181-191.
18
-Mchunu, C.N., Lorentz, S., VandenBygaart, A.J., Gregorich, E.G. and Helgason, B.L., 2015. Cropland C erosion and burial: Is buried soil organic matter biodegradable? Geoderma, v. 239, p. 240-249.
19
-Novara, A., Keesstra, S., Cerdà , A., Pereira, P. and Gristina, L., 2016. Understanding the role of soil erosion on CO2-C loss using 13C isotopic signatures in abandoned Mediterranean agricultural land: Science of the Total Environment, v. 550, p. 330-336.
20
-Olson, K.R., Al-Kaisi, M., Lal, R. and Cihacek, L., 2016. Impact of soil erosion on soil organic carbon stocks: Journal of Soil and Water Conservation, v. 71, p. 61A-67A.
21
-Park, J.H., Meusburger, K., Jang, I., Kang, H. and Alewell, C., 2014. Erosion-induced changes in soil biogeochemical and microbiological properties in Swiss Alpine grasslands: Soil Biology and Biochemistry, v. 69, p. 382-392.
22
-Polyakov, V.O. and Lal, R., 2008. Soil organic matter and CO2 emission as affected by water erosion on field runoff plots: Geoderma, v. 143, p. 216-222.
23
-Rowell, DL., 1994. SoilScience: methods & applications.,(Longman Scientific & Technical: Harlow, UK). Soil science: Methods and applications, Longman Scientific and Technical, Harlow, UK.
24
-Shi, W., 2011. Agricultural and ecological significance of soil enzymes: soil carbon sequestration and nutrient cycling, In Soil enzymology, p. 43-60.
25
-Smith, S.V., Sleezer, R.O., Renwick, W.H. and Buddemeier, R.W., 2005. Fates of eroded soil organic carbon: Mississippi basin case study: Ecological Applications, v. 15, p. 1929-1940.
26
-Stallard, R.F., 1998. Terrestrial sedimentation and the carbon cycle: coupling weathering and erosion to carbon burial: Global Biogeochemical Cycles, v. 12, p. 231-257.
27
-Stott, D.E., Andrews, S.S., Liebig, M.A., Wienhold, B.J. and Karlen, D.L., 2010. Evaluation of β-glucosidase activity as a soil quality indicator for the soil management assessment framework: Soil Science Society of America Journal, v. 74, p. 107-119.
28
-Trivedi, P., Anderson, I.C. and Singh, B.K., 2013. Microbial modulators of soil carbon storage: integrating genomic and metabolic knowledge for global prediction: Trends in microbiology, v. 21, p. 641-651.
29
-Van Oost, K., Beuselinck, L., Hairsine, P.B. and Govers, G., 2004. Spatial evaluation of a multiâclass sediment transport and deposition model, Earth Surface Processes and Landforms: The Journal of the British Geomorphological Research Group, v. 29, p. 1027-1044.
30
-Vance, E.D., Brookes, P.C. and Jenkinson, D.S., 1987. An extraction method for measuring soil microbial biomass C: Soil biology and Biochemistry, v. 19, p. 703-707.
31
-Walkley, A.J. and Black, I.A., 1934. Estimation of soil organic carbon by the chromic acid titration method: Soil Sci, v. 37, p. 29-38.
32
-Walling, D.E. and Moorehead, P.W., 1989. The particle size characteristics of fluvial suspended sediment: an overview: Hydrobiologia, v. 176, p. 125â149.
33
-Wang, X., Cammeraat, E.L., Cerli, C. and Kalbitz, K., 2014. Soil aggregation and the stabilization of organic carbon as affected by erosion and deposition: Soil Biology and Biochemistry, v. 72, p. 55-65.
34
-Wei, S., Zhang, X., McLaughlin, N.B., Chen, X., Jia, S. and Liang, A., 2017. Impact of soil water erosion processes on catchment export of soil aggregates and associated SOC: Geoderma, v. 294, p. 63-69.
35
-Wei, S., Zhang, X., McLaughlin, N.B., Yang, X., Liang, A., Jia, S. and Chen, X., 2016. Effect of breakdown and dispersion of soil aggregates by erosion on soil CO2 emission: Geoderma, v. 264, p. 238-243.
36
ORIGINAL_ARTICLE
تاثیر پوستههای زیستی خزه و گلسنگ بر برخی خصوصیات خاک دشت سرهای دامنهای منطقه حفاظت شده تخت سلطان، خراسان رضوی
پوستههای زیستی خاک، جوامع فراوان و گوناگونی هستند که شامل مجموعهای از میکروارگانیسمها مانند سیانوباکتریها، جلبکهای سبز، گلسنگها، قارچها، خزهها و ذرات خاک مرتبط با آنها هستند. در این پژوهش به بررسی اثر پوستههای خزه و گلسنگ بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک در منطقه خشک و نیمهخشک تخت سلطان در خراسان رضوی پرداخته شده است. نمونهبرداری در فصل تابستان در طول ترانسکت و با استفاده از پلات 5/0 مترمربعی در دو عمق (5-0)، (20-5) سانتیمتری با سه تکرار صورت گرفت. در مجموع 60 نمونه جهت اندازهگیری خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک تهیه و به آزمایشگاه منتقل شد. بررسی نتایج بهدست آمده از آنالیز واریانس و آزمون توکی نشان داد که حضور پوستههای زیستی بر تخصیص پارامترهای خاک اثر گذاشته است. از جمله کاهش pH و EC در خاکهای فاقد پوسته و افزایش کربنآلی و کربنات کلسیم در حضور خزه و گلسنگ در عمق 5-0 سانتیمتری خاک میباشد. نتایج پژوهش، نشان از تفاوت قابل توجه در ویژگیهای فیزیکوشیمیایی خاک در حضور یا عدم حضور پوستههای خزه و گلسنگ در چشمانداز بیابان دارد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97050_7f6936bf00d0943fcad21e8bebe9cb0e.pdf
2019-05-22
34
46
10.52547/esrj.10.2.34
پوستههای زیستی خاک
خزه
گلسنگ
ویژگیهای فیزیکی-شیمیایی خاک
تخت سلطان
آتوسا
غلامحسنیان
adelsepehr@aol.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
عادل
سپهر
adelsepehr@um.ac.ir
2
استادیار ژئومورفولوژی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
محمد
سهرابی
3
استادیار گروه زیست فناوری، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
شبیهسازی خطر سیلاب با استفاده از مدل اتومات سلولی بر پایه GIS و RS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز لاویجرود)
