3
دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
مطالعات انجام شده در سطح جهان حاکی از افزایش خسارات ناشی از رخداد حوادث جوی و در این تحقیق تگرگ طی دهه های اخیر است. خسارات تگرگ عموما برای بخش های مختلف کشاورزی اعم از زراعت و باغداری و در مواردی برای بخش هایی چون ساختمان حایز اهمیت است. در تحقیق حاضر برای تعیین شدیدترین تگرگ های شمال باختری ایران به عنوان یکی از پهنه های شناخته شده و تگرگ خیز ایران، داده های مورد نیاز در قالب کدهای هفتگانه تگرگ، مربوط به هوای حاضر از مجموع 16 ایستگاه تهیه و ارتفاع آب معادل آنها محاسبه شد تا نهایتا بر پایه معیار جمع روزانه ارتفاع آب مجموعه ایستگاه های درگیر، 4 مورد از شدیدترین تگرگ ها تعیین شدند. گشایش پرونده داده های تهیه شده از بایگانی NCEP/NCAR و تبدیل آنها به پوشه های متنی در زمان های انتخابی با استفاده از برنامه‌های رایانه‌ای در محیط هایC++، Grads و نهایتا Surfer ؛ امکان طراحی و تفسیر الگوهای همدید نهایی را فراهم کرد. نتایج نشان داد طی تمامی روزهای بارش تگرگ، سراسر یا بخشی از شمال باختری ایران زیر یال خاوری ناوه بالا بوده است. در این حال استعداد سرزمین به لحاظ داشتن بیشینه 3 تا 5 گرم بر کیلوگرم نم ویژه و بیشینه 20 تا 30 گرم بر متر مربع آب قابل بارش در پایین ترین لایه جو (تا 300 هکتوپاسکال)، زمینه ساز تگرگ زایی حرکات بالاسوی جو بوده است. این حرکات در اکثر روزهای رخداد تگرگ، در قالب یک هسته، روی سرزمین یا در کناره آن با بیشینه سرعت 08/0- پاسکال بر ثانیه و با حضور هسته های بیشینه رودباد با سرعت 30 تا 40 متر بر ثانیه در جنوب یا جنوب باختری سرزمین (بجز تگرگ 1 می 2008) مشاهده گردید.
- آسیایی، م.، و خزانه داری، ل.، 1386. پهنه بندی بارش تگرگ در ایران و ارایه روش های مناسب جهت تعدیل آن، علوم جغرافیایی، شماره 6، ص 195- 170.
- امینی نیا، ک.، لشکری، ح.، و علیجانی، ب.، 1389. بررسی و تحلیل نوسانات بارش در شمال غرب ایران، فضای جغرافیایی، شماره 29، ص 145-163.
- جوانمرد، س.، بداق جمالی، ج.، آهنگرزاده، ز.، 1382. مطالعه تغییرپذیری پارامترهای اقلیمی مناطق مختلف ایران، مجموعه مقالات سومین کنفرانس منطقه ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم، خلاصه مقالات، اصفهان.
- جدیدی، ت.، حجام، س.، کمالی، غ.، و فتوحی، ک.، 1390. بررسی اثرات تگرگ بر عملکرد چغندر قند، مجموعه مقالات همایش ملی تغییر اقلیم و تاثیر آن بر کشاورزی و محیط زیست، ارومیه.
- جهانگیری، ز.، پدرام، م.، و سیف، م.، 1384. بررسی توزیع مکانی زمانی بارش تگرگ و خسارت های ناشی از آن در ایران، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی مخاطرات زمین ، بلایای طبیعی و راهکارهای مقابله با آن، دانشگاه تبریز.
- حاج بابایی، ن.، نصیری، آ.، و معزی، م.، 1384. بررسی همدید بارش تگرگ، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی مخاطرات زمین ، بلایای طبیعی و راهکارهای مقابله با آن، دانشگاه تبریز.
- سیف، م.، 1375. بررسی توزیع بارش تگرگ در ایران و مطالعه موردی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران.
- صناعی، ب.، باستانی، خ.، و رفیع بخش، ف.، 1382. بررسی مدل آماری پدیده تگرگ در کشور، نیوار، شماره 49، ص 7-20.
- عساکره، ح.، 1387. بررسی احتمال تواتر و تداوم روزهای بارانی و در شهر تبریز با استفاده از مدل زنجیره مارکف، تحقیقات منابع آب، شماره 11، ص 46-56.
- فرج زاده، م.، و مصطفی پور، ط.، 1391. تحلیل زمانی- مکانی بارش تگرگ در ایران، جغرافیا و توسعه، شماره 28، ص 55-66.
- فتاحی، ا.، و رحیم زاده، ف.، 1388. ارتباط انسو با الگوی جوی زمستانه‌ی ایران، جغرافیا و توسعه، شماره 15، ص 21-44.
- لشکری، ح.، و امینی، م.، 1389. تحلیل سینوپتیک و پهنه بندی بارش تگرگ در خراسان بزرگ برای دوره ی آماری (2005– 1996)، جغرافیا و برنامه ریزی - دانشگاه تبریز، شماره 31، ص 108-51 .
- میرموسوی، س. ح.، و اکبرزاده، ی.، 1389. مطالعه زمانی و مکانی بارش تگرگ در فصل رشد گیاهان - مطالعه موردی: آذربایجان شرقی، جغرافیا و برنامه ریزی - دانشگاه تبریز، شماره 33، ص 190- 175.
- میرموسوی، س. ح.، و اکبرزاده، ی.، 1388. مطالعه شاخص های ناپایداری در تشکیل تگرگ در ایستگاه هواشناسی تبریز، فضای جغرافیایی، شماره 25، ص 108-95.
-Alijani, B., and Harman, T. R., 1985. Synoptic climatology of precipitation in Iran. Annals of the Association of American Geographers, v. 75 (3), p. 404-416.
-Krichak, S Tsidulko, M., Alpert, P., 2000. Monthly Synoptic Patterns Associated with Wet/Dry Conditions in the Eastern Mediterranean. Journal of Theoretical and Applied Climatology. v. 65, p. 215-229 .
-Sioutas, M. V., Flocas, H. A., 2003. Hailstorms in Northern Greece: Synoptic patterns and thermodynamic environment. Journal of Theoretical Applied Climatology. v. 75, p.189–202.
-Sakamoto, C. M., 1973. Application of the Poisson and negative binomial models to thunderstorm and hail day's probabilities in Nevada. Journal of Monthly Weather Review. v. 101 (4), p. 350-355.
)