دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
تعیین مناسبترین روش پهنهبندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز واستان – ساری
FA
پرویز
گرایی
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام
parviz_graee@yahoo.com
پدیده لغزش یکی از انواع ناپایداری دامنهها می باشد که هر ساله خسارات مالی و جانی فراوانی را بر زندگی انسانها وارد میکند. در حوضههای شمالی ایران، ترکیب عوامل طبیعی و انسانی، سبب تشدید این پدیده و خسارات زیاد ناشی از آن شده است. یکی از راهکارهای اساسی جهت کاهش خسارتهای ناشی از وقوع زمین-لغزش، دوری جستن از این مناطق میباشد. بدین منظور لازم است نقشه پهنهبندی خطر زمین لغزش تهیه گردد. در این مطالعه پس از بررسیهای میدانی در حوضه واستان، 9 عامل موثر از جمله شیب دامنه، جهت دامنه، ارتفاع از سطح دریا، بارندگی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از شبکه زهکشی، کاربری اراضی و زمینشناسی به عنوان عوامل موثر در وقوع زمین لغزشهای منطقه تشخیص داده شد. پس از تهیه لایههای اطلاعاتی این 9 عامل در محیط GIS، با استفاده از نرم افزار Arcview ، هر کدام از این لایه ها با لایه پراکنش زمینلغزش ها قطع داده شدند، تا نقش طبقات مربوط به عوامل مختلف مشخص شوند. سپس پهنه بندی با 5 روش ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح، تحلیل سلسله مراتبی سیستمها، روش پیشنهادی گوپتا-جوشی(Lnrf) و رگرسیون چند متغیره انجام گرفت. در پایان به منظور ارزیابی صحت نقشههای پهنهبندی، وزنهای بهدست آمده از روشهای ذکر شده در حوضه واستان، برای حوضه آبخیز مجاور (حوضه ورکی) که از بسیاری لحاظ مشابه این حوضه بود، به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که روش آماری رگرسیون چند متغیره، نسبت به سایر روشها در تفکیک کلاسههای خطر، نتایج بهتری را ارائه نموده است. بنابراین روش رگرسیون چند متغیره، به عنوان مدل نهایی پهنهبندی خطر زمین لغزش برای منطقه مورد مطالعه پیشنهاد گردید.
زمین لغزش,پهنه بندی خطر زمین لغزش,رگرسیون چند متغیره,حوضه آبخیز واستان
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94472.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94472_4324856f7f51350e2c363830bdfc2356.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
شناسایی و تحلیل دماهای فرین پایین فراگیر منطقه شمال غرب ایران با استفاده از روش NTD
FA
محمود
احمدی
استادیار گروه جغرافیای دانشگاه شهید بهشتی
ma_ahmadi@sbu.ac.ir
یوسف
قویدل رحیمی
استادیار گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس تهران
test@sbu.ac.ir
با استفاده از داده های دمای حداقل روزانه چهار ایستگاه تبریز، ارومیه، اردبیل و زنجان به عنوان ایستگاه های دارای آمار بلند مدت و شاخص منطقه شمال غرب ایران، دماهای فرین مورد تحلیل قرار داده شده اند. برای شناسایی و تحلیل دماهای فرین منطقه شمال غرب از شاخص ابداعی توسط هواشناسان ژاپنی تحت عنوان «انحراف نرمال شده دما» یا NTD استفاده شده است. با استفاده از این روش و با در نظر گرفتن فراسنج های شدت وقوع و وسعت یا فراگیری، 80 روز دمای فرین فراگیر در منطقه شمال غرب ایران مورد شناسایی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش و همچنین نتایج مطالعاتی که قبلاً با استفاده از روش «انحراف نرمال شده دما» انجام گرفته، نشان می دهد که روش مذکور روشی بسیار خوب برای تعیین و تفکیک و تحلیل دماهای فرین روزانه در اقلیم آذربایجان است. با توجه به این که شاخص «انحراف نرمال شده دما» تغییرات روز به روز دما را در هر یک از روزهای سال بر مبنای انحراف میانگین دمای آن روز از متوسط بلند مدت روز مذکور مورد محاسبه قرار می دهد، لذا یکی از عمده ترین مزایای روش NTD قابلیت استفاده آن در مطالعات سینوپتیک و انتخاب روزهای مطالعاتی است.