پیشبینی و تعیین میزان کمی فرآیندهای تولید رواناب و انتقال آن به نقطه خروجی حوضه آبخیز از اهمیت خاصی برخوردار است. برآورد پتانسیل تولید رواناب در یک حوضه جهت برنامهریزی در حفاظت خاک و فرسایش و نیز مدیریت حوضهها از لحاظ تولید رواناب و رسوب بسیار حائز اهمیت است. حوضه آبخیز لاویجرود عمدتاً به دلیل وضعیت توپوگرافی و فیزیوگرافی، موقعیت اقلیمی، عدم رعایت مشخصات فنی در احداث راه و ابنیه فنی و تجاوز به حریم رودخانه، زمینشناسی و دیگر عوامل مؤثر در ایجاد رواناب، دارای پتانسیل تولید سیل در برخی از مواقع سال میباشد. در این پژوهش کارایی مدل اتومات سلولی به منزله روشی نوین و امکان تلفیق آن با برنامههای GIS برای شبیهسازی خطر سیلاب و هیدروگراف جریان برای لاویجرود مطالعه شد. از دادههای کاربری اراضی، گروههای هیدرولوژیک خاک، DEM، دادههای بارش و ضریب زبری استفاده شد که همه لایهها در قالب رسترهای با اندازه سلول 30×30 تهیه شدند. براساس روش SCS، ارتفاع رواناب و خطر سیلاب در حوضه به دست آمد. همچنین، براساس مدل موج سینماتیک، عمق جریان و بر طبق معادله مانینگ، سرعت جریان در سلولها محاسبه شد و از روی سرعت جریان زمان پیمایش به دست آمد. براساس این دادههای ورودی، گراف سری زمانی دبی سیلاب برای 35 رخداد حداکثر بارش 24 ساعته طی سالهای 1362 تا 1396 ترسیم شد. بین مقادیر مشاهدهای و برآوردی دبی میانگین در یک ساعت و دبی حداکثر بارندگی 24 ساعته به ترتیب 95/0 و 98/0 درصد همبستگی در ایستگاه آغوزکتی مشاهده گردید که مبین آن است که رویکرد CA علیرغم سادگیاش میتواند نتایج واقعگرایانهای برای یک رویداد طبیعی پیچیده مانند رواناب فراهم نماید. همچنین درصد خطای مقادیر مشاهداتی و برآوردی میانگین دبی در یک ساعت و دبی حداکثر بارندگی 24 ساعته هم به ترتیب 14 و 3/8 است که دقت مناسب مدل را نشان میدهد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97058_5e7f14d5532da9a3175cd2a9d1c1742b.pdf
2019-05-22
47
71
10.52547/esrj.10.2.47
اتومات سلولی
خطر سیلاب
GIS و حوضه آبخیز لاویجرود
حسن
شعبانی نیا
shabaniniah@gmail.com
1
دانشجوی دکتری اقلیمشناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
AUTHOR
صدرالدین
متولی
s_motevalli@iaunour.ac.ir
2
دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
LEAD_AUTHOR
غلامرضا
جانباز قبادی
j_ghobadi@iaunour.ac.ir
3
استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
AUTHOR
شهریار
خالدی
shahriar_khaledi6@yahoo.com
4
استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
استراتژیهای توسعه اقتصادی گردشگری جنگ (مورد مطالعه: منطقه قصرشیرین، استان کرمانشاه)
امروزه گردشگری به عنوان یکی از منابع اقتصادی پایدار برای توسعه مناطق مختلف در نظر گرفته میشود، منطقه قصرشیرین در استان کرمانشاه دارای بستر مناسب برای توسعه گردشگری جنگ و در نتیجه رونق اقتصادی میباشد. این پژوهش که از نوع توصیفی– تحلیلی با ماهیت کاربردی میباشد به دنبال این هدف است که گردشگری جنگ را به عنوان فرصت بالقوهای برای توسعه اقتصادی منطقه قصرشیرین معرفی نماید و برای گردآوری اطلاعات جهت اثبات آن از روش کتابخانهای و میدانی استفاده شده است و نیز برای تحلیل دادهها که از 311 پرسشنامه در قالب سه گروه (ساکنین، مدیران، گردشگران) به دست آمده، از مدل تعیین راهبرد SWOTاستفاده شد. نتایج نشان میدهد که مجموعه نقاط محیط داخلی (قوت، ضعف) 2/3 و نیز مجموعه نقاط محیط خارجی (فرصت و تهدید) 1/2 میباشد که راهبرد محافظه کارانه (ST) را شامل میشود لذا با توجه به جدول SWOTراهبردهایی از جمله: استفاده از نیروهای محلی برای اشتغال و فعالیت در فرصتهای ایجاد شده، شناخت تهدیدات این نوع از گردشگری و تلاش برای رفع آن، ایجاد موزهها و نمایشگاههای خاص این نوع از گردشگری، آموزش جامعه محلی، جذب سرمایه بخش خصوصی، ایجاد پکیج حمایتی در قالب این نوع از گردشگری، معرفی مناطق هدف این نوع از گردشگری درکشورهای همسایه و نیز تقویت حس اجتماعی و مشارکت جمعی و سازماندهی تولیدات همراستا با توسعه گردشگری جنگ ضروری مینماید
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97063_e0b799beeff78b506657f0d45b7b1375.pdf
2019-05-22
72
84
10.52547/esrj.10.2.72
گردشگری
گردشگری جنگ
تعیین استراتژی
SWOT
قصرشیرین
فرزاد
میرزایی قلعه
mirzaee_farzad@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای برنامهریزی فضایی کارآفرینی مناطق روستایی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
رحمت الله
منشی زاده
r_monshizadeh@yahoo.com
2
دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
جواد
اطاعت
j_etaat@sbu.ac.ir
3
دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل همدیدی، ترمودینامیکی جابجایی مکانی جت جنبحارهای در فعالیت کمفشار سودانی (مطالعه موردی ترسالیهای استان فارس)
در این تحقیق از دو روش گردشی به محیطی و محیطی به گردشی استفاده شده است. برای مطالعه و تحلیل جابجایی مکانی جت جنب حارهای دادههای سایت http://www.esrl.noaa.gov استفاده شد. نقشههای جت طی دوره آماری 21 سال در ماههای (اکتبر تا می) در محیط نرم افزاری grads ترسیم و محور جتها برای هر ماه بر روی نقشههای پایهای که در محیط نرم افزاری ARCGIS10.4 تهیه شده بود ترسیم شده است. سپس دادههای ماهانه بارش 9 ایستگاه همدید استان طی سالهای زراعی (1375 تا 1396) استخراج نمونههای مطالعاتی انتخاب گردید. بررسیهای چشمی انجام شده بر روی محور جتها در ماههای مختلف نشان داد که محور جتها دارای جابجایی شمال و جنوب سوی نسبتا زیاد میباشند. از اول اکتبر به تدریج با جابجایی شرق سوی پرفشار عربستان جریانهای جت در موقعیت مناسبی قرار گرفته و شرایط برای ایجاد ناپایداری ها فراهم میشود. در ماههای ژانویه و دسامبر جت در مناسبترین حالت خود (شرق مصر تا غرب خلیج فارس) قرارمیگیرد. نتایج حاصل از الگویهای همدید بارشهای شدید نشان داد که از چند روز قبل از شروع بارشها پشته عمیقی از روی آفریقا و مدیترانه مرکزی تا شمال عرض 60 درجه گسترش یافته و جریانات را بر روی مدیترانه شرقی کاملا نصف النهاری و باعث شکست در امواج راسبی میگردد. شیو حرارتی شدید حاصل از آن ضمن تقویت جت جنب حارهای، ناوه عمیقی را بر روی مدیترانه شرقی ایجاد میکند که با فرارفت سرد جنب قطبی بر روی سامانه سودانی و فرارفت رطوبتی مناسب از روی دریاهای گرم عرب و عمان سامانه سودانی و ناوه دریای سرخ تقویت شده و ناپایداری شدیدی را بر روی منطقه ایجاد میکند.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97071_417d79db6d6bbacb129701fcff0629d2.pdf
