بررسی ژئوشیمی عناصر نادر خاکی (REE) کانسارهای مس رسوبی در منطقه نهند- ایوند، شمال تبریز

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه زنجان

چکیده

کانی‌سازی مس به صورت رسوبی در واحدهای زمین‌شناسی مربوط به دوره میوسن در چندین نقطه از آذربایجان‌شرقی شناخته شده­است. منطقه اکتشافی نهند - ایوند در 20 کیلومتری شمال تبریز، استان آذربایجان شرقی و در زون البزر غربی- آذربایجان واقع می‌باشد. سازندهای موجود در منطقه از تشکیلات رسوبی- تخریبی به سن میوسن (سازند قرمز بالایی) به همراه ولکانیک‌های داسیتی جوان‌تر تشکیل شده­است. مطالعه حاضر حاصل تلفیق شواهد زمین‌شناسی و ژئوشیمیایی جهت بررسی کانی‌سازی و منشا آن در ماسه‌سنگ‌های قرمز و خاکستری در ناحیه مورد مطالعه است. این شواهد نشان دادند که افق‌های کانی‌سازی شده در این منطقه شامل سولفیدهای پراکنده مس در طول مرزهای احیا درون ماسه‌سنگ‌های خاکستری غنی از مواد آلی در تماس با رسوبات سیلتی و مارنی، شیل، سیلت‌سنگ و ماسه‌سنگ قرمز می‌باشد. بعد از مشاهدات صحرایی، میکروسکوپی و مطالعات ژئوشیمی اولیه 35 نمونه سنگی که نماینده بخش‌های کانی‌سازی غنی از مواد آلی، شیل‌ها، ماسه‌سنگ‌های قرمز و سنگ‌های آتشفشانی بودند، به منظور بررسی الگوی عناصر نادر خاکی توسط دستگاه ICP-MS تجزیه شدند. آنالیزهای ژئوشیمیایی نسبت به شیل آمریکا (NASC) بهنجار شده و نتایج نشان داده­است که واحدهای شدیدا کانی‌سازی شده عموما در داخل ماسه‌سنگ‌های خاکستری قرار می‌گیرند و تشابه الگوی عناصر خاکی کمیاب نشان دهنده این است که ماسه‌سنگ‌های خاکستری حاوی کانی‌سازی ارتباط نزدیکی با ماسه‌سنگ‌های قرمز فاقد کانی‌سازی و در مواردی شیل‌های منطقه دارد و شباهتی با سنگ‌های ولکانیکی نشان نمی‌دهد. در مجموع می‌توان گفت که الگوی پراکندگی REE ها دیدگاه جدیدی در مورد تفسیر ارتباط محیط رسوبگذاری، کانی‌سازی و دیاژنز بعدی در اختیار ما قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. - آقازاده، م. و بدر زاده، ز. 1389. معرفی افق‌های کانه زایی مس رسوبی در ایران، بیست و نهمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران،11 ص.
  2. - آقانباتی، ع.،1383. زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 172 ص.
  3. - اسدیان، ع.، 1372. نقشه زمین‌شناسی 1:100000 تبریز، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  4. - جلالی، ا.،1390. گزارش اکتشافات مرحله اول محدوده مس آناخاتون، سازمان صنایع و معادن استان آذربایجان شرقی، 41ص.
  5. - رجب پور، ش. ع.، علیپور، ص. و ذاکری، ل.، 1392. بررسی کانی‌شناسی و منشا مس چینه سان در منطقه چشمه کنان تسوج، استان آذربایجان شرقی، مجله زمین‌شناسی اقتصادی ،دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 1، جلد 5، ص49-63.
  6. - صالحی، ط.، قادری، م. و رشید نژاد عمران، ن. 1389. کانی‌شناسی و ژئوشیمی عناصر نادر خاکی در کانسار روی- مس- سرب (نقره) گمیش تپه، جنوب غرب زنجان، مجله زمین‌شناسی اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 2، ص 235-254.
  7. - عنایتی، س.،1391. ژنز و کانی‌شناسی کانی زایی مس رسوبی شمال تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 131ص.
  8. - قربانی، م.، 1381. دیباچه ای بر زمین‌شناسی اقتصادی ایران، وزارت صنایع و معادن، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، پایگاه ملی داده‌های علوم زمین، 659ص.
  9. - مهدوی، ا.، 1387. زمین‌شناسی،کانی‌شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار مس مارکشه، شمال غرب راور استان کرمان، رساله کارشناسی ارشد دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، 188ص.
  10. - مهدوی، ا.، راستاد، ا. و حسینی برزی، م.، 1386. کانی‌شناسی و ساخت و بافت افق‌های کانه‌دار کانسار مس رسوبی مارکشه در شمال غرب راور، بیست وششمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی کشور، 7ص.
  11. - نبوی، م. ح.، 1355. دیباچه ای بر زمین‌شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 109 ص.
  12. - نقی زاده، ر.، شیوا، ع. و دری، م.، 1388. گزارش اکتشاف مقدماتی مس رسوبی در آذربایجان، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مرکز تبریز، 37ص.
  13. - نقی زاده، ر.، شیوا، ع. و دری، م.، 1386. بررسی صحرایی کانی‌سازی مس رسوبی در منطقه تسوج، استان آذربایجان شرقی، بیست وششمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی کشور، 7ص.
  14. - یزدی، م.، 1381. روش های مرسوم در اکتشافات ژئوشیمیایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 115ص.
  15. -Allen, M., 2004. Late Cenozoic reorganization of the Arabia-Eurasia collision and the comparison of short-term and long-term deformation rates: Tectonics, v. 23, p. 1–16.
  16. -Bechtel, A., Ghazi, A.M., Elliot, W.C. and Oszczepalski, S., 2001.The occurrence of the rare-earth elements and the platinum group elements in relation to base metal zoning in the vicinity of Rote Fäule in the Kupferschiefer of Poland: Applied Geochemistry, v. 16, p. 375–386.
  17. -Byrne, R.H. and Kim, K.H., 1990. Rare earth element scavenging in seawater: Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 54, p. 2645–2656.
  18. -Davoudzadeh, M., Lammerer, B. and Weber-Diefenbach, K., 1997. Paleogeography, Stratigraphy, and tectonics of the Tertiary of Iran. Neues Jahrbuch Geologie Paläontologie Abhandlungen, v. 205, p. 33–67.
  19. -Greenwood, P.F., Brocks, J.J., Grice, K., Schwark, L., Jaraula, C.M.B., Dick, J.M. and Evans, K.A., 2013. Organic geochemistry and mineralogy. I. Characterisation of organic matter associated with metal deposits: Ore Geology Reviews, v. 50, p. 1-27.
  20. -Gromet, L.P., Dymek, R.F., Haskin, L.A. and Korotev, R.L., 1984. The“North American shale composite”: its compilation, major and trace element characteristics: Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 48, p. 2469–2482.
  21. -Jahangiri, A., 2007. Post-collisional Miocene adakitic volcanism in NW Iran: Geochemical and geodynamic implications: Journal of Asian Earth Sciences, v. 30, p. 433–447.
  22. -Karimzadeh Somarin, A., 2004. Marano volcanic rocks and associated Fe mineralisation, East Azarbaijan Province, Iran: Journal of Asian Earth Sciences, v. 24, p. 11–23.
  23. -Kikawada Y., Ossaka, T., Oi, T. and Honda, T., 2001. Experimental studies on the mobility of lanthanides accompanying alteration of andesite by acidic hot spring water: Chemical Geology, v. 176 , p.137-149.
  24. -Laux, J, Lindenmayer, Z.G., Teixeira, J.B.G. and Neto, A.B., 2005. Ore genesis at the Camaqua˜ copper mine, a neoproterozoic sediment-hosted deposit in Southern Brazil: Ore Geology Reviews, v. 26, p. 71 – 89.
  25. -MacRae, N.D., Nesbitt, H.W. and Kronberg, B.I., 1992. Development of a positive Eu anomaly during diagenesis: Earth and Planetary Science Letters, v. 109, p. 585–591.
  26. -Ma, J.L., Wei, G.J., Xu, Y.G., Long, W.G. and Sun, W.D., 2007. Mobilization and re-distribution of major and trace elements during extreme weathering of basalt in Hainan Island, South China: Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 71 (13), p. 3223–3237.
  27. -Reichenbacher, B., Alimohammadian, H., Sabouri, J., Haghfarshi, E., Faridi, M., Abbasi, S., Matzke-Karasz, R., Fellin, M., Carnevale, G., Schiller, W., Vasilyan, D. and Scharrer, S., 2011. Late Miocene stratigraphy, palaeoecology and palaeogeography of the Tabriz Basin (NW Iran, Eastern Paratethys): Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, v. 311 , p. 1–18.
  28. -Sadati, N., Yazdi, M., Behzad, M., Adabi, M.H. and Mokhtari, A.A., 2014. Linking TOC and trace elements characteristics for identifying paleoredox conditions in sedimentary copper deposit at Nahand-Ivand area, north of Tabriz, NW Iran: Goldschmidt Conference Abstracts, p. 2157.
  29. -Sadati, N., Yazdi, M., Behzadi, M., Adabi M.H. and Mokhtari, A.A, 2013. Identification of structural factors for exploring of stratiform copper deposits using ETM+ data in the North of Tabriz, NW IRAN: International Geoinformatics Research and Development Journal, v. 4(1), p. 53-64.
  30. -Sadati, N., Yazdi, M., Behzadi, M., Adabi, M.H. and Mokhtari, A.A., 2013. The role of organic matter in genesis of sedimentary-hosted stratiform copper deposits in Nahand-Ivand area, NW Iran: Goldschmidt Conference Abstracts, p. 211.
  31. -Sadati, N., Yazdi, M., Behzadi, M., Adabi, M.H. and Mokhtari, A.A., 2012. Mineralogy, geochemistry and genesis of the Anna Khatoon Cu deposit north of Tabriz (East Azarbaijan province): XIXth Meeting of the Petrology Group, of the Mineralogical Society of Poland, Mineralogia- special papers, v. 40, p. 120.
  32. -Sawlowicz, Z., 2013. REE and their relevance to the development of the Kupferschiefer copper deposit in Poland: Ore Geology Reviews, v. 55, p. 176 –186.
  33. -Sen, S. and Purabrishemi, Z., 2010. First porcupine fossils (Mammalia, Rodentia) from the late Miocene of NW Iran, with notes on late Miocene –Pliocene dispersal of porcupines: Paläontologische Zeitschrift, v. 84, p. 239–248.
  34. -Stöcklin, J., 1977. Stratigraphic lexicon of Iran. Geological Survey of Iran, Report No. 18., Ministry of Industry and Mines, Tehran. 376 p.
  35. -Sutton, S.J., Almon, W.R., Dawson, W.C., Ethridge, F.G. and Maynard, J.B., 2004. Shale characteristics controlling fluid flow: application to Konkola North, Zambian Copperbelt: Geoscience Africa Conference, Johannesburg.
  36. -Yang, X., Liu, J., Zhai, D., Han, S., Wang, H., Yang, L. and Huo, D., 2012. Geochemistry of the Yangla volcanic rocks and its relationship to Cu mineralization in the Yangla copper deposit, western Yunnan, China: Journal of Volcanology and Geothermal Research, v. 243-244, p. 38–44.
  37. -Yang, Y.G., Liu, C.Q., Yuan, K.N. and He, Z.L., 2000. Laterite formation process in southern China and its rare earth element (REE) geochemistry: Quarternary Sciences, v. 20 (5), p. 469–480.
  38. -Zhang, Z.W., Yang, X.Y., Li, S. and Zhang, Z.S., 2010. Geochemical characteristics of the Xuanwei Formation in West Guizhou: Significance of sedimentary environment and mineralization: Chinese Journal of Geochemistry, v. 29 (4), p. 355–364.
  39. -Zhou, L., Zhang, Z., Li, Y., You, F., Wu, C. and Zheng, C., 2013. Geological and geochemical characteristics in the paleo-weathering crust sedimentary type REE deposits, western Guizhou, China: Journal of Asian Earth Sciences, v. 73, p. 184–198.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار