برآورد تغییرات نرخ برخاستگی با استفاده از ترازیابی دقیق در البرز مرکزی، شمال ایران

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری زمین شناسی گرایش تکتونیک دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشگاه تربیت مدرس

3 سازمان نقشه برداری کشور

چکیده

رشته کوه البرز یک کمربند چین­خورده و رانده فعال است که در شمال ایران از باختر تا کوه­های قفقاز و از خاور در امتداد رشته کوه­های بینالود تا شمال افغانستان ادامه می‌یابد برخاستگی جوان در ارتباط با فعالیت گسل­ها در هیچ کدام از بخش­های این کوهزاد بصورت منظم انجام نشده است. در این مطالعه، با استفاده از روش­های ترازیابی دقیق، تحلیلی از نرخ برخاستگی و فرونشست مرتبط با فعالیت گسل­های اصلی کنترل کننده هندسه ساختاری البرز مرکزی در روندی عمود بر رشته کوه و از بخشهای جنوبی به سمت بخشهای شمالی آن ارایه گردیده است. نتایج بدست آمده نشان دهنده آن است که بیشینه برخاستگی فعال زمین ساختی البرز مرکزی در نزدیکی گسل های شمال تهران (در نزدیکی کرج) و مشاء ، با نرخ های متوسط  0.6±0/17 و 0.6±1/18 میلیمتر در بیست و دو سال می باشد. همچنین مقادیر بسیار ناچیز و نزدیک به صفر برخاستگی یا فرونشینی در محل عبور گسل­های اصلی رشته نشان دهنده قفل شدگی مشهود این گسل­ها و پتانسیل لرزه خیزی آنها می باشد. در مواردی نیز سایر فرایندهای زمین شناسی همچون فرونشست­های ناشی از گسترش کارست­ها توجیه کننده آنومالی­های غیر عادی فرونشست می باشند که به عنوان نمونه با میزان 118 میلیمتر در بیست و دو سال در فرودیواره گسل کندوان ثبت شده است. همچنین بررسی ناحیه ای مقادیر برخاستگی ها در دامنه های شمالی و جنوبی البرز حاکی از افزایش برخاستگی و فعالیت زمین ساختی در دامنه جنوبی البرز مرکزی با این نرخ تا 0.6±10.4 میلیمتر در بیست و دو سال نسبت به دامنه شمالی آن با نرخ برخاستگی  0.6±6.3 میلیمتر در بیست و دو سال می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Estimation of the active Uplift rate using “precise leveling” in the Central Alborz Mountains, Northern Iran

چکیده [English]

The Alborz Mountains in northern Iran is an active fold and thrust belt which extended from Caucasus Mountains in the west to Binalud and north Afghanestan Ranges in the East. Active faults related uplift have not been systematically investigated across the Alborz Mountains. Here, we use the precise leveling technique to analysis active uplift and subsidence related to major controlling faults across the central Alborz Mountains. Our data gathered through a line that is perpendicularly aligned to the central Alborz Mountains along the N-trending Karaj-Chalus road. The results represent that the major active uplift of the southern part of the central Alborz Mountains has been focused in the hangingwall of the North Tehran and Mosha Faults with the uplift rate of 17±0.6 mm/22Yrs and 18.1 ± 0.6 mm/22Yrs respectively. The very low value of active uplift just at the vicinity of fault zones represent their present day locking behavior and reflect their higher potential of earthquake occurrence in the south central Alborz Mountains. There is also abnormal anomalies of 118 mm/22Yrs subsidence recorded in the footwall of Kandevan Fault. We attributed this high amount of subsidence to karstic related depressions developed in Upper Eocene evaporates in the fault footwall. Regional comparison of the mean active uplift rate shows relatively higher amount of uplift in the southern flank of the central Alborz Mountains (10.4 ± 0.6 mm/Yrs.) with respect to its northern flank (6.3 ± 0.6 mm/Yrs.).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alborz Mountains
  • Precise levelling
  • Fault locking displacement
  • Uplift rate
  1. منابع
  2. • جمور، ی.، 1393، نگاهی متفاوت به مدل سازی ریاضی خطاهای سیستماتیک در ترازیابی، نشریه علوم و فنون نقشه برداری، شماره 4.
  3. • عربی، س.، مالکی، ا.، کوه زارع، آ.، ایازیان ماوی، م.، معینی، ح.، جوادی، م.، 1385، ترازیابی دقیق ایران، انتشارات سازمان نقشه برداری کشور، 233ص.
  4. • معدنی پور، س.، یساقی، ع.، کنعانی مقدم، ح.، عباسی، ع.ر.، گینیوسکی، ا.، 1388، اهمیت مطالعات زمین شناسی همزمان با حفاری تونل های طویل و عمیق، تونل پیشگام البرز، آزاد راه تهران- شمال، مجموعه مقالات هشتمین کنفرانس تونل، 8ص.
  5. • نظری، ح.، ریتز، ژ. ف.، 1387، ویژگی‌های هندسی و سازو کار جوان گسل طالقان: بر پایه بررسی های ریخت زمین‌ساختی، فصلنامه علوم زمین، شماره 71.
  6. Reference
  7. - Alavi, M. 1991. Tectonic map of the Middle East. Geological Survey of Iran. Tehran.
  8. - Alavi, M., 1996. Tectono-stratigraphic synthesis and structural style of the Alborz mountain system in Northern Iran. Journal of Geodynamics, 21(1), 1-33p.
  9. -Allen, M. B., Ghassemi, M. R., Shahrabi, M., Qorashi, M., 2003- "Accommodation of late Cenozoic oblique shortening in the Alborz range, northern Iran." Journal of Structural Geology 25: 659-679.
  10. -Axen, G. J., P. J. Lam, M. Grove, D. F. Stockli, andJ. Hassanzadeh, 2001. Exhumation of the westcentral Alborz mountains, Iran, Caspian subsidence,and collision-related tectonics, Geology, 29, 559 – 562, doi:10.1130/0091-7613(2001)0292.0.CO;2.
  11. -Bomford G., Geodesy. Oxford University Press, 4th edition, London, 731 p, 1980.
  12. -Copley, A and Jackson, J., (2006) Active tectonics of the Turkish-Iranian Plateau; TECTONICS, VOL. 25, TC6006, doi: 10.1029/2005TC001906.
  13. -Djamour, Y., Vernant, P., Bayer, R., Nankali, H. R., Ritz, J. F., Hinderer, J., Hatam, Y., Luck, B., Moigne, N. L., Sedighi, M. & Khorrami, F., 2010. GPS and gravity constraints on continental deformation in the Alborz Mountain range, Iran. Journal of Geophys. J. Int. (2010) 183, 1287–1301
  14. -Egeltoft T., Data analysis and adjustment in precise levelling. Doctoral Dessertation, Royal Institute of Technology Department of Geodesy and Photogrammetry, Stockholm, Sweden, Technical report No. 1040, 1996.
  15. -Guest, B., D. F. Stockli, M. Grove, G. J. Axen, P. S. Lam, and J. Hassanzadeh, 2006b. Thermal histories from the central Alborz mountains, northern Iran: Implications for the spatial and temporal distribution of deformation in northern Iran, Geol. Soc. Am. Bull., 118, 1507 – 1521, doi:10.1130/B25819.1.
  16. -Guest, B., G. J. Axen, P. S. Lam, and J. Hassanzadeh, 2006a. Late Cenozoic shortening in the west central Alborz Mountains, northern Iran, by combined conjugate strike-slip and thin-skinned deformation, Geosphere, 2, 35 – 52, doi:10.1130/GES00019.1.
  17. -Jackson, J.A. & McKenzie, D.P., 1984. Active tectonics of the Alpine– Himalayan belt between western Turkey and Pakistan, Geophys. J. R. astr. Soc., 77, 185–264.
  18. -Jackson, J., Priestley, K., Allen, M. & Berberian, M., 2002. Active tectonics of the South Caspian basin. Geophys. J. Int., 148, 214–245.
  19. -Memarzadeh Y., Refraction effect and statistical analysis of the Iranian first order precise levelling data. M.Sc. thesis, Dep. of Surveying Engineering, K. N. Toosi University, Tehran, Iran, 1998.
  20. -Nazari, H., 2006. Analyse de la tectonique recente et active dans l’Alborz Central et la region de Teheran: Approche morphotectonique et paleoseismologique, Faculte des Sciences et des techniques du Languedoc l’ Universite Montpellier II (France), 246pp.
  21. -Ritz J. F., Nazari, H., Salamati, R., Shafeii, A., Solaymani, S., Vernant, P., 2006. Active transtension inside Central Alborz: a new insight into the Northern Iran–Southern Caspian geodynamics. Geology 34, 477–480.
  22. -Vernant, P. et al., 2004. Present-day crustal deformation and plate kinematics in the Middle East constrained by GPS measurements in Iran and northern Oman, Geophys