2019-05-22
85
103
10.52547/esrj.10.2.85
همدید
ترمودینامیک
جت جنبحارهای
کمفشار سودان
استان فارس
زینب
محمدی
mohamadi.1040@yahoo.com
1
دکتری آب و هواشناسی، مرکز مطالعات ناحیهای و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
حسن
لشکری
h-lashkari@sbu.ac.ir
2
دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین حریم کمی رودخانهی گاماسیاب، کرمانشاه
سیل رایجترین مخاطرهی طبیعی است که باعث آسیب بسیار زیاد به محیط زیست، ساخت و سازها و تلفات هر ساله در سراسر جهان شده است. عواملی از قبیل قدرت سیل، بزرگای سیل، تکرار مدت جریان، تغییرات در مقاطع عرضی رودخانه از جمله فاکتورهای کنترل کننده سیل میباشند. در این پژوهش به تعیین حریم کمی رودخانه گاماسیاب در استان کرمانشاه پرداخته شده است با کمک مدل DLSRS که اولین مدل ریاضی، محاسبه حریم کمی رودخانهها مطابق ضوابط و مقررات جاری کشور است انجام شده است و با استفاده از پنج شاخص دبی با دوره بازگشت 25 ساله، موقعیت رودخانه، پایداری بستر و کناره، رژیم جریان، تنش اجتماعی حریم کمی رودخانهی گاماسیاب در 130 مقطع برای ساحل چپ و راست محاسبه شده است. نتایج حاصل از مدل نشان میدهد میزان حریم به دست آمده در بخشهای مختلف بهطور متوسط 3 تا 13 متر بوده است که در بخش اول بیشترین میزان حریم به دست آمده و بخش یازدهم از رودخانهی گاماسیاب کمترین حریم را تعیین شده است و همچنین نتایج حاکی از آن است که این مدل برای تمامی رودخانههای کشور مناسب نبوده است و برای رودخانههایی که دارای تنوع رتبه رود هستند مناسب تر است و برای رودخانه گاماسیاب که دارای رتبهی 5 است، تعیین حریم رودخانه با این مدل منطبق بر واقعیت نخواهد بود؛ همچنین تعیین حریم با این روش برای رودخانههایی که زمینهای حاشیه رودخانه به صورت بایر و فاقد مالکیت باشند ارزیابی مناسبتری داشتهاست.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_96996_3d942de3ce77482f70079a35813ae167.pdf
2019-05-22
104
121
10.52547/esrj.10.2.104
حریم کمی
سیلاب
DLSRS
رودخانهی گاماسیاب
رویا
پناهی
royapanahi2010@gmail.com
1
دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد مهدی
حسینزاده
m_hoseinzadeh@sbu.ac.ir
2
دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
سمیه
خالقی
s_khaleghi@sbu.ac.ir
3
استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین سن و نرخ رسوبگذاری سازند میشان در شمال خاوری فروافتادگی دزفول با استفاده از روش مگنتواستراتیگرافی
سازند میشان یکی از واحدهای سنگ چینهای نئوژن است که در جنوب و جنوب باختری ایران گسترش فراوانی دارد. در سالهای اخیر به منظور دستیابی به سن دقیق این سازند، مطالعاتی با استفاده از دادههای فسیل شناسی و همچنین استفاده از ایزوتوپهای استرنسیم انجام شده است. در مناطق چین خورده جوان همچون کمربند چین خورده زاگرس که حاوی رسوباتی هستند که دچار دفن شدگی عمیق نشدهاند، یکی از مناسب ترین روشهای بدست آوردن سن رسوبات، استفاده از مطالعه مغناطیس دیرینه است. با استفاده از این روش میتوان رسوبات غیر دریایی رودخانهای و همچنین رسوبات آبرفتی را که اغلب فاقد ویژگیهای زیست چینهای و رادیومتریک مناسب جهت تعیین سن هستند را سن یابی کرد و همچنین نرخ رسوبگذاری توالی مورد مطالعه را نیز بدست آورد. در این پژوهش سن سازند میشان با استفاده از روش مگنتو استراتیگرافی، در ناحیه تاقدیس جریک واقع در شمال خاوری فروافتادگی دزفول مطالعه شده است، در برش مورد مطالعه، سن مرز زیرین و بالایی سازند میشان به ترتیب 1/14 و 6/ 13 میلیون سال (میوسن میانی) برآورد شده است. همچنین میانگین نرخ رسوبگذاری برای این سازند بعد از تراکم ثانویه 38 سانتیمتر در هزار سال به دست آمد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97006_781445f63a50a1dbb5e5f735a7fad9ce.pdf
2019-05-22
122
133
10.52547/esrj.10.2.122
تاقدیس جریک
چینه نگاری مغناطیسی
سازند میشان
فروافتادگی دزفول
احمد
لشگری
ahmadlashkari@ymail.com
1
دانشجوی دکتری تکتونیک، گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند
AUTHOR
محمودرضا
هیهات
mhayhat@birjand.ac.ir
2
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه بیرجند
LEAD_AUTHOR
محمد مهدی
خطیب
mkhatib@birjand.ac.ir
3
استاد، گروه زمینشناسی، دانشگاه بیرجند
AUTHOR
مهدی
نجفی
tectonogeologist@gmail.com
4
استادیار گروه زمینشناسی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ریختشناسی بلورهای زیرکن گرانیتگنایسی آبادچی، شمال دریاچه سد زایندهرود
گرانیتگنایسی آبادچی به صورت توده کوچک دگرشکل و دگرگون شده در شمال دریاچه سد زایندهرود و در شمال شهرکرد در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. ترکیب کانیشناسی این توده شامل کوارتز، پلاژیوکلاز، فلدسپات پتاسیم، بیوتیت، آمفیبول و موسکویت به عنوان کانیهای اصلی و زیرکن، اسفن و آلانیت به عنوان کانیهای فرعی میباشند. بر مبنای تقسیمبندی نوع شکل، بلورهای زیرکن این توده گرانیت گنایسی غالباً در گستره P2 قرار میگیرند. ریختشناسی بلورهای زیرکن در این سنگها نشاندهنده یک منشاء غالباً گوشتهای و اندکی پوستهای برای ماگمای مادر آنها است. براساس شکل بلور زیرکن (به عنوان یک ژئوترمومتر)، درجه حرارت تشکیل این بلورهای زیرکن در حدود 750 تا 800 درجه سانتیگراد میباشد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97007_1100f775d1acf84d7f00afe5c18e272d.pdf
2019-05-22
134
147
10.52547/esrj.10.2.134
آبادچی
ریختشناسی زیرکن
سنندج-سیرجان
سد زایندهرود
گرانیت نوع A
فریبا
ریاحی سامانی
faribariyahi164@gmail.com
1
کارشناس ارشد پترولوژی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد
AUTHOR
ناهید
شبانیان بروجنی
nahid.shabanian@gmail.com
2
دانشیار گروه پترولوژی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد
LEAD_AUTHOR
علیرضا
داودیان دهکردی
alireza.davoudian@gmail.com
3
استاد گروه پترولوژی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد
AUTHOR
-ریاحی، س.ف.، شبانیان، ب.ن.، داودیان، د.ع. و منصوری، م.، a1394. بررسی شواهد دگرشکلی دینامیک در متاگرانیتوئیدهای روستای آبادچی، نوزدهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران و نهمین همایش ملی زمینشناسی دانشگاه پیامنور، تهران.
