استخراج الگوهای کاربری ساحلی و پایش تغییرات آن در جزیره قشم با رویکرد مدیریت ساخت ‌و سازهای ساحلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی عمران- مدیریت ساخت، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران

2 گروه مهندسی عمران، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران

3 گروه مهندسی معماری، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران

چکیده

مقدمه: تغییرات کاربری ساحلی جزیره قشم می­توانند دلایل متفاوتی داشته باشد که بررسی نشده است. پژوهشگران از تصاویر با وضوح متوسط به­ویژه داده­های ماهواره­ای لندست برای استخراج الگوهای کاربری ساحلی استفاده نموده­اند که با تفکیک مکانی 30 متری این تصاویر که در ناحیه ساحلی مرز مشترک اکوسیستم­های ساحلی- دریایی می­باشد، خطاهایی وجود دارد. به همین دلیل در پژوهش حاضر از سری عکس­های هوایی با دقت بالا و مقیاس­های 1:10.000 و 1:20.000  برای استخراج الگوهای کاربری ساحلی و پایش تغییرات آن برای دوره­ 51 سال گذشته استفاده شده است. اهداف این پژوهش نیز در راستای اثبات فرضیه مبنی بر بررسی و تحلیل تغییرات کاربری ساحلی جزیره قشم و نحوه­ تغییرات آن در طی نیم­قرن اخیر می­باشد.
مواد و روش­ها: محدوده مورد مطالعه در عرض 2500 متری از خط ساحلی به سمت خشکی جزیره قشم تعریف گردید و الگوهای کاربری ساحلی در این محدوده بررسی شد. ابتدا از عکس­های هوایی جزیره قشم در سال­های 1346، 1369، 1374، 1386 و 1396 استفاده شد. بعد از برداشت نقاط کنترل و مرجع مختصاتی، عکس­ها زمین­مرجع شده و کاربری­های اراضی و خط ساحلی در نرم­افزار ArcGIS استخراج شد. به­ منظور پیش­بینی مساحت کاربری انسان­ساخت و ارتباط آن با عوارض جغرافیایی و معیارهای محیطی در گستره­ نواحی ساحلی جزیره قشم، از مدل رگرسیون وزن­دار جغرافیایی استفاده شد.
نتایج و بحث: نتایج نشان داد اراضی بایر، تپه­های صخره­ای و جنگل­های پراکنده به ­ترتیب با فراوانی نسبی 3/29، 7/23 و 3/10 درصد،­ الگوهای غالب کاربری ساحلی قشم هستند. در سال­های 1346 تا 1396، اراضی بایر، کشاورزی، تپه­های صخره­ای، جنگل مانگرو و صخره­های ساحلی به ­ترتیب 4851، 297، 7099، 219 و 2938 هکتار کاهش یافته است؛ اما سکونتگاه­های انسانی، تپه ماهور، سواحل گلی، سواحل ماسه­ای، اسکله - بنادر و نواحی صنعتی به­ ترتیب 2094، 3813، 136، 5351، 644 و 1249 هکتار افزایش یافته است. در نواحی شرقی به ­ویژه محور درگهان - قشم، بیشترین تغییرات کاربری ساحلی مربوط به ساخت­وسازهای انسانی شامل احداث شهرک­ صنعتی طولا، توسعه سکونتگاه شهری قشم و درگهان، احداث اسکله­های بهمن، ذاکری، توسعه شهر درگهان و اسکله لافت بوده است و مساحت شهر ساحلی قشم در ساحل شرقی از 450 هکتار در سال 1386 به 730 هکتار در سال 1396 افزایش یافت و رشد شهر به ­سمت جنوب و جنوب­غربی بوده است. مدل رگرسیون وزن­دار جغرافیایی نشان داد که با متغیرهای فاصله از زیستگاه­های طبیعی، مناطق حفاظت شده، چشم­اندازهای ساحلی و بندرگاه می­توان مساحت کاربری انسان­ساخت را پیش­بینی نمود.
نتیجه ­گیری: تحلیل و بررسی عکس­های هوایی جزیره قشم در محدوده­ ساحلی به عرض 2500 متر از خط ساحل در سال­های 1346 تا 1396 در یک بازه­ 51 ساله نشان داد کاربری­های اراضی بایر که فاقد پوشش جنگلی هستند، تپه­های صخره­ای و پوشش­های جنگلی تنک و پراکنده، کاربری­های غالب نواحی ساحلی جزیره قشم هستند؛ اما برنامه­ریزی­های انجام شده، سیاست­گذاری و توسعه­ صنعت اکوتوریسم و همچنین ظرفیت صنایع دریایی و انرژی منجر به توسعه­ انسانی و ساخت­وسازهای صنعتی، تجاری و مسکونی در نواحی ساحلی قشم به­ ویژه در سال­های 1374 تا 1396 گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Determining patterns of coastal use and monitoring its changes in Qeshm island by the approach of coastal construction management

نویسندگان [English]

  • MAJID KIA 1
  • mohsen dadras 2
  • ZEINAB ALIYAS 3
1 Department of Civil Engineering-Construction Management, Qeshm Branch, Islamic Azad University, Qeshm, Iran
2 Department of Civil Engineering, Bandar Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran
3 Department of Architectural Engineering, Bandar Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran
چکیده [English]

Introduction: Coastal land use changes of Qeshm Island can have different reasons that haven’t been investigated. Researchers have used images by medium resolution, especially RS with pixel 30m. in this research, a series of high-precision aerial photos with scales of 1:10,000 and 1:20,000 were used to extract patterns of coastal land use for the 51 years ago. The goals are investigation of coastal land use changes of Qeshm Island during the last half century.
Materials and methods: The study area was defined in a buffer of 2500 m from the coastline to the land side of Qeshm Island, and the beach use patterns in this area were investigated and analyzed. At first, information sources were used to extract the coastline and determine the study area, by aerial photos of Qeshm Island in the years of 1346, 1369, 1374, 1386 and 1396. The aerial photos were ground-referenced and existing borders and land uses. In order to predict the area of ​​man-made use and its relationship with geographical effects and environmental criteria in the coastal areas of Qeshm Island, a geographically weighted regression model was used.
Results and discussion: The results showed that barren lands, rocky hills and scattered forests are the dominant patterns of Qeshm coastal land use with relative frequency of 29.3%, 23.7% and 10.3% respectively. In the years 1346 to 1396, barren lands, agriculture, rocky hills, mangrove forest and coastal rocks have decreased by 4851, 297, 7099, 219 and 2938 hectares respectively; However, human settlements, Tepe Mahor, clay beaches, sandy beaches, wharf-ports and industrial areas have increased by 2094, 3813, 136, 5351, 644 and 1249 hectares, respectively. In the eastern areas, especially the Darghan-Qeshm axis, the most coastal land use changes related to human constructions include the construction of the Tula industrial town, the development of Qeshm and Darghan urban settlements, the construction of Bahman and Zakari wharves, the development of Darghan city and the Laft wharf. The area of ​​the coastal city of Qeshm on the east coast increased from 450 ha in 1386 to 730 ha in 1396 and the growth of the city has been towards the south and southwest. The geographically weighted regression model showed that with the variables of distance from natural habitats, distance from protected areas, beautiful coastal views and distance from the port, the area of ​​man-made use in the coastal areas of Qeshm Island can be predicted.
Conclusion: Analysis and review of aerial photos of Qeshm Island in the coastal area 2500 meters wide from the coast line in 1346 to 1396 in a period of 51 years showed the use of barren land that lacks forest cover. are, rocky hills and thin and scattered forest covers are the dominant uses of the coastal areas of Qeshm Island; But the planning, policies and development of the ecotourism industry as well as the capacity of marine and energy industries lead to human development and industrial, commercial and residential constructions in the coastal areas of Qeshm, especially in the year 1374 to 1396.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Change Monitoring
  • Construction
  • Qeshm
  • Coastal Use
  • Aerial Photo

مراجع

Alaie Rouzbahani, R., Jafari, H., Nabi Bidhandi, G. and Hoveidi, H., 2021. Monitoring changes in land cover/land use in the coastal area of ​​Jalga Khuzestan, Journal of Marine Science and Technology, v. 20(2), p. 14-26 (in Persian).
Amani, N. and Nazparoz, R., 2019. The role of project management on improving the construction process in the coastal strip of the Caspian Sea based on the PMBOK standard, Scientific Quarterly Journal of Standard and Quality Management, v. 10(1), p. 84-100 (in Persian). 
Gholamali Fard, M., Jorabian Shoshtri, S., Hosseini Kohnouj, S.H. and Mirzaei, M., 2011. Modeling the land use changes of the coasts of Mazandaran province using LCM in GIS environment, Journal of Ecology, v. 38(64), p.109-124 (in Persian). 
Hosseini, S.A.R., Gholami, H., Esmailpour, Y. and Artemi, S., 2021. The effect of climate parameters on the process of vegetation change with the land degradation approach in parts of the Persian Gulf and Sea of ​​Oman watershed, Journal of Watershed Research, v. 34(3), p. 74-94 (in Persian). 
Ministry of Housing and Urban Development, 2007. Comprehensive plan of Qeshm district, studies to know the current situation. Housing and Urban Development Organization of Hormozgan Province, first volume.
Abdullah, A.Y.M., Masrur, A., Adnan, M.S.G., Baky, M., Al, A., Hassan, Q.K., and Dewan, A., 2019. Spatio-temporal patterns of land use/land cover change in the heterogeneous coastal region of Bangladesh between 1990 and 2017. Remote Sensing, v. 11(7), p. 1-79.
Bajocco, S., De Angelis, A., Perini, L., Ferrara, A. and Salvati, L., 2012. The impact of land use/land cover changes on land degradation dynamics: a Mediterranean case study, Environmental management, v. 49(5), p. 980-989.‏
Chen, H., Chen, C., Zhang, Z., Lu, C., Wang, L., He, X. and Chen, J., 2021. Changes of the spatial and temporal characteristics of land-use landscape patterns using multi-temporal Landsat satellite data: a case study of Zhoushan Island, China. Ocean & Coastal Management, v. 213, p. 105842.‏
Crossland, C.J., Kremer, H.H., Lindeboom, H., Crossland, J.I.M. and Le Tissier, M.D., 2005. Coastal fluxes in the Anthropocene: the land-ocean interactions in the coastal zone project of the International Geosphere-Biosphere Programme, Springer Science & Business Media.‏
Dadras, M., Mohd Shafri, H.Z., Ahmad, N., Pradhan, B. and Safarpour, S., 2014. Land use/cover change detection and urban sprawl analysis in Bandar Abbas City, Iran, The Scientific World Journal, DOI: 10.1155/2014/690872.‏
Fallati, L., Savini, A., Sterlacchini, S. and Galli, P., 2017. Land use and land cover (LULC) of the Republic of the Maldives: first national map and LULC change analysis using remote-sensing data, Environmental monitoring and assessment, v. 189(8), p. 1-15.‏
Garcia-Sanchez, G., Mancho, A.M., Ramos, A.G., Coca, J., Perez-Gomez, B., Álvarez-Fanjul, E. and Wiggins, S., 2021. Very high-resolution tools for the monitoring and assessment of environmental hazards in coastal areas. Frontiers in Marine Science, v. 7, p. 12-27.‏
Harvey, N. and Smithers, S., 2018. How close to the coast? Incorporating coastal expertise into decision-making on residential development in Australia. Ocean & Coastal Management, v. 157, p. 237-247.‏
Hossain, M.Z., Tripathi, N.K. and Gallardo, W.G., 2009. Land use dynamics in a marine protected area system in lower Andaman coast of Thailand, 1990–2005, Journal of Coastal Research, v. 25(5), p.1082-1095.‏
Huang, Y., Li, F., Bai, X. and Cui, S., 2012. Comparing vulnerability of coastal communities to land use change: Analytical framework and a case study in China. Environmental Science & Policy, v. 23, p. 133-143.‏
Liu, Y., Hou, X., Li, X., Song, B. and Wang, C., 2020. Assessing and predicting changes in ecosystem service values based on land use/cover change in the Bohai Rim coastal zone, Ecological Indicators, v. 111, p. 1-17.‏
Liu, Y., Wang, L. and Long, H., 2008. Spatio-temporal analysis of land-use conversion in the eastern coastal China during 1996–2005, Journal of Geographical Sciences, v. 18(3), p. 274-282.‏
Mousazadeh, R., Ghaffarzadeh, H., Nouri, J., Gharagozlou, A. and Farahpour, M., 2015. Land use change detection and impact assessment in Anzali international coastal wetland using multi-temporal satellite images. Environmental monitoring and assessment, v. 187(12), p. 1-11.‏
 
Olaniyi, A.O., Abdullah, A.M., Ramli, M.F. and Alias, M.S., 2012. Assessment of drivers of coastal land use change in Malaysia, Ocean & coastal management, v. 67, p. 113-123.‏
Saha, J. and Paul, S., 2021. An insight on land use and land cover change due to tourism growth in coastal area and its environmental consequences from West Bengal, India, Spatial Information Research, v. 29(4), p. 577-592.‏
Sanderson, P.G., 2001. The application of satellite remote sensing to coastal management in Singapore, AMBIO: A Journal of the Human Environment, v. 30(1), p. 43-48.‏
Slatmo, E., 2019. Land for agriculture? Conflicts and synergies between land use in two parts of Scandinavia, Fennia-International Journal of Geography, v. 197(1), p. 25-39.‏
Thiam, S., Villamor, G.B., Faye, L.C., Sene, J.H.B., Diwediga, B. and Kyei-Baffour, N., 2021. Monitoring land use and soil salinity changes in coastal landscape: a case study from Senegal, Environmental Monitoring and Assessment, v. 193(5), p. 1-18.‏
Yang, Q., Tian, H., Friedrichs, M.A., Liu, M., Li, X. and Yang, J., 2015. Hydrological responses to climate and land‐use changes along the North American East Coast: A 110‐year historical reconstruction, JAWRA Journal of the American Water Resources Association, v. 51(1), p. 47-67.‏
Zhang, Y., Chen, R. and Wang, Y., 2020. Tendency of land reclamation in coastal areas of Shanghai from 1998 to 2015. Land Use Policy, v. 91, p. 43-70.‏
Zhu, G., Xu, X., Ma, Z., Xu, L. and Porter, J.H., 2012. Spatial dynamics and zoning of coastal land-use change along Bohai Bay, China, during 1979–2008, Journal of Coastal Research, v. 28(5), p. 1186-1196.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار