TY - JOUR ID - 96686 TI - اثرات نامطلوب برداشت شن و ماسه بر سیستم رودخانه‌ای، مطالعه موردی: رودخانه شیرود تنکابن (استان مازندران) JO - پژوهشهای دانش زمین JA - ESRJ LA - fa SN - 2008-8299 AU - حسین زاده, محمد مهدی AU - شیرود عیسی, نیکو AU - اسماعیلی, رضا AD - دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی AD - کارشناسی‌ارشد، زمین‌شناسی زیست محیطی، دانشگاه آزاد واحد لاهیجان AD - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 9 IS - 2 SP - 165 EP - 175 KW - اکوسیستم رودخانه KW - برداشت شن و ماسه KW - تنکابن KW - رودخانه شیرود KW - زیست محیطی DO - 10.29252/esrj.9.2.165 N2 - رودخانه­ها امروزه منافع بسیاری برای جوامع بشری دارند. یکی از این منافع برداشت شن و ماسه از بستر و کناره رودخانه­ها است که آثار نامطلوبی بر مورفولوژی و اکوسیستم رودخانه به دنبال داشته است. رودخانه شیرود در شهرستان تنکابن جریان دارد که از کوه­های البرز سرچشمه و به دریای خزر می­ریزد. در حال حاضر در بخش جلگه­ای رودخانه شیرود سه معدن شن و ماسه فعال است. معدن اول در روستای کشکو، معدن دوم در مجاورت روستای سلیمان­آباد و معدن سوم نیز در روستای کچانک قرار دارد. در این پژوهش وضعیت ریخت­شناسی و اثرات برداشت شن و ماسه بر کیفیت آب رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، 8 سایت نمونه­گیری آب در طول رودخانه انتخاب و در دو زمان کم­آبی و پرآبی نمونه­ها برداشت و پارامترهای کیفیت آب شامل دما، pH، TSS، TDS، هدایت الکتریکی (EC)، کدورت و سختی اندازه­گیری شد. جهت بررسی تفاوت مقادیر هر یک از متغیرها از روش­های آماری شامل آزمون t تک نمونه­ای، ویلکاکسون و فریدمن استفاده شد. بررسی تفاوت مقادیر متغیرها با استفاده از آزمون t تک نمونه­ای نشان می­دهد که مقادیر هریک از این متغیرها در سایت­های مختلف از بالادست به سمت پایین­دست تفاوت معناداری را نشان می­دهد. هم­چنین تغییرات در نمونه­های صبح و عصر با استفاده از آزمون ویلکاکسون نیز نشان می­دهد که به‌جز یک نمونه از NTU و سختی آب، مقدار سایر متغیرها دارای تفاوت معنی­دار هستند. بررسی هر یک از نمونه­ها در چهار زمان مورد برداشت با استفاده از آزمون فریدمن نشان‌دهنده تفاوت مشخص بین همه متغیرها در نمونه­های مختلف است. با وجود معناداری تغییرات در هریک از نمونه­ها، مقدار هیچ‌یک از متغیرها بیش از مقدار استاندارد نبوده و رودخانه در شرایط نرمال قرار دارد. مهم‌ترین پیامد ژئومورفولوژیک این برداشت­ها، پایین رفتن و افت بستر رودخانه، فرسایش کرانه­ای و ناپایداری کانال شیرود را طی سیلاب­های زمستانه فراهم کرده است. UR - https://esrj.sbu.ac.ir/article_96686.html L1 - https://esrj.sbu.ac.ir/article_96686_8b4a57ee9a32c4030d16f56fc2a99ed8.pdf ER -