تحلیل دگرریختی و بررسی سبک چین‌خوردگی در تاقدیس‌های مارون و کوپال بر پایه داده‌های لرزه‌ای بازتابی، جنوب فروبار دزفول

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 گروه زمین شناسی دانشکده علوم زمین/ دانشگاه شهید بهشتی

3 پژوهشکده علوم زمین/ سازمان زمین ‏شناسی کشور

4 مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران

10.29252/esrj.9.1.153

چکیده

به دلیل اهمیت هیدروکربوری فروبار دزفول، مطالعات ساختاری این بخش از کمربند زاگرس همواره مورد توجه بوده است. هدف این پژوهش، تحلیل مراحل دگرریختی پیش‌رونده و سبک چین‌خوردگی واحدهای آسماری و ژرف‌تر از آن در میدان‌های نفتی مارون و کوپال است. در این راستا، چندین افق (از راس احتمالی کنگان تا پاره‌سازند 6 گچساران) بر روی 15 برش لرزه‌ای تفسیر شده‌اند تا الگوی مراحل دگرریختی در ساختمان‌های نامبرده مشخص شود. نتایج نشان می‌دهند که ابتدا چین‌خوردگی به‌صورت هماهنگ و نامتقارن حداقل از افق احتمالی کنگان تا آسماری روی داده و سپس با افزایش دگرریختی، گسل‌ها شکل گرفته‌اند. افزون بر این، طول موج و شکل چین در واحدهای جوان‌تر از گچساران با واحدهای قدیمی‌تر از این سازند تفاوت دارد. در سیر دگریختی پیش‌رونده، شکل چین در ابتدا ملایم با منطقه لولای مدور بوده و سپس به تدریج به نوع باز با منطقه لولای زاویه‌دار تبدیل شده است. در خصوص فعالیت سطوح جدایشی میانی، ابتدا واحد تریاس دشتک و افق‌های ژوراسیک و سپس با پیشروی دگرریختی، افق گرو فعال شده است. بر پایه شواهد زیرسطحی موجود، چین‌خوردگی هر دو ساختمان مارون و کوپال مرتبط با گسل و از نوع جدایشی گسل‌خورده است. سازوکار جنبشی رشد چین در ساختمان مارون، ابتدا چرخش یال و سپس با افزایش دگرریختی، تلفیقی از دو سازوکار چرخش یال و مهاجرت لولا بوده در حالیکه در ساختمان کوپال، رشد چین تنها با سازوکار چرخش یال بوده است. هم­چنین، یک قطعه‌بندی ساختاری بر پایه توزیع شدت دگرریختی و حضور عناصر ساختاری مشابه در گستره مورد مطالعه پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deformation analysis and folding style in the Marun and Kupal anticlines based on seismic reflection data, Dezful Embayment

نویسندگان [English]

  • Mehdi Tavakoli Yaraki 1
  • Ahmad Alavi 2
  • Mohammadreza Ghassemi 3
  • Iraj Abdollahi fard 4
1 Faculty of Earth Science/Shahid Beheshti University
2 Faculty of Earth Science/Shahid Beheshti University
3 Earth Science Institute/ Geological Survey of Iran
4 Exploration Directorate/ NIOC
چکیده [English]

Despite hydrocarbon importance of the Dezful Embayment, there is no systematic study on generation of its structures. This study aims the folding style and stages of progressive deformation, revealed based on 5 interpreted horizons, from top Kangan to top Gachsaran Member-6, on 15 seismic profiles in the Marun and Kupal anticlines. Results show that at first stage of folding harmonic and similar fold has been formed, then with the increasing deformation the faults have been generated. In addition, wavelength and shape of folds in younger Formations, Mishan and Aghajari, are different from those of older pre-Gachsaran Formations. This evidence confirms that Gachsaran has been acted as a major detachment from the early stages of folding. Long gently dipping backlimb and short gently dipping forelimb exhibit that a regional slope of layers has been existed before inception of folding. During the progressive deformation, primary gentle symmetric folds with rounded hinge areas have been changed into open asymmetric folds with angular hinge zones. With deformation increasing, Triassic Dashtak evaporative unit is activated first as a middle detachment level. Then, in further stages of deformation, Lower Cretaceous shale, Garu Formation, has been activated. Based on the available data, folding style in the Marun and Kupal anticlines is of faulted detachment folding type, with limb rotation fold growth kinematic mechanism that changed into a combination of limb rotation and hinge migration with increased deformation. The Kupal anticline exhibits more simple deformation in comparison with the Marun anticline. Thus, it seems that the Kupal shows us previous stages of deformation in the Marun anticline.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kupal anticline
  • Marun anticline
  • faulted detachment fold – Zagros
  • Dezful Embayment

مراجع

  1. -خرازی، ن.، الماسیان، م. و شرکتی، ش.، 1391. تحلیل جنبشی هندسه چین‌خوردگی در تاقدیس آغاجاری (فروافتادگی دزفول)، مجله علوم زمین، زمستان، شماره 86، ص 261-272.
  2. -رمضانی، ع.، علوی، ا. و حاج علی بیگی، ح.، 1391. تحلیل شکستگی‌ها در تاقدیس لالی، جنوب باختر ایران، فصلنامه زمین‌شناسی ایران، پائیز، دوره 6، شماره 23، ص 19-35.
  3. -یزدانی، م.، علوی، ا. و سراج، م.، 1385. تحلیل ساختاری و شکستگی میدان نفتی پارسی، فصلنامه زمین‌شناسی ایران، تابستان، دوره 2، شماره 5، ص 43-56.
  4. -Abdollahi Fard, I., Braathen, A., Mokhtari, M. and Alavi, S.A., 2006. Interaction of the Zagros Fold thrust belt and the Arabian type, deep-seated folds in the Abadan Plain and the Dezful Embayment, SW Iran: Petroleum Geoscience, v.12, p. 62–347.
  5. -Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran: Canadian Journal of Earth Sciences, v. 18, p. 210-285.
  6. -Bulnes, M. and Poblet, J., 1999. Estimating the detachment depth in cross sections involving detachment folds: Geological Magazine, v. 136, p. 395-412.
  7. -Colman-Sadd, S.P., 1978. Fold development in Zagros Simply Folded Belt, southwest Iran: AAPG Bulletin, v. 62, p. 984- 1003.
  8. -Couzens, B.A. and Wiltschko, D.V., 1996. The control of mechanical stratigraphy on the formation of triangle zones. In: Triangle Zones and Tectonic Wedges, eds. by MacKay, P.A., Varsek, J.L., Kubli, T.E., Dechesne, R.G., Newson, A.C. and Reid, J.P.: Bulletin of Canadian Petroleum Geology, v. 44, p. 165-79.
  9. -Falcon, N.L., 1974. Southern Iran: Zagros Mountains, In: Mesozoic-Cenozoic orogenic belts, ed. by Spencer, A. M.: Geological Society of London, Special Publication, v. 4, p. 199-212.
  10. -Harrison, J.C. and Bally, A.W., 1988. Cross sections of the Parry Islands fold belt on Melville Island, Canadian arctic islands: Implications for the timing and kinematic history of some thin-skinned decollement systems: Bulletin of Canadian Petroleum Geology, v. 36, p. 311- 332
  11. -Mitra, S., 2002. Structural models of faulted detachment folds: Bulletin of the American Association of Petroleum Geologists, v. 86(4), p. 671-693.
  12. -Molinaro, M., Guezou, J.C., Leturmy, P., Eshraghi, S.A. and Frizon de Lamotte, D., 2004. The origin of changes in structural style across the Bandar Abbas syntaxis, SE Zagros (Iran): Marine and Petroleum Geology, v. 21(6), p. 735-752.
  13. -O’Brien, C.A.E., 1950. Tectonic Problems of the Oilfield Belt of South-west Iran: International Geology Congress, 18th, Great Britain, p. 45-58.
  14. -O’Brien, C.A.E., 1957. Salt Diapirism in south Persia (Iran): Geologie en Mijnbouw, v. 19, p. 357-376.
  15. -Poblet, J. and Hardy, S., 1995. Reverse modelling of detachment folds; application to the Pico del Aguila anticline in the South Central Pyrenees (Spain): Journal of Structural Geology, v. 17, p. 1707-1724.
  16. -Poblet, J. and McClay, K., 1996. Geometry and kinematics of single-layer detachment folds: Bulletin of the American Association of Petroleum Geologists, v. 80, p. 1085-1109.
  17. -Poblet, J., McClay, K., Storti, F. and Muñoz, J.A., 1997. Geometries of syntectonic sediments associated with single-layer detachment folds: Journal of Structural Geology, v. 19, p. 369-381.
  18. -Rowan, M.G., 1997. Three-dimensional geometry and evolution of a segmented detachment fold, Mississippi Fan fold belt, Gulf of Mexico: Journal of Structural Geology, v. 19, p. 463-480
  19. -Sattarzadeh, Y., Cosgrove, J.W. and Vita-Finzi, C., 2000. The interplay of faulting and folding during the evolution of the Zagros deformation belt. In: Forced Folds and Fractures, eds., Cosgrove, J. W. and Ameen, M.S.: Geological Society of London, Special Publication no, v. 169., p. 187-96.
  20. -Sepehr, M. and Cosgrove, J.W., 2004. Structural framework of the Zagros fold–thrust belt, Iran: Marine and Petroleum Geology, v. 21, p. 829-843.
  21. -Sepehr, M., Cosgrove, J.W. and Moieni, M., 2006. The impact of cover rock rheology on the style of folding in the Zagros fold-thrust belt: Tectonophysics, v. 427, p. 265-281.
  22. -Sherkati, S. and Letouzey, J., 2004. Variation of structural style and basin evolution in the central Zagros (Izeh zone and Dezful Embayment), Iran: Marine and Petroleum Geology, v. 21, p. 535-554.
  23. -Sherkati, S., Molinaro, M., Lamotte, D.F. and Letouzey, J., 2005. Detachment folding in the central and eastern Zagros fold-belt (Iran): salt mobility, multiple detachments and final basement control: Journal of Structural Geology, v. 27, p. 1680-1696.
  24. -Sherkati, S., Letouzey, J. and Lamotte, D.F., 2006. Central Zagros fold-thrust belt (Iran): New insights from seismic data, field observation, and sandbox modeling: Tectonics, v. 25, TC4007, doi:10.1029/2004TC001766
  25. -Takin, M., 1972. Iranian geology and continental drift in the Middle East: Nature, v. 235, p. 147-150.
پژوهشهای دانش زمین
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33
مقالات پژوهشی
تیر 1397
صفحه 153-177

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار