بررسی تغییرات کاربری اراضی و ناپایداری در اکوسیستم شمال تهران (مطالعه موردی: حوضه آبخیز درکه- ولنجک)

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

حفاظت از اکوسیستم های طبیعی از موضوعات اساسی در تعدیل اکولوژیک مناطق محسوب می گردد. ارتفاعات شمال تهران یکی از اکوسیستم های طبیعی به شمار می آید که طی دهه های اخیر به دلیل رشد ساخت و سازها و استفاده های نادرست تفرجی مورد تهدید قرار گرفته و چه بسا تداوم این روند، خسارات جبران ناپذیری بر آن وارد نماید. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات کاربری اراضی و ناپایداری در اکوسیستم حوضه آبخیز درکه- ولنجک است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای TM 1987، ETM+ 1998، و IRS 2009 و الگوریتم حداکثر شباهت (MLC)، به طبقه بندی نظارت شده بارزسازی تغییرات کاربری اراضی پرداخته شد. برای رصد تغییرات پوشش گیاهی از شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (NDVI) استفاده شد. کاربری اراضی منطقه در 4 کلاس پوشش گیاهی، اراضی ساخته شده، شبکه معابر و اراضی بایر مورد بررسی قرار گرفته شد.نتایج نشان می دهد که از سال 1987 تا سال 2009، پوشش گیاهی در منطقه مطالعاتی روند کاهشی داشته و در مقابل بر محدوده‌های ساخته شده ، شبکه معابر و اراضی بایر افزوده شده است. در سال 1987، بیش از 37 درصد منطقه به پوشش گیاهی اختصاص داشت، در حالیکه در سال 2009، به 14.5 درصد کاهش یافته است. همچنین در سال 1987، اراضی ساخته شده و بایر به ترتیب برابر با 10.71 و 51.99 درصد بوده که در سال 2009 به 18.37 و 67.08 درصد افزایش یافته است و این وضعیت، روند ناپایداری در اکوسیستم منطقه را نشان می دهد. نتایج حاصل از بررسی قوانین و مقررات نیز نشان دهنده نارسائی برخی از قوانین و آیین نامه ها (از جمله ماده 100 قانون شهرداری ها)، و همچنین تعدد نهادهای تصمیم گیرنده در حفاظت از اکوسیستم های طبیعی پیرامون شهر می باشد

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. - احدنژاد روشتی، م.، زلفی، ع. و شکری پور دیزج، ح.،1390. ارزیابی و پیش بینی گسترش فیزیکی شهرها با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهر اردبیل سال های 1363 تا 1400)، فصلنامه آمایش محیط، شماره 15، ص 19-5.
  2. - برخورداری، ج.، زارع مهرجردی، م. و خسروشاهی، م.، 1384 .برسی روند تغییرات پوشش اراضی حوضه آبخیز سد استقلال میناب با استفاده از RS وGIS ، مجله علمی ترویجی حفاظت آب و خاک، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، جلد1، شماره2، ص 15-3.
  3. - سازمان فضایی ایران، 1987. تصویر ماهواره‌ای TM (28/ 6/ 1987).
  4. - سازمان فضایی ایران، 1998. تصویر ماهواره‌ای ETM (25/ 7/ 1998).
  5. - سازمان فضایی ایران، 2009. تصویر ماهواره‌ای IRS (26/ 9/ 2009).
  6. - سازمان نقشه برداری کشور، 2011. اطلاعات رقومی توپوگرافی، مقیاس 1:25000.
  7. - سازمان هواشناسی، 1387. داده های اقلیمی استان تهران.
  8. - شتابی جویباری، ش. و ملک، ج.، 1382. بررسی تغییرات سیمای طبیعی و کاربری اراضی سواحل جنوبی دریای خزر با استفاده از عکس های هوایی و GIS (مطالعه موردی: سواحل شهرستان نور)، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 51، ص 20-7.
  9. - شرکت خدمات مهندسی جهاد، 1386. مطالعات آبخیزداری حوضه آبخیز درکه- ولنجک- توچال: مطالعات اقتصادی و اجتماعی، فیزیوگرافی و توپوگرافی، فرسایش، هواشناسی و اقلیم، خاک‌شناسی و قابلیت اراضی، هیدرولوژی و سیل‌خیزی، پوشش گیاهی، و زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی، سازمان جهاد کشاورزی استان تهران، وزارت جهاد کشاورزی، 276 ص.
  10. - سازمان امور اراضی.، 1373. مجموعه ضوابط و مقررات سازمان امور اراضی.
  11. - سازمان حفاظت محیط زیست.، 1373. مجموعه قوانین سازمان حفاظت محیط زیست.
  12. - سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی.، 1367. قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی. تهران.
  13. - شهرداری تهران.، 1370. طرح جامع شهر تهران. 196 ص.
  14. - شهرداری تهران.، 1382. قانون شهرداری ها و شوراهای اسلامی شهرو روستا.
  15. - طبیبیان، م. و دادراست، م.، 1381. پایش (نظارت) تغییرات کاربری اراضی در زیرحوضه دروغ زون فارس با استفاده از GIS/RS، فصلنامه محیط شناسی، شماره 12. ص 26-13.
  16. - فیضی زاده، ب.، جعفری، ف. و نظم فر، ح.، 1387. کاربرد داده های سنجش از دور در آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی (مطالعه موردی: فضای سبز شهری)، نشریه هنرهای زیبا، شماره 34، دانشگاه تهران. ص 11.
  17. - لطیفی، ه.، اولادی ج.، سارویی س. و جلیلوند ح.، 1386. ارزیابی قابلیت داده های ماهواره ایETM+ جهت تهیه نقشه طبقات پوشش جنگل، اراضی درختچه و مرتع، مطالعه موردی حوضه نکا – ظالم رود، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال یازدهم، شماره دوم. ص 14.
  18. - مرکز آمار ایران.، 1385. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، اطلاعات جمعیتی محدوده های درکه و ولنجک.
  19. - وزارت جهاد کشاورزی.، 1381. مجموعه قوانین سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، تهران.
  20. - وزارت راه و شهرسازی.، 1387. مجموعه قوانین و مقررات شورایعالی شهرسازی و معماری، تهران.
  21. -Rajesh Bahadur, T. and Murayama, Y., 2006. Land use change analysis using remote sensing and GIS: A case study of Kathmandu metropolitan, Nepal, p.17.
  22. -Srivastava, S., and Gupta, D., 2003. Monitoring of changes in land use/land cover using multi– sensor satellite data, Map India conference, p 9-14.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار