مطالعات زمین شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی کانسار مس قیصری، غرب ترود، استان سمنان

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشگاه صنعتی شاهرود

2 استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده

معدن مس قیصری در 105 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان در استان سمنان، در انتهای غربی نوار آتشفشانی- رسوبی ترود- چاه­شیرین و بخش شمالی پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. کانسنگ­های منطقه کالکوسیت، کوولیت، پیریت، دیژنیت، مالاکیت، آزوریت و مس خالص همراه با کانی­های آهن ازجمله هماتیت، گوتیت، مگنتیت و لیمونیت هستند. سنگ­های میزبان کانه­زایی شامل بازالت و آندزیت و سنگ­های آذرآواری از جمله توف و آگلومرا با ترکیب مشابه، به سن ائوسن، سنگ­های میزبان کانه­زایی مس منطقه می­باشند. روند عمومی واحدهای میزبان شمال­غربی- جنوب شرقی با شیب به سمت جنو­ب­غرب است که توسط یک دایک با روند شمال­شرقی- جنوب­غربی قطع شده است. کانه­زایی مس به شکل شکافه­پرکن در طرفین دایک به طول بیش از یک کیلومتر و عرض حدود 20 متر رخ داده­است. دگرسانی­های مشاهده شده در منطقه عبارتند از: کلریتی، آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناته و اکسیدهای آهن. براساس تبعیت کانه­زایی شکافه­پرکن در طرفین دایک، کانی­شناسی ساده و دگرسانی­های اطراف آن می­توان نفوذ دایک دیابازی را عامل اصلی حرارتی در کانه­زایی دانست. در منطقه قیصری این دایک دیابازی به­عنوان یک کلید اکتشافی محسوب می­شود. بر این اساس بخش جنوب و جنوب­غرب منطقه، توسط آبرفت، دایک و کانه­زایی مس قابل شناسایی می­باشد. بر پایه مطالعات انجام شده­ احتمالا⸗ خواستگاه مس محلول­های هیدروترمال دما پایین بوده که سبب شستشوی مس از سنگ­های آتشفشانی با ترکیب آندزیت و بازالت و ته­نشست آن­ها در شکستگی­های موجود در سنگ­های میزبان شده است. براساس بررسی­های ژئوشیمیایی گدازه­ها به سری آهکی- قلیایی پتاسیم بالا وابسته­اند، که در یک حاشیه فعال قاره­ای تشکیل شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

مطالعات زمین شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی کانسار مس قیصری، غرب ترود، استان سمنان

نویسنده [English]

  • Shiva Meskini Siahmard 1
1 M.Sc. Student in Economic Geology, Shahrood University of Technology
چکیده [English]

معدن مس قیصری در 105 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان در استان سمنان، در انتهای غربی نوار آتشفشانی- رسوبی ترود- چاه شیرین و بخش شمالی پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. کانسنگهای منطقه کالکوسیت، کوولیت، پیریت، دیژنیت، مالاکیت، آزوریت و مس خالص همراه با کانی‌های آهن ازجمله هماتیت، گوتیت، مگنتیت و لیمونیت هستند. سنگ‌های میزبان کانه‌زایی شامل بازالت و آندزیت و سنگ‌های آذرآواری از جمله توف و آگلومرا با ترکیب مشابه، به سن ائوسن، سنگ‌های میزبان کانه‌زایی مس منطقه می‌باشند. روند عمومی واحدهای میزبان شمال‌غربی- جنوب شرقی با شیب به سمت جنو‌ب‌غرب است که توسط یک دایک با روند شمال‌شرقی- جنوب‌غربی قطع شده است. کانه‌زایی مس به شکل شکافه‌پرکن در طرفین دایک به طول بیش از یک کیلومتر و عرض حدود 20 متر رخ داده‌است. دگرسانی‌های مشاهده شده در منطقه عبارتند از: کلریتی، آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناته و اکسیدهای آهن. براساس تبعیت کانه‌زایی شکافه‌پرکن در طرفین دایک، کانی‌شناسی ساده و دگرسانی‌های اطراف آن می‌توان نفوذ دایک دیابازی را عامل اصلی حرارتی در کانه‌زایی دانست. در منطقه قیصری این دایک دیابازی به‌عنوان یک کلید اکتشافی محسوب می‌شود. بر این اساس بخش جنوب و جنوب‌غرب منطقه، توسط آبرفت، دایک و کانه‌زایی مس قابل شناسایی می‌باشد. بر پایه مطالعات انجام شده‌ احتمالا⸗ خواستگاه مس محلول‌های هیدروترمال دما پایین بوده که سبب شستشوی مس از سنگ‌های آتشفشانی با ترکیب آندزیت و بازالت و ته‌نشست آن‌ها در شکستگی‌های موجود در سنگ‌های میزبان شده است. براساس بررسی‌های ژئوشیمیایی گدازه‌ها به سری آهکی- قلیایی پتاسیم بالا وابسته‌اند، که در یک حاشیه فعال قاره‌ای تشکیل شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • کانه زایی مس
  • دایک
  • بازالت
  • قیصری
  • ترود- چاه شیرین