زیست چینه‌نگاری نهشته‌های پالئوسن - ائوسن بر مبنای روزن داران در جنوب بیرجند

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

برش علی حاجی واقع در جنوب بیرجند با یک توالی کنگلومرایی که به صورت ناپیوستگی آذرین پی بر روی پریدوتیت های کرتاسه قرار گرفته آغاز می­شود. سپس سنگ آهک­های فسیل­دار با توالی از لایه­های مارنی و شیلی قرار می­گیرد. مطالعه و بررسی نمونه­های سخت و نرم، منجر به شناسایی 25 جنس و 39 گونه از مجموع روزن­داران کف­زی و پلانکتون گردید که 20 جنس و 30 گونه کف­زی و 5 جنس و 9 گونه روزن­داران پلانکتونیک می­باشد. با توجه به روزن­داران شناسایی شده 5 بایوزون معرفی و سن پالئوسن پسین- ائوسن پسین برای این توالی پیشنهاد شد. این برش قابل مقایسه با سایر برش­های اندازه­گیری شده در شمال بیرجند می­باشد. از سوی دیگر نهشته­ها با سن پالئوسن پسین بر روی مجموعه افیولیتی به فرم ناپیوسته قرار گرفته به نظر می­رسد بالا آمدن و جایگیری آنها در جنوب بیرجند قبل از پالئوسن پسین بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Biostratigraphy of Paleocene- Eocene deposits based on foraminifera in south of Birjand, Iran

نویسندگان [English]

  • Maryam Motamedalshariati 1
  • Seyed Naser Raisossadat 1
  • Mohammad Vahidinia 2
  • Masumeh Musakhani 1
1 Department of Geology, Faculty of Sciences, University of Birjand, Birjand, Iran
2 Department of Geology, Faculty of Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The studied section is located in the eastern margin of Lut block, 38 kilometers south of Birjand (Iran) in the east of Ali Haji village. It is situated within the geological sheet map of Birjand (Ohanian and Tatevosian, 1978).The present study aimed to identify foraminifera assemblage in the measured section and present a biostratigraphic scheme. In addition, we evaluated the correlation of the studied section with other previously studied sections in the vicinity of Birjand.
Materials and Methods
This study was conducted on 10 rock samples and 29 soft shale and marl samples. The thin sections were photographed. After washing and separating the foraminifera from the sediments, imaging was performed using Scanning Electron Microscope (SEM).
Results and discussion
The section starts with a basal conglomerate, which is overly on the ophiolites (peridotite) unconformably. This conglomerate is composed of peridotite fragments, which are gradually converted into sandstone and calcareous sandstone. The succession continues with thick, cream-colored foraminifera limestone. The upper portion of the lower sequence and the middle segment mostly contain light-to-dark gray marl with thin layers of shale (colored gray-to-olive). The upper portion could be divided into two parts; the lower part contains most of the gray shale and sandstone with some trace fossils, and the upper parts mostly contain a grayish-green shale, which is formed between the layers of marl and gradually disappears, causing a reddish-brown shale to appear on top of the sequence. In addition, the biostratigraphic studies in Ali Haji section led to the identification of twenty genera and thirty species of benthic, as well as five genera and nine species of planktonic foraminifera. As a result, five biozones were introduced, including ; 1- Alveolina assemblage zone 2- Morozovella aragonensis interval zone 3- Turborotalia cf. possagnoensis taxon range zone4- Subbotina bolivariana taxon range zone 5- Uvigerina jacksonensis assemblage zone. Based on the introduced zones, the age of the studied section is suggested a late Paleocene to late Eocene. Furthermore, the comparison of the Ali Haji section in the south of Birjand showed correlations with the Ching Dar and Grong sections, the Dahan Rud section, and the Friznook section in the north of Birjand. The thickness of the detrital units at the base of the section during the Paleocene was observed to be more significant in the north of Birjand compared to the south, which could be attributed to the further subsidence of the basin due to the activity of synsedimentary faults, earlier transgression in the north, or higher altitudes in the south (paleo-high) in Paleocene.The limestone units in the southern part will be transformed into marl and marly limestone units. In the northern part, the thickness of limestone was considered significant in Ching Dar and Dahan Rud sections.In the Dahan Rud section, sandstone and conglomerate intercalations were thicker compared to the other sections. Although limestone and marl units were identified in the Friznook section, the detrital facies was thoroughly spread possibly due to flysch deposits with fossil trace diversity.
Conclusion
According to the results, the Ali Haji section in the south of Birjand with a thickness of 560 meters had conglomerates, limestone, nummulitic limestone, marly limestone, marl, shale, and sandy limestone. Due to the distribution and identification of foraminifera in the Ali Haji section, a late Paleocene to the late Eocene age is speculated. Given the disconformity boundary of ophiolites and Paleocene deposits, it could be concluded that the ophiolite placement occurred before the Late Paleocene.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Birjand
  • Paleocene-Eocene
  • Foraminifera
  • Biostratigraphy