1
-ریاحی، س.ف.، شبانیان، ب.ن.، داودیان، د.ع. و منصوری، م.،b 1394. تاثیر دگرشکلی دینامیک بر بلور کوارتز به همراه متاسوماتیسم سدیم در متاگرانیت چینخورده آبادچی، سی و چهارمین گردهمایی و دومین کنگره بینالمللی تخصصی علوم زمین، تهران.
2
-ریاحی، س.ف.، شبانیان، ب.ن. و داودیان، د.ع.، 1397. ژئوشیمی و محیط زمین ساختی گرانیت گنایسهای آبادچی، شمال شهرکرد، مجله بلور شناسی و کانی شناسی ایران، سال 26، شماره 1، ص 195-207.
3
-Belousova, E.A., Griffin, W.L. and O’Reilly, S.Y., 2006. Zircon crystal morphology, trace element signatures and Hf isotope composition as a tool for petrogenetic modeling: examples from eastern Australian granitoids, Journal Petrology, v. 47, p. 329–353.
4
-Benisek, A. and Finger, F., 1993. Factors controlling the development of prism faces ingranite zircons: a microprobe study, Contribution to Mineralogy and Petrology, v. 114, p. 441–451.
5
-Corfu, F., Hanchar, J.M., Hoskin, P.W.O. and Kinny, P., 2003. Atlas of zircon textures, In: Hanchar J.M. and Hoskin P.W.O. (eds.), Zircon, Reviews in Mineralogy and Geochemistry, Mineralogical Society of America, p. 468-500.
6
-Davoudian, A., Genser, J., Dachs, E. and Shabanian, N., 2008. Petrology of eclogites from north of Shahrekord, Sanandaj-Sirjan Zone, Iran. Mineralogy and Petrology, v. 92, p. 393-413.
7
-Davoudian, A.R., Genser, J., Neubauer, F. and Shabanian, N., 2016. 40Ar/39Ar mineral ages of eclogites from North Shahrekord in the Sanandaj–Sirjan Zone, Iran: Implications for the tectonic evolution of Zagros orogeny, Gondwana Research, v. 37, p. 216-240.
8
-Deer, W., Howie, R.A. and Zussman, J., 1966. An introduction to the rock forming minerals, Longman, London, 549 p.
9
-Deer, W.A., Howie, A. and Zussman, J., 1991. An Introduction to the Rock-forming Min-erals, Longman, London, 528 p.
10
-Eby, G.N., 1992. Chemical subdivision of the A-type granitoids: petrogenetic and tectonic implications Geology, v. 20, p. 641-644.
11
-Finger, F., Friedl, G. and Haunschmid, B., 1991. Wall-rock derived zircon xenocrysts as important indicator minerals of magma contamination in the Freistadt granodiorite pluton, northern Austrian Geology Carpath, v. 42 (2), p. 67–75.
12
-Finger, F., Haunschmid, B., Schermaier, A. and Quadt, A., 1992. Is zicon morphology indicative of a mantle or crustal origin of a granite? Comparison of Pupin indices with Sr and Nd isotop data of 26 Austrian granites, Mitteilungen der Österreichischen Mineralogischen Gesellschaft, v. 137, p. 135–137.
13
-Frost, B.R., Barnes, C.G., Collins, W.J., Arculus, R.J., Ellis, D.J. and Frost, C.D., 2001. A geochemical classification for granitic rocks, Journal of petrology, v. 42, p. 2033-2048.
14
-Frasl, G., 1963. Die mikroskopische Untersuchung der akzessorischen Zirkone alsRoutinearbeit des Kristallingeologen, Jb. Geology B.-A. (Wien), v. 106, p. 405–428.
15
-Griffin, W.L., Wang, X., Jackson, S.E., Pearson, N.J., O’Reilly, S.Y., Xu, X. and Zhou, X., 2002. Zircon chemistry and magma genesis, SE China: in situ analysis of Hf isotopes, Pingtan and Tonglu igneous complexes, Lithos, v. 61, p. 237–282.
16
-Hoppe, G., 1963. Die Verwendbarkeit morphologischer Erscheinungen an akzes-sorischen Zirkone für petrogenetische Auswertungen, Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin, v.1, p. 1–131.
17
-Janousek, V., 2006. Saturnin, R Language script for application of accessory-mineralsaturation models in igneous geochemistry, Geological Carpathica, v. 57, p. 131-142.
18
-Kemp, A.I.S., Whitehouse, M.J., Hawkesworth, C.J. and Alarcon, M.K., 2005. A zircon U-Pb study of metaluminous (I-type) granites of the Lachlan Fold Belt, southeastern Australia: Implications for the high/low temperature classification and magma differentiation processes, Contribion of Mineralogy and Petrology, v. 150, p. 230-249.
19
-Köksal, S., Göncüoglu, M., Toksoy-Köksal, F., Möller, A. and Kemnitz, H., 2008. Zircon typologies and internal structures as petrogenetic indicators in con-trasting granitoids types from central Anatolia, Turkey, Mineralogy Petrology, v. 93, p.185–211.
20
-Kovaleva, E., Austrheim, H. and Klötzli, U., 2016. Interpretation of zircon corona textures from metapelitic granulites of Ivrea-Verbano Zone, Northern Italy: Two-stage decomposition of Fe-Ti oxides, journal Solid Earth Discuss, doi:10.5194/se-2016-164, 2016.
21
-Martins, H.C.B., Simo˜es, P.P. and Abreu, J., 2014. Zircon crystal morphology and internal structures as a tool for constraining magma sources: Examples from northern Portugal Variscan biotite-rich granite plutons, Comptes Rendus Geoscience, v. 346, p. 233–243.
22
-Poldervaart, A., 1955. Zircons in rocks, 1: Sedimentary rocks, Am, Journal of Science, v. 253, p. 433–461.
23
-Poldervaart, A., 1956. Zircons in rocks, 2: Igneous rocks. Am, Journal of Science, v. 254, p. 521–554.
24
-Pupin, J.P. and Turco, G., 1972. Application des donnees morphologiques du zircon accessoire en petrologie endogene, CR Aead. Science Paris, v. 275[D], p. 799–802.
25
-Pupin, J.P., 1980. Zircon and granite petrology, Contributions to Mineralogy Petrology, v. 73, p. 207–220.
26
-Pupin, J.P., 1985. Magmatic zoning of Hercynian granitoids in France based on zircon typology, Schweiz, Mineralogy Petrogr, Mitt, v. 65, p. 29–56.
27
-Schermaier, A., Haunschmid, B., Schubert, G., Frasl, G. and Finger, F., 1992. Diskri-minierung von S-type und I-type Graniten auf der Basis zirkontypologischer Untersuchungen, Frankfurter Geowiss, Arb, Serie A Geologie-Paläontologie, v. 11, p. 149–153.
28
-Siebel, W., Thiel, M. and Chen, F., 2006. Zircon geochronology and compositional recordof late to post-kinematic granitoids associated with the Bavarian Pfahl zone (Bavarian Forest), Mineralogy Petrology, v. 86, p. 45–62.
29
-Sturm, R., 1999. Longitudinal and cross section of zircon: a new method for theinvestigation of morphological evolutional trends, Schweiz, Mineralogy petrogenesis, Mitt, v. 79, p. 309–316.
30
-Sturm, R. and Steyrer, H.P., 2003. Use of accessory zircon for the quantification of volume changes in ductile shear zones cutting plutonic rocks, Chemie Erde, v. 63, p. 31–54.
31
-Sturm, R., 2010. Morphology and growth trends of accessory zircons from various granitoids of the south-western Bohemian Massif (Moldanubicum, Austria), Chemie Erde, v. 70, p. 185–196.
32
-Vry, J., Compston, W. and Cartwright, I., 1996. Shrimp II dating of zircons and monazites: reassessing the timing of high-grade metamorphism and fluid flow in the Reynolds Range, northern Arunta Block, Australian Journal of metamorphic Geology, v. 14, p. 335-350.
33
-Wang, X., Griffin, W.L., O’Reilly, S.Y., Zhou, X.M., Xu, X.S., Jackson, S.E. and Pearson, N.J., 2002. Morphology and geochemistry of zircons from late Mesozoic igneous complexes in coastal SE China: implications for petrogenesis, Min Mag, v. 66, p. 235–251.
34
-Watson, E.B. and Harrison, T.M., 1983. Zircon saturation revisited: temperature and composition effects in a variety of crustal magma types, Earth and Planetary Science Letters, v. 64, p. 295-304.
35
-Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals, American Mineralogist, v. 95, p. 185–187.
36
ORIGINAL_ARTICLE
استفاده از دادههای ژئوشیمی و هیدروژئوشیمی برای ارزیابی توسعه کارست سازند لار در محدوده سد گلورد (جنوب بهشهر)
سازند کربناته لار با گسترش وسیع در ارتفاعات جنوبی بهشهر، دارای پتانسیل بالایی برای کارستی شدن است. انواع مختلف پدیدههای کارستی نظیر غار و فروچاله در این سازند شناسایی شده است. برای مطالعه دقیق تر کارست در محدوده سد گلورد، تعداد 101 تیغه نازک از نمونههای سنگی مربوط به گمانه GV1 واقع در تکیه گاه چپ این سد تهیه و بررسی شد. سپس با توجه به تغییرات سنگ شناسی و مشاهده حفرات کارستی در مغزهها، تعداد 20 نمونه سنگی انتخاب و مورد آنالیز ژئوشیمی به روش XRF قرار گرفت. بررسی تغییرات عناصر فرعی و نسبتهای Sr/Mn و Na/Mn نشان داده که نفوذ آبهای سطحی و افزایش دیاژنز متئوریک در محدودههای کارستی، موجب افزایش مقدار آهن و منگنز (به ترتیب حدود 1500 و 90 پی پی ام) و کاهش سدیم و استرانسیم (به ترتیب حدود 390 و 360 پی پی ام) و همچنین نسبت آنها به منگنز شده است. بنابراین همراه با کارستی شدن، تغییر عناصر فرعی نیز در حاشیه کارست رخ میدهد که با فاصله گرفتن از آن میزان عناصر به حالت طبیعی بر میگردد. آنالیز هیدروشیمی نمونه آب چشمههای مخزن سد گلورد و رسم نمودارهای Piper و Durov نشان میدهد که تیپ آب موجود در اکثر چشمهها به صورت بیکربنات کلسیم-منیزیم است که با تیپ آب آبخوانهای کارستی مطابقت دارد. محاسبه نمایههای اشباع با استفاده از نرمافزار PHREEQC 2.6، نشان میدهد که چشمههای محدوده غالباً فوق اشباع از کلسیت و آراگونیت و در دوره کم آبی فوق اشباع از دولومیت میباشند. با وجود این، بررسی تغییرات دبی و هدایت الکتریکی تعدادی از چشمههای محدوده در کنار نمایه اشباع، نشانگر غالب بودن جریان آب زیرزمینی مجرایی-افشان در چشمههای کارستی محدوده است.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97011_ddf6af3b3833323c9c7423cde845dfe1.pdf
2019-05-22
148
164
10.52547/esrj.10.2.148
ژئوشیمی
سازند لار
سد گلورد
کارست
هیدروژئوشیمی
شهرام
شریعتی
shariati.shahram@gmail.com
1
دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی ساری
AUTHOR
محبوبه
اصغری
mahbobehasghari@yahoo.com
2
دکتری رسوبشناسی، شرکت مهندسین مشاور خزرآب، ساری
LEAD_AUTHOR
حمید رضا
ناصری
hamidrezanassery@yahoo.com
3
استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
نادر
کهنسال قدیم وند
nkohansal@yahoo.com
4
دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه واکنشهای متداول ذوب و روابط فازی در سنگهای رسی دگرگون شده منطقه تویسرکان و بروجرد
نفوذ کمپلکس گرانیتوئیدی بروجرد و نفوذ باتولیت الوند در سنگهای رسی سبب ایجاد هورنفلسهای رسی و میگماتیتهای ذوب بخشی در هاله دگرگونی شده است. در منطقه تویسرکان و بروجرد پدیده ذوب بخشی و میگماتیتی شدن در سنگهای دگرگونی درجات بالا به دلیل نفوذ سنگهای مافیک رخ داده است. لوکوسومها عمدتا از کانیهای کوارتز و فلدسپار پتاسیم تشکیل شدهاند که در آن فلدسپار پتاسیم شکلدار تا نیمه شکلدار بوده و کوارتز با بافت بین بلوری فضای بین آنها را پر کرده است. مجموعهی کانیایی این دو منطقه تا حدود زیادی مشابه است، حضور کانیهای اسپینل و کروندم و فراوانی آندالوزیت در مزوسوم میگماتیتهای منطقه بروجرد مشهود میباشد در صورتی که در مزوسوم میگماتیتهای تویسرکان کروندم وجود ندارد و کردیریت و گارنت فراوانتری وجود دارند. مقایسه واکنشهای ذوب و روابط فازی مناطق مورد مطالعه نشان میدهد که تفاوت عمده در زون اسپینل - کردیریت (منطقه تویسرکان) و زون اسپینل - کروندم (منطقه بروجرد) میباشد بهطوری که در منطقه تویسرکان سیمپلکتیت And+Spl+Crd در بخش مزوسوم میگماتیتها تشکیل شده است در صورتی که در بخش مزوسوم میگماتیتهای بروجرد سیمپلکتیت And+Spl+Crn+Crd تشکیل شده است. براساس مشاهدات صحرایی و پتروگرافی شکلگیری میگماتیتهای هر دو منطقه بر اثر فرآیند ذوب بخشی میباشد. واکنشهای موثر در تشکیل مذاب و بخش لوکوسوم میگماتیتها شامل واکنشهای ذوب در حضور فاز سیال و واکنشهای ذوب بدون حضور فاز سیال میباشد. واکنش Bt+And=Crd+Spl+Kfs+melt مهمترین واکنشهای توسعه مذاب در سنگهای رسی دگرگون شده هاله الوند است در صورتی که واکنش Bt+And=Crd+Kfs+Spl+Crn+L مهمترین واکنش توسعه مذاب در سنگهای رسی دگرگون شده هاله بروجرد میباشند.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97019_a5150dcf585c3a3f401f3425fa72bf53.pdf
2019-05-22
165
181
10.52547/esrj.10.2.165
بروجرد
تویسرکان
ذوب بخشی
روابط فازی
واکنشهای ذوب
معصومه
زارع شولی
masoomezare88@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای پترولوژی، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد
AUTHOR
زهرا
طهماسبی
zahra_tak@yahoo.com
2
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد
LEAD_AUTHOR
عادل
ساکی
adel_saki@yahoo.com
3
دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
AUTHOR
احمد
احمدی خلجی
khalagi2002@yahoo.com
4
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد
AUTHOR
-مسعودی، ف.، 1380. میگماتیتها، انتشارات دانشگاه تربیت معلم، تهران، 119 ص.
1
-Ahmadi-Khalaji, A., Esmaeily, D., Valizadeh, M.V. and Rahimpour-Bonab, H., 2007. Petrology and Geochemistry of the Granitoid Complex of Boroujerd, Sansandaj-Sirjan Zone, Western Iran: Journal of Asian Earth Sciences, v. 29, p. 859-877.
2
-Alavi, M., 1994. Tectonics of the Zagros orogenic belt of Iran: New data and interpretations: Tectonophysics, v. 229, p. 211–238.
3
-Ashworth, J.R. (Ed), 1985. Migmatites: Blackie, Glasgow, 302 p.
4
-Baharifar, A., Moinevaziri, H., Bellon, H. and Pique, A., 2004. The crystalline complexes of Hamadan (Sanandaj-Sirjan zone, western Iran): Metasedimentary Mesozoic sequences affected by Late Cretaceous tectono-metamorphic and plutonic events, 40 K-40 Ar dating: Comptes Rendus Geoscience, v. 366, p. 1143–1152.
5
-Barker, F. and Arth, J.G., 1976. Generation of trondhjemitic-tonalitic liquids and Archaean bimodal trondhjemite-basalt suites: Geology, v. 4, p. 596–600.
6
-Barker, F., 1979. Trondhjemite: definition, environment and hypotheses of origin, in Barker, F., ed., Trondhjemites, Dacites, and Related Rocks: Amsterdam, Elsevier, Developments in Petrology, v. 6, p. 1–12.
7
-Berberian, M. and King, G.C., 1981. Towards a paleogeogra phy and tectonic evolution of Iran: Canadian Journal of Earth Sciences, v. 18, p. 210–265.
8
-Chiu, H.Y., Chung, S.L., Zarrinkoub, M.H., Mohammadi, S.S., Khatib, M.M. and Iizuka, Y., 2013. Zircon U–Pb age constraints from Iran on the magmatic evolution related to Neotethyan subduction and Zagros orogeny: Lithos, v. 162, p. 70-87.
9
-Deevsalar, R., Shinjo, R., Ghaderi, M., Murata, M., Hoskin, P.W.O., Oshiro, S., Wang, K.L., Lee, H.Y. and Neill, I., 2017. Mesozoic–Cenozoic mafic magmatism in Sanandaj–Sirjan Zone, Zagros Orogen (Western Iran): Geochemical and isotopic inferences from Middle Jurassic and Late Eocene gabbros: Lithos, v. 284–285, p. 588–607.
10
-Fitzsimons, I.C.W., 1996. Metapelitic migmatites from brattstrand Bluffs, East Antarctica- metamorphism, melting and exhumation of the mid crust: J. Petrol, v. 37, p. 395-414.
11
-Gill, R., 2010. Igneous Rocks and Processes: A Practical Guide: John Wiley and Sons, 428 p.
12
-Grant J.A., 1968. Partial melting of common rocks as a posssibl source of cordierite anthophyllite assemblages: American Journal of Science, v. 266, p. 908-931.
13
-Hyndman, D.W., 1985. Petrology of igneous and metamorphic rocks, MCGRAW, Hill, Newyork, 786 p.
14
-Jafari, S.R., 2018. Petrology of High Grade metamorphic rocks of the Hamedan and the adjasent areas in the Sanandaj-Sirjan Zone, Ph.D. Thesis, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran, 201 p.
15
-Johnson, T., Brown, M., Gibson, R. and Wing, B., 2004. Spinel-Cordierite symplectites replacing andalusite: evidence for melt- assisted diapirism in the Bushveld Complex, South Africa: Journal of Metamorphic Geology, v. 22, p. 529-545.
16
-Kerrick, D.M., 1991 .Overview of contact metamorphism, in Kerrick, D.M., ed., Contact metamorphism: Mineralogical Society of America Reviews in Mineralogy, v. 14, p. 111–132.
17
-Kretz, R., 1983. Symbols for rock forming minerals: American Mineralogist, v. 68, p. 277-279.
18
-Le Brton, N. and Thompson, A.b., 1988. Fluid-absent (dehydration) melting of Biotite in metapelite in the early stages of crustal anatexi: Contrib. Mineral. Petrol, v. 99, p. 226-237.
19
-Mahmoudi, S., Corfu, F., Masoudi, F., Mehrabi, B. and Mohajjel, M., 2011. U–Pb dating and emplacement history of granitoid plutons in the northern Sanandaj–Sirjan Zone, Iran: Journal of Asian Earth Sciences, v. 41, p. 238-249.
20
-Masoudi, f., 1997. Contact metamorphism and pegmatite development in the region S.W of Arak iran, Ph.D. thesis, University of Leed, England, 321 p.
21
-Masoudi, F., Yardley, B.W.D. and Cliff, R.A., 2002. Rb-Sr geochronology of pematites, plutonic rocks and a hornfels in the region southwest of Arak, Iran: Islamic Republic of Iran Journal of Sciences, v. 13, p. 249-254.
22
-Mohajjel, M. and Fergusson, C.L., 2000. Dextral transpression in Late Cretaceous continental collision, Sanandaj-Sirjan Zone, western Iran: Journal of Structural Geology, v. 22, p. 1125–1139.
23
-Mohajjel, M., 1997. Structure and tectonic evolution of Paleozoic-Mesozoic rocks, Sanandaj-Sirjan zone, Western Iran. Ph.D. Thesis, University of Wollongong, Australia, 326 p.
24
-Mohajjel, M., Fergusson, C.L. and Sahandi, M.R., 2003. Cretaceous-Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj-Sirjan zone, Western Iran: Journal of Asian Earth Sciences, v. 21, p. 397-412.
25
-Nyman, N.W., Pattison, D.R.M. and Ghen, E.D., 1995. Melt extraction during formation of K-feldspar + sillimanite migmatites, west of Revelstoke, British Columbia: Journal of Petrol, v. 36, p. 351-327.
26
-Pitra, P. and de Wall, S.A., 2001. High-temperature, low –pressure metamorphism and development of prograde symplectites, Marble Hall Fragment, Bushveld Complex (South Africa): Journal of Metamorphic Geology, v. 19, p. 311-325.
27
-Saki, A., 2010a. Proto-Tethyan remnants in northwest Iran Geochemistry of the gneisses and metapelitic rocks: Gondwana Research, v. 1, p. 704-714.
28
-Saki, A., 2010b. Mineralogy, geochemistry and geodynamic setting of the granitoids from NW Iran: Geological Journal, v. 45, p. 1–16.
29
-Saki, A., Moazzen, M. and Baharifar, A.A., 2012. Migmatite microstructures and partial melting of Hamadan metapelitic rocks, Alvand contact aureole, western Iran: International Geology Review, v. 54, p. 1229–1240.
30
-Sepahi, A.A., Jafari, S.R. and Mani-Kashani, S., 2009. Low pressure migmatites from the Sanandaj-Sirjan Metamorphic Belt in the Hamedan region (Iran): Geologica Carpathica, v. 60, p. 107–119.
31
-Shahabpour, J., 2005. Tectonic evolution of the orogenic belt in the region located between Kerman and Neyriz: Journal of Asian Earth Sciences, v. 24, p. 405-417.
32
-Shahbazi, H., Siebel, W., Pourmoafee, M., Ghorbani, M., Sepahi, A.A., Shang, C.K. and Vousoughi Abedini, M., 2010. Geochemistry and U-Pb zircon geochronology of the Alvand plutonic complex in Sanandaj- Sirjan Zone (Iran): New evidence for Jurassic magmatism: Journal of Asian Earth Sciences, v. 39, p. 668–683.
33
-Spear, F.S., 1993. Metamorphic phase equilibria and pressure temperature–time paths, Monograph, Mineralogical Society of America Monograph, Washington, DC, 799 p.
34
-Stoklin, J., 1968. Structural histiry and tectonics of Iran, A review: American Association Petroleum Geologists, v. 52, p. 1229-1258.
35
-Vernon, R.H.K., 2004. A practical guide to rock microstructure: Cambridge university press, 305 p.
36
-Whiteney, D.L. and Dilek, Y., 1997. Corecomplex develomant in central Anatolia: Geology, v. 25, p. 1023- 1026.
37
-Yardley, B.W.D., 1991. An introduction to Metamorphic Petrology: Longman, 248 p.
38
ORIGINAL_ARTICLE
تاثیر ریختشناسی سطح بالایی پیسنگ در گسترش فضای رسوبگذاری (مطالعه موردی از سازند آسماری در فروبار دزفول و دشت آبادان)
در این مطالعه با توجه به اعماق سطح بالایی پیسنگ و سطوح بالایی و پایینی سازند آسماری و ضخامت این سازند و سازندهای رسوبی بالای پیسنگ، تاثیر ریختشناسی سطح بالایی پیسنگ بر فضای رسوبگذاری مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از تحقیقات پیشین و دادههای بیش از 200 حلقه چاه حفاری شده در میادین نفتی فروبار دزفول و دشت آبادان، نقشههای عمقی سطح بالایی پیسنگ و سطوح بالایی و پایینی سازند آسماری و نقشههای همضخامت سازند آسماری و سازندهای بالای پیسنگ تهیه گردید. نقشه سطح بالایی پیسنگ نشان میدهد که کمینه و بیشینه مقادیر مربوط به عمق پیسنگ از حدود 7000 تا 15000 متر متغیر است، بهطوری که عمیقترین سطح آن در فروبار دزفول شمالی و کمعمقترین آن در فروبار دزفول جنوبی و دشتآبادان قرار دارد. نقشههای سطوح بالایی و پایینی سازند آسماری نیز انطباق خوبی با نقشه سطح بالایی پیسنگ، به ویژه در ناحیه فروبار دزفول شمالی، نشان میدهند. همچنین نقشههای همضخامت تهیه شده نیز همخوانی مناسبی با نقشه عمقی سطح بالایی پیسنگ و سطوح بالایی و پایینی سازند آسماری در این ناحیه دارد. با این وجود در فروبار دزفول جنوبی نقشه سطح بالایی پیسنگ همخوانی منطقی با دیگر نقشهها نشان نمیدهد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که فضای رسوبگذاری سازند آسماری در فروبار دزفول شمالی و دشت آبادان، عمدتاً متاثر از ریختشناسی سطح بالایی پیسنگ در دورههای مختلف رسوبگذاری بوده است. بنظر میرسد این فضا در فروبار دزفول جنوبی عمدتاً تحت تاثیر زونهای گسلی پیسنگی قرار داشته است. براساس نتایج این مطالعه بیشترین نرخ تأمین رسوب در بخش میانی فروبار دزفول شمالی ثبت شده است.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97028_9dc192aef1912a518b7a825bcb946ddd.pdf
2019-05-22
182
195
10.52547/esrj.10.2.182
زاگرس
فروبار دزفول
پیسنگ
سازند آسماری
فضای رسوبگذاری
خسرو
حیدری
khhaidari2000@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
AUTHOR
عبدالحسین
امینی
ahamini@ut.ac.ir
2
استاد، دانشکده زمینشناسی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
محسن
آلعلی
m.aleali@srbiau.ac.ir
3
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
AUTHOR
علی
سلگی
a.solgi@srbiau.ac.ir
4
استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
AUTHOR
جلیل
جعفری
5
کارشناس شرکت ملی نفت، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، اهواز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ارتباط بین ویژگیهای گوشهداری، بافت سطحی و وجود ریزترک در سنگدانههای طبیعی با مساحت، شیب و طول آبراهه اصلی در حوزه بالادست مخروط افکنههای واقع در شمال دشت دیره
ویژگیهای ریختشناسی حوزهها مانند مساحت، شیب و طول رودخانه اصلی میتوانند بعضی از خصوصیات سنگدانهها مانندگردشدگی، بافت سطحی و میزان ریزترکها را تحتتاثیر قرار دهند. ابتدا از طریق تصاویر ماهوارهای، نقشههای زمینشناسی و بازدیدهای میدانی، 12 مخروطافکنه انتخاب شد که دارای حوزه بالادستی مشابهی از نظر سنگشناسی هستند. از قسمت وسط 12 مخروطافکنه، 150 نمونه برای سه اندازه متفاوت شن (50 نمونه برای هر اندازه) برداشت گردید و ویژگیهای فوقالذکر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان میدهد که با کاهش شیب، افزایش مساحت و طول مسیر جریان حوزه بالادست مخروطافکنهها، گردشدگی افزایش، بافت سطحی صافتر و میزان ریزترکها کاهش مییابد. کمترین میزان گردشدگی در مخروطافکنه دارای مساحت حوزه بالادستی 27 و 33 هکتار و در محدوده سنگدانههای با اندازه ( mm5/12-16) در حالی که بیشترین میزان گردشدگی در مخروطافکنه دارای بزرگترین مساحت حوزه بالادستی (206 و 309 هکتار) و بزرگترین سنگدانهها ( mm25-5/37) به دست آمده است. از نظر بافت سطحی نیز بیشترین زبری و کمترین زبری به ترتیب در مخروطافکنهای با مساحت حوزه بالادستی 25 هکتار و ذرات ( mm5/12-16) و مخروطافکنه با مساحت حوزه بالادستی 309 هکتار و سنگدانههای mm37.5-25 مشاهده شده است. از نظر ریزترک نیز کمترین درصد ترک در ریزترین سنگدانههای برداشت شده از مخروطافکنه با مساحت حوزه بالادستی 309 هکتار به میزان 10 درصد و بیشترین میزان ترک در درشتترین سنگدانههای برداشت شده از مخروطافکنه با مساحت حوزه بالادستی 29 و 33 هکتار به میزان 32 درصد، به دست آمده است. همچنین وضعیتی مشابه با مساحت حوزه بالادست برای طول مسیر جریان دیده شد.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97036_2cb3fbd15b94c1e7506261db89f758e3.pdf
2019-05-22
196
212
10.29252/esrj.10.2.196
بافت سطحی
سنگدانه
ریزترک
گردشدگی
مخروطافکنه
کاظم
بهرامی
bahrami.kazem@gmail.com
1
دانشجوی دکتری مهندسی زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
سید محمود
فاطمی عقدا
fatemi@khu.ac.ir
2
استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
علی
نورزاد
a_noorzad@sbu.ac.ir
3
دانشیار، دانشکده مهندسی آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
مهدی
تلخابلو
talkhablou@yahoo.com
4
استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خاستگاه ماگمایی کانهزایی Th-REE در کانسار سهچاهون براساس شواهد ژئوشیمیایی و دادههای ایزوتوپی
بررسی الگوی ژئوشیمیایی پراکندگی عناصر کمیاب و نادر خاکی در سنگهای متأثر از متاسوماتیسم حاکی از یک منشأ ماگمایی برای کانهزایی Th-REE در کانسار سهچاهون است. بررسی الگوهای تمرکز عناصر کمیاب و نادرخاکی بهنجار شده نسبت به کندریت و جبه اولیه در سنگهای ریولیتی میزبان که در موقعیت فرورانش تشکیل شدهاند و مقایسه این الگوها با الگوهای نظیر برای زون کانهزایی Th-REE نیز تأییدی بر این مسئله است که منشأ Th-REE در واقع همان ماگمای ریولیتی یا اتاق ماگمایی است که ماگمای ریولیتی از آن مشتق شده است. این مسئله با دادههای ایزوتوپی اکسیژن و هیدروژن که از طریق بررسی ایزوتوپهای پایدار در کانی اکتینولیت پاراژنز با کانیهای میزبان REE و Th به دست آمده نیز تأیید شده است. کانیهای توریم شامل هوتونیت و توریت میباشند. نتایج آنالیز ایزوتوپی اکسیژن سیال در تعادل با اکتینولیت پاراژنز با هوتونیت و توریت 65/6 تا 71/7 پرمیل برآورد شد که در محدوده ترکیب ایزوتوپی اکسیژن ماگمایی (10 تا 6 پرمیل) قرار میگیرد. نتایج آنالیز ایزوتوپی هیدروژن سیال در تعادل با اکتینولیت نیز 29/73- تا 04/42- پرمیل محاسبه گردید که در محدوده ترکیب ایزوتوپی هیدروژن ماگمایی (50- تا 80- پرمیل) قرار گرفت.
https://esrj.sbu.ac.ir/article_97045_2c24fb51cebf0a78f8b205d57482c3a6.pdf
2019-05-22
213
227
10.52547/esrj.10.2.213
کانهزایی Th-REE
متاسوماتیسم
ایزوتوپهای پایدار
منشأ ماگمایی
کانسار سهچاهون
غلامرضا
میرزابابایی
g.mirzababaei@gmail.com
1
دکتری زمینشناسی اقتصادی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد
یزدی
m-yazdi@sbu.ac.ir
2
استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
محمد
قنادیمراغه
mqannadi@aeoi.org
3
استاد، پژوهشگاه علوم و فنون هستهای، سازمان انرژی اتمی
AUTHOR
مهرداد
بهزادی
m_behzadi@sbu.ac.ir
4
دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
رضوانیان زاده
rezvanian@madares.ac.ir
5
استادیار، پژوهشگاه علوم و فنون هستهای، سازمان انرژی اتمی
AUTHOR