ارزیابی ذخیره بخش مرکزی کانسار سولفات سدیم میقان اراک با استفاده از روش‌های هندسی و زمین‌آماری

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسنده

استادیار، مهندسی اکتشاف معدن، دانشگاه صنعتی اراک

10.29252/esrj.9.4.19

چکیده

در پژوهش حاضر از روش­های تخمین هندسی با استفاده از نرم­افزار سرفر و زمین آماری کریجینگ، به منظور ارزیابی ذخیره بخش مرکزی کانسار سولفات سدیم حوضه رسوبی میقان اراک استفاده شده است. با استفاده از روش هندسی متوسط عیار کانسار، 1/25 درصد و متوسط ذخیره خالص ماده معدنی 7/3223581 تن محاسبه شد. برای استفاده از روش زمین­آماری، ابتدا داده­های عیارسنجی و ضخامت ماده معدنی چاهک­های اکتشافی، مورد پردازش­های آماری اولیه قرار گرفت. نتایج حاصل از این مرحله، توزیع لاگ نرمال را برای داده­های عیارسنجی و توزیع نرمال را برای داده­های ضخامت ماده معدنی نشان داد. براساس نتایج عملیات واریوگرافی و تجزیه و تحلیل ساختار فضایی، روش تخمین لاگ کریجینگ معمولی بلوکی برای داده­های عیارسنجی مورد استفاده قرار گرفت و برای تخمین ضخامت نیز از روش عکس مجذور فاصله استفاده شد. با این روش ابعاد بلوک­های تخمینی 58×60 متر، متوسط عیار سولفات سدیم کانسار، 98/24 درصد با میانگین انحراف استاندارد 09/1 درصد، ضخامت متوسط بلوک­ها در حدود 57/2 متر با انحراف معیار 23/0 متر و حدود بالا و پایین ذخیره خالص ماده معدنی تخمینی در سطح اعتماد 95% به ترتیب برابر با 4/5275221 و 8/6286683 تن به دست آمد. براساس نتایج پژوهش صورت گرفته اختلاف میزان ذخیره محاسبه ‌شده به روش هندسی با استفاده از نرم­افزار سرفر و روش کریجینگ برابر با 9/2557370 تن یعنی در حدود 2/44 درصد می‌باشد که نتایج روش تخمین کریجینگ به علت نااریب بودن و حداقل بودن خطای تخمین، دقیق­تر بوده و از درجه اعتبار بیشتری برخوردار است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ore reserve evaluation of sodium sulfate deposit in the central part of Mighan-Arak ‎using geometric and geostatistical methods

نویسنده [English]

  • Reza Ahmadi
Faculty Member of Arak University of Technology
چکیده [English]

In present research geometric method using Surfer software and geostatistical estimation ‎method have been used to evaluate sodium sulfate reserve in the central part of Mighan-‎Arak sedimentary basin. Using geometric method, average assay of the deposit and net ore ‎reserve were calculated 25.1 percent and 3223581.7 tons respectively. In order to employ ‎geostatistical method, first assay and thickness data of test pits, was statistically analyzed. ‎The results of this stage showed a log-normal distribution for assay data and a normal ‎distribution for thickness data. According to the results of variography and analysis of ‎spatial structure, ordinary block log kriging was employed for assay data as well as inverse ‎squared distance method for thickness data. By this method the size of estimated blocks ‎was selected 60*58 m, average assay of sodium sulfate was obtained 24.98 percent with ‎average standard deviation of 1.09 percent, average thickness of blocks was gained about ‎‎2.57m with average standard deviation of 0.23 m while the upper and lower limit of the ‎mineral deposit are 5275221.4 and 6286683.8 tons respectively in the reliability surface ‎of 95 percent. Based on the results of this research, the difference of calculated reserve by ‎geometric method through Surfer software and kriging is 2557370.9 tons that means 44.2 ‎percent. However the results of kriging estimation are highly accurate and more reliable ‎due to be unbiased having minimum estimation error. ‎

  1. -احمدی، ر.، 1388. کاربرد الگوهای آماری در ارزیابی ذخایر معدنی با نگرشی بر معدن مس علی آباد یزد، دانشگاه صنعتی اراک، 102 ص.
  2. -احمدی، ر.، 1394. کلیات زمین آمار، جزوه درسی زمین آمار برای دانشجویان کارشناسی‌ارشد، دانشگاه صنعتی اراک، 103 ص.
  3. -احمدی، ر.، 1395. درسنامه دیجیتال (الکترونیکی) ارزیابی ذخایر معدنی، دانشگاه صنعتی اراک، 250 ص.
  4. -حسنی‌پاک، ع.ا.، 1377. زمین‌آمار (ژئواستاتیستیک)، انتشارات دانشگاه تهران، 314 ص.
  5. -حسنی‌پاک، ع.ا. و شرف الدین، م.، 1380. تحلیل داده‌های اکتشافی، انتشارات دانشگاه تهران، 987 ص.
  6. -ساداتی، ع.ا.، 1371. گزارش طرح اکتشافات نیمه تفصیلی کانسار سولفات سدیم کویر میقان اراک، وزارت معادن و فلزات.
  7. -مدنی، ح.، 1373. مبانی زمین‌آمار، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر- واحد تفرش، 659 ص.
  8. -مدنی، ح.، ۱۳۷۶. اصول پی جویی، اکتشاف و ارزیابی ذخایر معدنی، انتشارات خانه فرهنگ، 816 ص.
  9. -مهاجرانی، ش.، 1378. رسوب شناسی کویر میقان با نگرشی ویژه بر منشأ و نحوه گشترش نهشته‌های تبخیری، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.
  10. -هاشمی، م.، 1384. مدل‌سازی کانسار سولفات سدیم دریاچه میقان در استان مرکزی، کتابخانه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  11. -Peters, W.C., 1978. Exploration and mining geology, 696 p.
  12. -Rendu, J.M., 1981. An introduction to geostatistical methods of mineral evaluation, 84 p.
  13. -Yates, S.R. and Warrick, A.W., 1987. Estimating soil water content using Co-Kriging, Soil Science Society of America Journal, v. 51, p. 23-30.