مراجع

-اوهانیان، ت.، طاوسیان، ش. و افتخارنژاد، ج.، 1366. نقشه زمین­شناسی 1:100000 بیرجند، سازمان زمین شناسی و اکتشاف معدنی ایران.
-بابازاده، س.ا.، بهاران، س.، پروانه نژاد شیرازی، م. و بهرامی، م.، 1389. زیست چینه­نگاری سازند پابده در برش تنگ زنجیران جنوب شرق شیراز بر مبنای روزن­داران پلانکتون، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، سال 26، شماره 1، ص 145-158.
-بابازاده، س.ا. و سلطانی نجف آبادی، م.، 1394. زیست چینه­نگاری سنگ­های رسوبی ائوسن بر مبنای آلوئولین­ها در شرق بلوک لوت، ایران، یافته­های نوین در زمین­شناسی، جلد  1، شماره 1، ص 1-20.
-بارانی، ف.، رشیدی، ک.، رئیس السادات، س.ن. و خزاعی، م.، 1396. جلبک‌های سبز (داسی‌کلاداسه‌آ) نهشته‌های پالئوسن منطقه غرب بیرجند (برش گرونگ)، مجله رخساره­های رسوبی، سال 10 (1)، ص 1-22.
-حسنی، ز.، مرتضوی مهریزی، م. و رئیس السادات، س.ن.، 1397. پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه سنگ­های پالئوسن شمال بیرجند، خراسان جنوبی: کاربرد آن در تعیین ناحیۀ منشأ، موقعیت تکتونیکی و شرایط آب و هوای دیرینه. مجله پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، سال 34، شماره 2، ص 69-94.
-رئیس السادات، ن. و شکری، م.ح.، 1389. چینه­شناسی نهشته­های پالئوسن-ائوسن در منطقه بیرجند، چهاردهمین همایش زمین­شناسی ایران، دانشگاه ارومیه، 6 ص.
-زلقی زاده، ز.، 1392. بایوستراتیگرافی و لیتوستراتیگرافی نهشته­های ابتدای ترشیاری براساس فرامینیفرا در شمال بیرجند، شرق ایران، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه بیرجند، 115 ص.
-زلقی زاده، ز.، رئیس السادات، س.ن.، شکری، م.ح. و مرتضوی، م.، 1392. پالئواکولوژی روزن داران ابتدای ترشیاری در منطقه فریزنوک (شمال بیرجند)، هفتمین همایش انجمن دیرینه­شناسی ایران.
-شاعری خیبری، ف.، امیر شاه کرمی، م.ا.، خزاعی، ا.ر. و میراب شبستری، غ.ر.، 1391. بایوزوناسیون واحدهای کربناته پالئوژن ناودیس چینگ در (غرب بیرجند) بر مبنای فرامینیفرهای کف زی، شانزدهمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه شیراز.
-عرب، ع. و وحیدی نیا، م.، 1392. پالئواکولوژی روزن داران کف­زی بزرگ پالئوسن-ائوسن زیرین در برش زرگر(جنوب بیرجند، شرق ایران)، هفدهمین انجمن زمین­شناسی ایران، ص 292-299.
-صادقی، ع. و هداوندخانى، ن.، 1389. زیست چینه­نگارى سازند پابده در برش چینه­شناسی امامزاده سلطان، شمال غرب شهر ایذه، فصلنامه زمین­شناسی ایران، سال 4، شماره 15، ص 81-98.
-صلاحی، ا. و وحیدی نیا، م.، 1392. زیست چینه­نگاری بخش پایینی سازند خانگیران بر مبنای فرامینیفرهای پلانکتونیک در برش ناودیس چهل کمان خاور حوضه رسوبی کپه داغ، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، سال 29، شماره 51 ، ص 87-106.
-صمدی افخم، م.، رئیس السادات، س.ن.، میراب شبستری، غ.ر. و شکری، م.ح.، 1391. سنگ چینه­نگاری و زیست چینه­نگاری نهشته­های پالئوسن-ائوسن در برش دهن رود (شمال غرب بیرجند)، مجموعه مقالات ششمین همایش انجمن دیرینه­شناسی ایران.
-محمدی، ه.، عباسی، ن.، رئیس السادات، س.ن. و هیهات، م.، 1394. مطالعه اثر فسیل­های گرافوگلپتید نهشته­های فلیش پالئوسن–ائوسن شمال بیرجند، شرق ایران، دیرینه­شناسی، سال 3(1)، ص 93-72.
-هداوندخانى، ن.، صادقی، ع.، آدابی، م.ح. و طهماسبی، ع.ر.، 1397. سنگ چینه­نگاری و زیست چینه­نگاری سازند پابده در برش روستای چهارده (پهنه ایذه، خوزستان)، فصلنامه علوم زمین، سال 27، 107، ص 137-150.
 
 
 
-Babazadeh, S.A. and De Wever, P., 2004. Radiolarian Cretaceous age of Soalbest radiolarites in ophiolite suite of eastern Iran: Bulletin de la Societe Geologique de France, v. 175(2), p. 121-129.
-Babazadeh, S.A., 2006. (Une nouvelle espece, Cuvillierina courmae n. sp. (Foraminifera), de I’Eocene inferieur (Cuisien) de la region de Gazik (est de I’Iran). A new species, Cuvillierina courmae n. sp. (Foraminifera) from the Lower Eocene (Cuisian) of the Gazik area (eastern Iran): Geodiversitas, v. 28(2), p. 5-13.
-Beniamovski, L.N., Alekseev, A.S., Ovechkina, M.N. and Oberhaensli, H., 2003. Middle to Upper Eocene dysoxic-anoxic Kuma Formation (Northeast Peri-Tethys): Biostratigraphy and paleoenvironments: Geological Society of America, Special Papers, v. 369, p. 95-112.
-Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Toward a palaeogeography and tectonic evolution of Iran: Canadian Journal of Earth Science, v. 18, p. 210-265.
-Berggren, W.A. and Miller, K.G., 1988. Paleocene tropical planktonic foraminiferal biostratigraphy and magneto biochronology: Micropaleontology, v. 34, 4, p. 362-380.
-Berggren, W.A., Kent, D.V., Swisher, C.C. and Aubry, M.P., 1995. A revised Cenozoic geochronology and chronostratigraphy, in Berggren, W. A., Kent, D. V., Swisher, C. C., Aubry, M.P. and Hardenbol, J., (eds.), Geochronology time scales and global stratigraphic correlation: SEPM (Society for Sedimentary Geology) Special Publication v. 54, p. 129-212.
-Berggren, W.A. and Pearson, P.N., 2005. A revised Tropical to subtropical Paleogene planktonic foraminiferal zonation: Journal of Foraminiferal Research, v. 35, 4, p. 279-298.
-Bolli, H.M., Jean-Pierre Beckmann, J.P. and Saunders, J.B., 1994, Benthic foraminiferal biostratigraphy of the South Caribbean region: Cambridge University Press, 419 p.
-Boudagher-Fadel, M.K., 2015. Biostratigraphic and geological significance of planktonic foraminifera: second edition. UCL Press, 306 p.
-Cushman, J.A. and Parker, F.L., 1936. Some American Eocene Buliminas: Contributions from the Cushman Laboratory for Foraminiferal Research, v. 12(2), p. 39-45.
-Drobne, K., 1977. Alvéolines paléogenes de la Slovénie et de I’Istrie: Mémoires Suisses de Paléontologie, v. 99, p. 9-174.
-Farouk, S. and Faris, M., 2008. Campanian to Eocene planktic foraminiferal and calcareous nannofossil biostratigraphy in the synclinal areas around Gebel Libni, North Sinai, Egypt: M.E.R.C. Ain Shams University. Earth Science series, v. 22, p. l87-201.
-Ghafor, I.M. and Qadir, M.M., 2009. Larger foraminifera (Alveolinidae, Soritidae and Nummulitidae) from the former Qulqula conglomerate Formation, Kurdistan region, northeastern Iraq: Iraqi Journal of Earth Sciences, v. 9(1), p. 35-54.
-Hottinger, L., 1998. Shallow benthic foraminifera at the Paleocene-Eocene boundary: Strata, Ser., v. 1(9), p. 61-64.
-Inan, N. and Inan, S., 2008. Selandian (Upper Paleocene) benthic foraminiferal assemblages and their stratigraphic ranges in the northeastern part of Turkey: Journal of the Earth sciences (application and research Centre of Hacettepe University), v. 29(3), p. 147-158.
-Lamb, J.L. and Miller, T. H., 1984. Stratigraphic significance of Uvigerinid Foraminifers in the Western Hemisphere: The University of Kansas Paleontological Contributions, Article, v. 66, 101 p.
-Less, G., Ozcan, E., Papazzoni, C.A. and Stockar, R., 2008. The middle to late Eocene evolution of nummulitid foraminifer Heterostegina in the Western Tethys: Acta Palaeontologica Polonica, v. 53(2), p. 317-350.
-Leckie, R.M., Wade, B.S., Pearson, P.N. and Andrew, J., 2018. Taxonomy, biostratigraphy and phylogeny of Oligocene and early Miocene paragloborotalia and parasubbotina: Cushman foundation special publication, v. 46, p. 125-178.
-Loeblich, A.R. and Tappan, H., 1988. Foraminifera general and their classification. Van Nostrand Reinhold Company, New York, 1182 p.
-Moradian, F. and Baghbani, D., 2016. Lithostratigraphy, biostratigraphy of Paleocene-lower Eocene sequences in Dezful embayment, South West Iran: Iranian Journal of Earth Sciences, v. 8, p. 135-146.
-Naz, H., Usmani, P.A. and Lashari, R.A., 2011. Planktonic zonation from the contact of Laki Formation (Early Eocene) and Tiyon Formation (Middle Eocene) Thana Bula Khan, Lower Indus Basin, Sindh. Pakistan Journal of Himalayan Earth Sciences, v. 44(2), p. 17-23.
-Nazik, A., Gurbuz, K. and Erdogan, D., 2006. Biostratigraphy and paleoenvironmental interpretation of middle Eocene sequences from Darende-Balaban basin (Eastern Anatolia, Turkey): Geologica Carpathica, v. 2, p. 91-101.
-Nogole-Sadat, M.A., 1989. Review of tectonosedimentary zonation in Iran. Abstracts with proceeding of International Geological Congress, Washington, USA.
-Ohanian, T. and Tatevosian, S., 1978. Geological map of Birjand, 1:100000 scales, one sheet, Geological Survey of Iran.
-Ohanian, T., 1983. The Birjand Ophiolite an intracontinental transform structure, Eastern Iran, report v. 51, p. 239-246, Geological Survey of Iran.
-Özgen-Erdem, N., Inan, N., Akyaz, M. and Tunoglu, C., 2005. Benthonic foraminiferal assemblages and microfacies analysis of Paleocene–Eocene carbonate rocks in the Kastamonu region, Northern Turkey: Journal of Asian Earth Sciences, v. 25, p. 403-417.
-Özgen-Erdem, N., Akyaz, M. and Karabaooflu, A., 2007. Biostratigraphic interpretation and systematics of Alveolina assemblages from the Ilerdian–Cuisian limestones of Southern Eskioehir, Central Turkey: Journal of Asian Earth Sciences, v. 29, p. 911-927.
-Pearson, P.N., Olsson, R.K., Hemleben, C., Huber, B.T. and Berggren, W.A., 2006a. Atlas of Eocene Planktonic Foraminifera: Cushman Foundation Special Publication, 513 p.
-Pearson, P.N., Olsson, R.K., Huber, B.T., Hemleben, C., Berggren, W.A. and Coxall, H. K., 2006b. Overview of Eocene planktonic foraminiferal taxonomy, paleoecology, phylogeny and biostratigraphy: Cushman foundation special publication, v. 41, p. 11-28.
-Rahaghi, A., 1978. Paleogene Biostratigraphy of some parts of Iran: National Iranian Oil Company, Geological Laboratories; Publication v. 7, 165 p.
-Rahaghi, A., 1980, Tertiary faunal Assemblage of Qum- Kashan, Sabzewar, and Jahrum areas: Ministry of Oil, National Iranian oil company Geological laboratories; publication v. 8, 160 p.
-Schaub, H., 1981. Nummulites et Assilines de la Tethys Paleogene, Taxinomie, phylogenese el Biostratigraphe: Memories Suisses de Paleontologie, v. 104, p. 1-236.
-Schlagintweit, F. and Hadi, M., 2018. Coskinlina sistanensis N. sp., a new larger benthic foraminifera from the Early Eocene of Eastern Iran: Acta Palaeontologica Romaniae, v. 14 (1), p. 47-55.
-Serra-Kiel, J., Hottinger, L., Caus, E., Drobne, K., Ferrández, C., Jaurhi, A.K., Less, G., Pavlovec, R., Pignatti, J., Samso, J.M., Schaub, H., Sirel, E., Strougo, A., Tambareau, Y., Tosquella, J. and Zakrevskaya, E., 1998. Larger foraminiferal biostratigraphy of the Tethyan Paleocene and Eocene:  Bulletin de la Société Géologique de France, v. 169, p. 281-299.
-Tirrul, R., Bell, I.R., Griffis, R.J. and Camp, V.E., 1983. The Sistan suture zone of eastern Iran. Geological Society of America Bulletin, v. 84, p. 134-150.
-Wynd, J.G., 1965. Biofacies of the Iranian Oil Consortium agreement area: Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration division. Report v. 1082, 98 p. (Unpublished).
 
 
پژوهشهای دانش زمین
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 50
پژوهشی
مرداد 1401
صفحه 89-107

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار