بهینه‌سازی نقشه حساسیت نسبت به فرسایش آبکندی با استفاده از روش‌های تلفیقی آماری داده محور (مطالعه موردی: حوضه طرود- نجارآباد)

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

3 استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

4 استادیار مرکز تحقیقات اصفهان

چکیده

اولین و کلیدی­ترین گام در زمینه کاهش خسارات و مدیریت فرسایش خندقی که باعث هدر­رفت منابع آب و خاک می­گردد، تهیه نقشه حساسیت فرسایش آبکندی می­باشد. در پژوهش حاضر پتانسیل وقوع فرسایش آبکندی در حوضه طرود- نجارآباد با استفاده از عدم قطعیت روش نظریه شواهد و رگرسیون چند متغیره خطی و هم­چنین ترکیب روش­های فوق­الذکر مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. به این منظور در ابتدا نقشه موقعیت مکانی خندق­ها با استفاده از منابع مختلف تهیه گردید و از 217 خندق شناسایی شده به­طور تصادفی 70 درصد (152 خندق) برای مدل­سازی و 30 درصد (65 خندق) برای اعتبارسنجی در نظر گرفته شد. در گام بعد 14 پارامتر موثر در رخداد خندق در منطقه مطالعاتی شامل پارامترهای توپوگرافیک، ژئومورفومتریک، محیطی و هیدرولوژیک برای مدل­سازی انتخاب گردید. نتایج روش رگرسیون چند متغیره نشان داد که پارامترهای کاربری اراضی، شیب و فاصله از آبراهه بیشترین تاثیر را در رخداد خندق داشته­اند. نقشه­های حساسیت تهیه شده به 5 کلاس حساسیت خیلی­کم تا خیلی­زیاد گردید. روش­های مساحت زیر منحنی و شاخص سطح سلول هسته به منظور اعتبار سنجی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج صحت سنجی نشان داد که مدل ترکیبی دارای مقدار مساحت زیر منحنی (AUC) بیشتر (933/0) نسبت به مدل­های نظریه شواهد دمپستر-شفر (914/0) و رگرسیون چند متغیره (890/0) می­باشد و هم­چنین مقدار SCAI در مدل ترکیبی از حساسیت خیلی کم به سمت حساسیت خیلی زیاد دارای روند نزولی می­باشد که بیانگر تفکیک مناسب کلاس­های حساسیت در این مدل می­باشد. با توجه به دقت عالی روش ترکیبی ارائه شده در این پژوهش، نتایج این پژوهش می­تواند مورد استفاده تصمیم گیران و مدیران محلی به منظور کاهش خسارات و روش­شناسی ارائه شده در این پژوهش می­تواند در مناطق مشابه جهت تعیین مناطق حساس به فرسایش آبکندی مورد استفاده قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Optimization of gully erosion susceptibility using data-driven statistical combined methods (case study: Toroud-Najar Abad basin)

نویسندگان [English]

  • alireza arabameri 1
  • khalil rezaei 2
  • mojtaba yamani 3
  • kourosh shirani 4
1 Ph.D in Geomorphology, Tarbiat Modares Univerity
2 Assisstent professor, Faculty of Earth Sciences, Kharazmi University
3 Professor, Faculty of Geography, University of Tehran
4 Assistant Professor, Isfahan Province Research Center
چکیده [English]

The first and most important step in reducing damages and management of gully erosion, which leads to waste of water and soil resources, is the gully erosion susceptibility mapping. In present study, the potential of gully erosion in the Toroud-Najarabad basin were evaluated using the uncertainty of the theory of evidence method and linear multivariate regression as well as the combination of the above-mentioned methods. In view of this the gully erosion inventory map was prepared using various resources, and from 218 identified gullies, 70% (154 gullies) and 30% (64 gullies) were selected randomly for modeling and validation respectively. In the next step, 14 controling factors in the gully occurrence in the study area including topographic, geomorphometric, environmental and hydrologic parameters were determined for modeling. The results of multivariate regression model showed that land use parameters, slope and distance from the road had the greatest impact on gully occurrence. Susceptibility maps classified to five susceptibility classes of very low to very high. The area under curve (AUC) and Seed Cell Area Index (SCAI) were used to validate the susceptibility maps. The results of the validation showed that the combined model has a higher area under the curve (AUC) (0.933) toward the evidence-based (0.914) and multivariate regression (0.890) models, as well as, the SCAI value in the combined model showed that very low susceptibility to a very high susceptibility has a downward trend that indicating a proper separation of susceptibility classes in this model. Considering the excellent precision of the combined method proposed in this research, the results of this research can be used by decision makers and local managers to reduce losses and the methodology presented in this study can be used in similar areas to determine the areas that are susceptible to gully erosion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gully erosion
  • Uncertainty
  • Multivariate Regression
  • Evidence theory
  • Toroud-Najarabad basin