دمای فرین پایین,شاخص انحراف نرمال شده دما,منطقه شمال غرب ایران
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94483.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94483_c1df151ed0b8fc9e7973e63b5c4675d6.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
کارایی روشهای تصمیمگیری چند معیاره در پهنهبندی مناطق بهینه زمین شهری (مطالعه موردی؛ شهر دیواندره)
FA
عزت اله
قنواتی
دانشگاه خوارزمی
ezghanavati@yahoo.com
امیر
کرم
دانشگاه خوارزمی
test@sbu.ac.ir
هاشم
حسینی
دانشگاه خوارزمی
ابراهیم
تقوی مقدم
دانشگاه حکیم سبزواری
سید عبدالسلام
حیدری
دانشگاه خوارزمی
امروزه با توجه به ابعاد پیچیده مسائل شهری و دخالت متغیرهای مختلف به ویژه فاکتورهای طبیعی در امر برنامهریزی شهری از مدلها و روشهای خاصی استفاده میکنند. سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش تصمیم-گیری چندمعیاره در کنار هم می توانند ابزار مفیدی در رابطه با مطالعه پهنهبندی توسعه آتی شهر به شمار روند. شهر دیواندره گره اتصالی استان کردستان و یک شهر نوپا به شمار میرود، که در یک منطقه کاملا کوهستانی واقع شده است. در این تحقیق پس از شناسایی و مطالعه عوامل موثر بر اساس ویژگیهای توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی در روند توسعه شهر، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی، پهنهبندی مناطق مستعد توسعه فیزیکی شهر انجام گرفته است. بر پایه نتایج حاصل از تحلیل و مدلسازی با استفاده از ابزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار Expert choice ، نقشه پهنهبندی تناسب زمین در شهر دیواندره تهیه شده است. در این زمینه از روش ماتریس جهت وزندهی دو به دویی بین شاخصها استفاده شده است. سپس با اعمال ضریب شاخص و هم پوشانی آنها، نقشه نهایی تناسب زمین به 5 کلاس تناسب، طبقهبندی شده که با توجه به آن 2/28 درصد از محدوده مطالعاتی (8/33 کیلومترمربع ) در کلاس با تناسب زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته که به ترتیب اهمیت در نواحی جنوب شرقی و شرق منطقه مورد مطالعه میباشند.
تصمیم گیری چند معیاره,پهنه بندی,تناسب زمین,AHP,دیواندره
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94497.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94497_139d559ebd40f04e028d5f4fd482e580.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
مطالعه بافتهای مختلف انیدریت، انواع دولومیت و بررسی کیفیت مخزنی سازند دالان در یکی از چاههای میدان گازی پارس جنوبی
FA
رقیه
فلاح بگتاش
دانشجوی کارشناسی ارشد زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
test@sbu.ac.ir
محمد حسین
آدابی
استاد گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
m-adabi@sbu.ac.ir
بهرام
موحد
دکترا، سرپرست پروژههای نفت و گاز شرکت پارس جنوبی
سازند دالان به سن پرمین به همراه سازند کنگان به سن تریاس به عنوان بزرگترین مخزن گازدار در منطقه زاگرس و خلیج فارس، حدود 50 درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص داده اند. سازند دالان با رخساره کربناته و تبخیری مابین سازند تخریبی فراقون در پایین و کربناتهای کنگان در بالا قرار گرفته است. در این مطالعه، به شناسایی میکروفاسیسها، تفسیر محیط رسوبی و فرآیندهای دیاژنزی سازند دالان در چاه شماره X در میدان گازی پارس جنوبی پرداخته شده است. مطالعات میکروسکوپی منجر به شناسایی 4 رخساره با حروف اختصاری A، B، C، D گردیده است که این رخسارهها از نظر محیط رسوبگذاری به 4 کمربند رخسارهای مربوط به محیط جذرومدی،لاگون، پشته کربناته و دریای باز تعلق دارند و براساس شواهد موجود بر روی یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال نهشته شده اند. از مهمترین فرآیندهای دیاژنزی در سازند دالان انیدریتی و دولومیتیشدن میباشد که به لحاظ پدیدههای دیاژنزی سیمان انیدریتی بعد از پدیده دولومیتی-شدن، غالبترین پدیده دیاژنزی در این سازند میباشد. بررسیهای پتروگرافی سازند دالان در این منطقه نشان میدهد که سیمان انیدریت به عنوان یک محصول دیاژنتیکی عمده تخلخلهای موجود در سازند را مسدود کرده است. از بین بافتهای مختلف انیدریت، نوع پرکنندهی تخلخل و فراگیر بیشترین تاثیر را بر کیفیت مخزنی داشته است و با گسترش در رخسارههای دولوگرینستونی و دولوپکستونی دانه پشتیبان و پرکردن تمامی فضاهای خالی طی تدفین کمعمق، کیفیت مخزنی آنها را به شدت کاهش داده است. اما از طرفی با توجه به انحلالپذیری این نوع سیمان در مراحل بعدی دیاژنز و ایجاد تخلخل ثانویه، کیفیت مخزنی آنها بهبود یافته است. تشکیل سیمان انیدریت در رخسارههای دولومیتی بیانگر تاثیر شورابههای غنی از سولفات و منیزیم در فرآیند دولومیتیشدن میباشد. براساس مطالعات پتروگرافی 4 نوع دولومیت شناسایی گردید. با استفاده از دادههای تخلخل و تراوایی و لاگهای پتروفیزیکی و استفاده از دو متد لورنز و Log FZI، 4 واحد جریانی و 8 واحد مخزنی برای توالی مورد مطالعه شناسایی گردیده است.
بافتهای مختلف انیدریت,دولومیتی شدن,کیفیت مخزنی,سازند دالان,واحد جریانی
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94504.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94504_48f9647efc2331ec640151417c310a57.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
ارزیابی روشهای مختلف سنجش از دور جهت شناسایی کانیهای دگرسانی گرمابی در ناحیه آنومالی 5 ساغند با استفاده از تصاویر ماهوارهای ASTER
FA
معصومه
خلج معصومی
گروه دورسنجی مرکز مطالعات کاربردی کرج سازمان زمین شناسی
khalajmasoumi@gmail.com
محمد
لطفی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
test@sbu.ac.ir
ایوب
معمار کوچه باغ
پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای سازمان انرژی اتمی
احمد
خاکزاد
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
منطقه مورد مطالعه در آنومالی پنج ساغند در زون ساختاری ایران مرکزی، درکمربند متالوژنی بافق - پشت بادام قراردارد.کانی سازی عناصر پرتوزا در منطقه ساغند عمدتا از نوع هیدروترمالی و متاسوماتیسم وابسته به تودههای نفوذی منطقه (گرانیت موجود در شمال آنومالی پنج) میباشد. پدیده متاسوماتیسم آلکالن و همراهی توریوم و اورانیوم با عناصر نادر خاکی یکی از بارزترین ویژگیهای این چرخه متالوژنی در ایران مرکزی و منطقه مورد مطالعه میباشد. هدف این مقاله بررسی دگرسانیهای عناصر پرتوزا در آنومالی پنج ساغند با استفاده از مطالعات دورسنجی میباشد. در این بررسی ار تصاویر ماهواره ترا سنجنده استر برای جداسازی آلتراسیونها و از ماهواره لندست سنجندهETM+ برای جداسازی ساختارها استفاده شده است. آلتراسیونهای مرتبطبا تیپ هیدروترمال اورانیوم و توریوم، هماتیتی، آرژیلیک، کربناتی، کلریتی، اپیدوتی و سیلیسی میباشد. در بررسیهای استخراج مناطق دگرسان شده، کانیهای دگرسانی گرمابی شامل آلتراسیونهای آرژلیک (کائولینیت، مونتموریلونیت، ایلیت و هالوزیت)، پروپلیتیک (کلریت و اپیدوت)، کربنات (کلسیت و دولومیت)، سیلیسی و اکسید آهن (هماتیت، لیمونیت، جاروسیت و گوتیت) و کانی آلبیت هستند. الگوریتمهای مورد استفاده برای استخراج آلتراسیونها شامل پیشبینی خطی باند، فیلترگذاری انطباقی، نمایشگر زاویه طیفی، نسبتباندی و تفسیر بصری میباشد. برای جداسازی این آلتراسیونها از تمام روشهای ذکر شده برای بدست آوردن نتایج مطلوب استفاده گردید ولی به طور کلی بهترین الگوریتم به ترتیب اولویت فیلترگذاری انطباقی، نسبت باندی، پیشبینی خطی باند و تفسیر بصری بود. جداسازی ساختارها با روش تفسیر چشمیتصاویر صورتگرفت، در این روش با استفاده از ترکیب رنگی( RGB:741 ,742) در تصویرETM تصویری ایجاد نموده که ساختارهای موجود درمنطقه و روند آنها را با آلتراسیونها به خوبی نشان میدهد.
کانیهای دگرسانی گرمابی عناصر پرتوزا,دورسنجی,ASTER,ساغند
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94514.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94514_37900247cbf151458c097ac4484d49dc.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
کانهزایی طلا در سنگهای آتشفشانی- رسوبی تریاس منطقه محسن ابن علی (جنوب شرق بروجرد)
FA
زهرا
اکبری
کارشناس ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه شهید بهشتی
akbari_sbu@yahoo.com
علی
یارمحمدی
کارشناس ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس
test@sbu.ac.ir
ایرج
رسا
دانشیار گروه زمین شناسی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
منطقه محسن ابن علی در جنوب شرق شهرستان بروجرد، درشمال غرب پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. اغلب سنگهای رخنمون یافته در منطقه، یک توالی آتشفشانی- رسوبی به سن مزوزوئیک (تریاس) میباشند که در حد رخساره شیست سبز دگرگون شدهاند. بر اساس بررسیهای صحرایی، دگرسانیهای اصلی در منطقه شامل پروپیلیتی، سیلیسی، کربناتی، هماتیتی و سریسیتی هستند که دگرسانی پروپیلیتی در متاولکانیکهای منطقه گسترش بیشتری دارد. دگرسانی سیلیسی و کربناتی نیز همراه با کانیسازی قابل مشاهده است. با توجه به تصاویر ماهوارهای ETM+ ارتباط نزدیکی بین عامل خطوارگی و دگرسانیهای گرمابی در منطقه مشاهده می شود. مطالعات لیتوژئوشیمیایی یکی از کاربردیترین روشها جهت اکتشاف طلاست. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات لیتوژئوشیمیایی در منطقه، آنومالی طلا در وسط شبکه نمونهبرداری و در جهت عمود بر روند واحدهای سنگی در متاولکانیکهـای حدواسط تا بازیک مشخص شد. در آنومالی فوق الذکـر عناصرAg,As,Sb,Zn,Cu,Pb آنومالی نشان میدهند. ضرایب همبستگی در ماتریس همبـستگی عناصر نشان میدهد که طلا بیشترین همبستگی را با عناصـر As(+0.81)، Ag(+0.73)، Cu(+0.68)، Pb(+0.64) وZn(+0.63) نشان میدهد. مطالعات صحرایی نشان میدهد که در آنومالی اصلی طلا در منطقه، کانیسازی شامل رگچههای سیلیسی- کربناتی و بصورت پرکننده درز و شکافهای سنگ و همچنین بصورت رگههای سیلیسی سرشار از اکسیدهای آهن در واحد متاولکانیکهای آندزیتی مشاهده میشود. بر اساس نتایج تجزیه شیمیایی میزان طلا در رگچههای سیلیسی- کربناتی 07/0 تا 5/0 گرم در تن و در رگه های سیلیسی حاوی اکسید آهن 74/1 تا 8/9 گرم در تن را نشان میدهد. مهمترین کانیهای شناسایی شده در مطالعات کانه نگاری شامل پیریت،کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، مالاکیت و اکسیدهای آهن اکثراً شامل هماتیت و گوتیت میباشد. با توجه به نوع دگرسانیها، شکل کانی سازی، نوع سنگ میزبان و کانی شناسی در محدوده محسن ابن علی، میتوان گفت کانی سازی طلا ارتباط مستقیم با روند شکستگیها و گسلهای منطقه دارد. محلولهای گرمابی کانیساز به داخل درز و شکافهای موجود در سنگهای متاولکانیکی نفوذ کرده و باعث ایجاد دگرسانیهای مختلف و کانی سازی در جایگاه های مناسب ساختاری شده است.
محسن ابن علی,اکتشافات لیتوژئوشیمیایی,دگرسانی,کانی سازی
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94528.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94528_e828b5074fae3217e411b5e6a5c1c09a.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
پژوهشهای دانش زمین
2008-8299
2588-5898
2
2
2011
09
23
تحلیل ساختاری تاقدیس سیاه شمالی، کمربند چین - راندگی زاگرس
FA
دلشاد
نوروزی
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
delshad.norouzi@gmail.com
عباس
بحرودی
دانشگاه تهران
test@sbu.ac.ir
محمدرضا
قاسمی
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
حمیدرضا
کریمنژاد
مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران
تاقدیس سیاه شمالی با روند شمالباختری-جنوبخاوری درکمربند چین-راندگی زاگرس (فارس ساحلی) و در خاور گسل کازرون واقع شده است. در این مطالعه تاقدیس سیاه شمالی به منظور تحلیل ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا برشهای عرضی ساختاری از تاقدیس مورد مطالعه با استفاده از برداشتهای صحرایی و بر پایه دادههای چاه، خط لرزهای و برشهای چینهشناسی روزمینی ترسیم گردید. بر پایه تحلیل-های هندسی انجام شده به روش (Mitra, 2002)، تاقدیس سیاه شمالی در رده چینهای فراکنشی گسلیده متقارن قرار گرفت. برای تحلیل جنبشی تاقدیس یاد شده از روش (Poblet and McClay, 1996) استفاده شد و نتایج به دست آمده بیانگر آن است که هندسه تاقدیس سیاه شمالی همانند هندسه چینهای فراکنشی ارائه شده به وسیله Dahlestrom (1990) میباشد و از اینرو فرگشت جنبشی آن بر مبنای مدل (Poblet and McClay, 1996) معتبر است.
تاقدیس سیاه شمالی,برش ساختاری,چین فراکنشی,کمربند چین-راندگی زاگرس
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94530.html
https://esrj.sbu.ac.ir/article_94530_b19aaf345b8c5be7678f32e223e6c3bb.pdf