کانیشناسی، دگرسانی و ژئوشیمی کانسار مس ولکانیکی کوه پنگ ساوه، بخش میانی پهنه فرورانش ارومیه-دختر

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

کانسار مس کوه پنگ در 38 کیلومتری شمال شرق ساوه در بین رخساره های آتشفشانی ائوسن و اولیگومیوسن در بخش میانی پهنه فرورانش ارومیه-دختر قرار گرفته است. عمده واحدهای سنگی منطقه از گدازه های آندزیتی، آندزی-بازالتی، توف و لیتیک توفهای ریز دانه، گدازه های ریوداسیتی، برش‌های ولکانیکی ریولیتی و آگلومرا تشکیل شده است. سنگ های ولکانیکی ترکیب ساب آلکالن داشته و از لحاظ تکتونیکی در محدوده های کالک آلکالن و کالک آلکالن پتاسیم متوسط قرار می گیرند. محیط تکتونیکی نشان دهنده تعلق سنگهای منطقه به کمانهای آتشفشانی قاره ای است. ماده معدنی، در رخساره آتشفشانی همواره جایگاه استراتیگرافی ثابتی داشته بطوریکه از نوع چینه کران بوده و بافت آن عموماً رگه –رگچه ای، پرکننده فضای خالی، جانشینی و لامینه مانند است. پاراژنز ماده معدنی شامل کانی های پیریت، کالکوسیت، بورنیت، دیژنیت، کالکوپیریت، کوولیت، مالاکیت، آزوریت، هماتیت و اکسید و هیدروکسیدهای آهن است. دگرسانی های مهم شامل دگرسانی سیلیسی (به میزان زیاد)، کائولینیتی، کربناتی، سریسیتی، اپیدوتی و به میزان کمترکلریتی است که کانه زایی به طور عمده با دگرسانی سیلیسی و کربناتی همراهی می گردد. مقایسه ویژگی های کانه زایی مس کوه پنگ از نظر محیط تکتونیکی، محیط زمین شناسی، نوع سنگ میزبان و همراه، ژئومتری، بافت و ساخت، کانی شناسی و پاراژنز کانیهای مس و دگرسانی آن، با تیپ های مختلف کانسارهای مس نشان می دهد که کانسار مس کوه پنگ، بیشترین شباهت و مطابقت را با کانسارهای تیپ مانتو دارد.

عنوان مقاله [English]

Geochemistry, Ore mineralogy and hydrothermal alteration characteristics of Kuh-Pang volcanic copper deposit in Saveh, middle part of Urmia-Dokhtar subduction zone

چکیده [English]

The Kuh-Pang copper deposit is located in ~38 km NE of Saveh, within Eocene to Oligo–Miocene volcanic facies and between the middle parts of Urmia-Dokhtar subduction zone. The most important lithologic units of this area are andesite, basaltic-andesite, tuff, fine grain lithic tuff, rhyodacite, rhyolitic volcanic breccia and aglomerate. The volcanic rocks have sub-alkaline affinity and are tectonically placed within the calc-alkaline to high-k calcalkaline series. The tectonic setting indicates that rocks in the area belong to continental volcanic arcs. The ore has a similar stratigraphic unit within the volcanic facies as is stratabound. Ore textures include vein-veinlet, open space filling, replacement and laminated. Ore mineral paragenesis includes pyrite, chalcopyrite, bornite, chalcocite, digenite, covellite, malachite, azurite, hematite and Fe oxide and hydroxide. Wall-rock alteration is dominated by silicification, and then kaolinitization, carbonatization, sericitization, epidotization and to a lesser extent, chloritization. The ore mineralization is predominantly accompanied by silicification and carbonatization. Textures of pyrite together with replaced pyrite by Cu-sulfides texture in porphyritic andesite unit indicated two stages for copper mineralization in this district. Comparison of characteristics of mineralization in Kuh-Pang copper deposit with different types of copper deposits including tectonic setting, geologic setting, type of host and associated rocks, geometry, texture and structure, mineralogy, copper mineral paragenesis and alteration shows that Kuh-Pang copper deposit are similar to volcanic manto-type copper deposits

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kuh-Pang copper deposit- calcalkaline- Wallrock alteration- Cu-sulfides- stratabound

مراجع

  1. آقانباتی، ع.، 1383، زمین شناسی ایران. سازمان زمین شناسی ایران و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.
  2. بهزادی. م.، (١٣٧٣)، بررسی زمین شناسی اقتصادی رویداد مس قبله بولاغ در تارم، منطقه زنجان، ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهیدبهشتی تهران.
  3. خویی، ن.، قربانی، م.، تاجبخش، پ.، 1378. کانسارهای مس در ایران. انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 421 ص.
  4. قربانی، م.، 1381، دیباچه‌ای بر زمین شناسی اقتصادی ایران، انتشارات آرین زمین، 854 ص.
  5. سامانی، ب.، 1381، متالوژنی کانسارهای مس نوع مانتو در ایران، ششمین همایش زمین شناسی ایران، 8 ص.
  6. صالحی. ل.، رساء. ا.، علیرضایی. س.، مطرودی. ف.، توسلی. ح.، طیف سنجی رامان و کاربرد آن در شناسایی دگرسانی های موجود در کانسارهای مس عباس آباد، شمال شرق شاهرود، مجله پژوهش های دانش زمین، جلد 13، 14 ص.
  7. علیزاده. و.، مومن زاده. م.، هاشم امامی. م.، حسینی. م.، 1389، مطالعات کانی شناسی و بررسی سیالات درگیر کانسار ورزگ نمونه ای از کانه زایی مس تیپ مانتو، بیست و نهمین گردهمایی علوم زمین، 8 ص.
  8. عمیدی، م، آ، شهرابی، م، نوایی، ی،. 1384. نقشه زمین شناسی 1:100000 زاویه، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  9. -Boric, R., 1985. Geologiay yacimientos del distrito Talcuna, IV Region de Coquimbo: Rev,Geology Chile, v. 12, p. 57–75.
  10. -Boric, R. Holmgren, C. Wilson, N.S.F. and Zentilli, M., 2002. The Geology of the El Soldado Manto Type Cu (Ag) Deposit, Central Chile, in Porter, T.M. (Ed.), Hydrothermal Iron Oxide Copper-Gold and Related Deposits: A Global Perspective, PGC Publishing, Adelaide, , v. 2, p. 163-184.
  11. -Cabral, R.A. and Beaudoin, G., 2007. Volcanic Red Bed Copper mineralisation related tosubmarine basalt alteration, Mont Alexandre, Quebec Appalachians, Canada, Mineralium Deposita, v. 42, p. 901-912.
  12. -Camus, F., 1990. Possible modelo genetic paralos yacimientos decobre del distrito minero Punta del Cobre, Rev. Geology Chile, v. 11, p. 51–76.
  13. -Cisternas, M.G. and Hermosilla, J., 2006. The role of bitumen in strata-bound copper deposit formation in the Copiapo area, Northern Chile, Mineral Deposita, v. 41, p. 339–355.
  14. -Cox, K.G. Bell, J.D. and Pankhurst, R.G., 1979. The Interpretation of Igneous Rocks, George, Allen and Unwin, London, 872 p.
  15. -Ferenc, S. and Rojkovič, I., 2001. Copper mineralization in the Permian basalts of the Hronicum unit, Slovakia. Geolines, Academy of Sciences of the Czech Republic, v. 13, p. 22-27.
  16. -Gupta, A. K., 2007. Petrology and Genesis of Igneous Rocks. 479 p.
  17. -Kirkham, R.V., 1996. Volcanic redbed copper in geology of Canadian mineral deposit types O.Eskstrand, W.D.Sinclair and R.I.Thrope, geological survey of Canada, Geology of Canada, v. 8, p. 14-28.
  18. -Kojima, S., Trista-Aguilera, D. and Hayashi, K., 2009. Genetic aspects of the manto-type copper deposits based on geochemical studies of North Chilean deposits, Resource Geology, v. 59, p. 87– 98.
  19. -Kojima, S., Astudillo, J., Rojo, J., Trista, D. and Hayashi, K., 2003. Ore mineralogy, fluid inclusion, and stable isotopic characteristics of stratiform copper deposits in the coastal Cordillera of northern Chile, Mineral, Deposita, v. 38, p. 208 – 216.
  20. -Lefebure, D.V. and Church, B.N., 1996. Volcanic Redbed Cu, in Selected British Columbia Mineral Deposit Profiles, v. 1, p. 5-7.
  21. -Muller, D. and Groves, D.I., 1997. Potassic igneous rocks and associated gold-copper mineralization, Lecture Notes in Earth Sciences, v. 56, p.143-166.
  22. -Pearce, J.A., 1983. Role of sub-continental lithosphere in magma genesis at active continental margins, In:Hawkesworth C.J., Nurry M.L. (Eds.), Continental basalts and Mantle Xenoliths, Shiva, Nantwich, v. 6, p. 230-249.
  23. -Pearce, J.A. and Norry, M.J., 1979. Petrogenetic implication of Ti, Zr, Y and Nb variations in volcanic rocks: Contributions Mineral Petrology, v. 69, p. 33-47.
  24. -Peccerillo, R. and Taylor, S.R., 1976. Geochemistry of Eocene calk– alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, northern Turkey: Contributions Mineral Petrology, v. 58, p. 63– 81.
  25. -Ramirez, L.E., Palacios, C., Townley, B., Parada, M.A., Sial, A.N., Fernandez-Turiel, J.L., Gimeno, D., Garcia-Valles, M. and Lehmann, B., 2006. The Mantos Blancos copper deposit: An upper Jurassic breccia-style hydrothermal system in the coastal range of northern Chile: Mineral, Deposita, v. 41, p. 246-258.
  26. -Righter, k. and Rosas–Elguera, J., 2001. Alkaline lava in the volcanic front of western Mexican volcanic belt: Geology and petrology of Ayulta and Tapalpa volcanic fields: Journal of Petrology, v. 42, p. 2333-2361.
  27. -Ruiz, C.F., Agurirre, L., Corvalan, J., Klohn, C., Klohn, E. and Levi, B., 1965. Geologia Yacimientos Metaliferos de Chile, 305 p.
  28. -Ruiz, C., Aguilar, A., Egert, E., Espinonza, W., Puebles, F., Quezada, R. and Serrano, M., 1971. Stratabound copper sulphide deposits of Chile: Society Mineral Geology Japan specific, Issue, v. 3, p. 252-260.
  29. -Sato, T., 1984. Manto type copper deposits in Chile: A review. Bull. Geological Survey of Japan, v. 35, p. 565-582.
  30. -Shand, S.J., 1943. “The Eruptive Rocks” John Wiley, New York, Stoiber, R. E. & Davidson, E. S., 1959, Amygdule mineral zoning in the Portage Lava series, Michigan Copper district, Economic Geology, v. 54, p. 1250-1277.
  31. -Sillitoe, R.H., 1977. Metallic mineralization affiliated to subaerial volcanism, a review, in volcanic processes in ore genesis, v. 4, p. 99−116.
  32. -Vivallo, W. and Henriquez, F., 1998. Genesis común de los yacimientos estratoligados y vetiformes de cobre del Jurasico Medio a Superior en la Cordillera de la Costa, Region de Antofagasta, Chile: Rev. Geology Chile, v. 25, p. 199-228.
  33. -Wilson, N.S.F. and Zentilli, M., 1999. The role of organic matter in the genesis of the El Soldado volcanic-hosted manto-type deposit, Chile: Economic Geology, v. 94, p. 1115-1136.
  34. -Wilson, N.S.F., Zentilli, M. and Spiro, B., 2003. A sulfur, carbon, oxygen, and strontium isotope study of the volcanichosted El Soldado Manto-type Cu deposit, Chile: The essential role of bacteria and petroleum, Econ Geologu, v. 98, p. 163-174.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار