ژئوشیمی و ژنز کانسار مگنتیت میمون آباد- جنوب ‌باختر دهگلان، کردستان

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسنده

گروه کانی‌شناسی و اکتشافات کاربردی، پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

کانسار آهن میمون آباد در توالی سنگ‌های آتشفشانی- رسوبی ژوراسیک و توده‌های نفوذی ژوراسیک-کرتاسه در شمال زون سنندج-سیرجان رخنمون دارد. کانی‌سازی آهن بیشتر به صورت مگنتیت است که به اشکال عدسی‌، رگه‌ای، رگچه‌ای و نواری است. این کانسار دارای بافت پراکنده، توده‌ای، جانشینی و شبکه‌ای است. کانی‌های همراه بیشتر آمفیبول، اکتینولیت، اپیدوت و کوارتز هستند که در بخش‌هایی با کانی‌های رسی و کلسیت همراهند. تغییرات اکسید آهن در کانسنگ بین 30 تا 90 درصد است. عنصر آهن با گوگرد همبستگی مثبت و با تیتانیم، منیزیم، منگنز همبستگی منفی نشان می‌دهد. وانادیم از 17 تا 107 گرم در تن متغیر است. کاهش مقدار  CrوV  در این کانسار، منشا ماگمایی را برای آن مردود می‌سازد. مجموع مقادیر عناصر نادر خاکی در این کانسار بین 26 تا 283 گرم در تن است. غنی‌شدگی عناصر کمیاب سبک نسبت به عناصر کمیاب سنگین در کانسار نشانه تفریق است. براساس مقایسه پراکندگی REE، کانسار آهن میمون آباد شبیه کانسارهای آهن رسوبی است. تغییرات عناصر نادر خاکی در مگنتیت نشان‌دهنده دو منشاء اولیه و ثانوی برای کانی‌سازی آهن میمون آباد است. به این صورت که آهن ابتدا به شکل میان لایه در سنگ‌های رسوبی- آتشفشانی ژوراسیک تشکیل شده و توسط سیالات داغ حاصل از توده‌ نفوذی، جابه جا شده و در افق‌های بالاتر تجمع نموده است. حضور اپیدوت و آکتینولیت فراوان که گاهی با گارنت نیز همراه است نشانه‌ی یک فاز  پیرو متاسوماتیسم می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geochemistry and mineralization magnetite in Mimoun Abad (SW Dehgolan, Kurdistan)

نویسنده [English]

  • afshin akbarpour
Mineralogy and applied exploration group, RIES in GSI, Tehran, Iran
چکیده [English]

IntroductionKurdistan province has many iron mines, including: Saghez (Saheb and Hassan-salar), West Marivan (Asanawa), West Divandareh (Allijan, Tawakalan, Zafarabad), North Bijar (Shahrak and Sharifkandi), South Dehgolan(Mimounabad) and East Qorveh (Galalli, Khosroabad, Charmalah, Hezarkhani, Meymanatabad and Babaali). The Meymon-Abad Fe mineralization is one of the important mineralizations of Hamedan-Dehgolan zone.Materials and Methods In this research some samples of magnetite mineralization were taken (6 samples) for ICP-MS (GSI Lab), thin polish and thin section samples were taken (21 samples) from host rock and mineralization and 20 XRF samples were collected too (GSI Lab). One sample is selected for EPMA (Binaloud Co 20 points) and SEM (GSI 4 magnetite minerals). Overall, 57 samples were analyzed.DiscussionGhorbani (2008) divides Sanandaj-Sirjan zone into three parts from economic, geologic and metallogenic aspects. The southern part stretches from Sirjan to Isfahan. The middle part in terms of mineralization is more important than northern and southern parts. According to Momenzadeh (1976), the zone is mostly of sedimentary origin but other researchers such as Zamanian (2016), Bartai (2013), Rostmi paidar (2009) or Pirbaba ali, Galali suggest hydrothermal and skarn genesis. Meymon-Abad mineralization is located near other Fe mineralization zones in Gorveh which is located at intrusive margins of Soufi-abad. This matter can make a skarn genesis possible. Field and analytical studies show other origins for Fe mineralization in study area.ConclusionConsidering expansion, stratigraphy and gap relations between REE data diagrams in Magnetite mineralization and intrusive rocks, it showed limited similarities between Fe mineralization and intrusive rocks. There is limited relation between Fe mineralization in Meymon-Abad and skarn and hydrothermal deposits and this matter shows other origins for Meymon-Abad deposit, therefore sedimentary genesis is probable. High values of L.O.I in analyzed samples indicate that sedimentary genesis is probable. Micro probe analysis in magnetite minerals indicate C element and this can provide another reason for a sedimentary origin of Fe mineralization. At the margins of Sufi-abad granite rocks, there is evidence of hydrothermal origin for Fe mineralization. Mineral traces of pyrite, actinolite, cholorite, albite, calcite and garnet provide evidences of hydrothermal fluid effect in the study area. At margins of Sufi-abad percent of Fe decreases. So magnetite further from Sufi-abad is less than magnetite near Sufi-abad granite. There are fluctuations in magnetite amounts in amphibolite rocks and we can see mineral emplacement with magnetite. Magnetite has shaped interlayers and impregnated less in the host rock. The geochemical evidences of the magnetite mineral and REE variation on them show primary and secondary origins for mineralization in the Meymon-Abad ore deposit. This means that, primarily the high iron oxide bearing layers were deposited as interlayers between the Jurassic volcano sedimentary rocks and then remobilized by hot hydrothermal fluids originating from cretaceous intrusive bodies to upper horizons and re deposited. Abundant existence of epidote and actinolite, in part with garnet show a pyrometasomatic phase in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Skarn
  • Sedimentary
  • Geochemistry
  • Fe mineraliztion
  • Kurdistan
  1. -مومن زاده، م.، 1976. کانی‌سازی سرب و روی در کربنات‌های کرتاسه محور ملایر- اصفهان، تز دکتری، دانشگاه هایدلبرگ، آلمان.
  2. -قربانی، م.، 1387. زمین‌شناسی اقتصادی کانسارها و نشانه‌های معدنی ایران، انتشارات آرین زمین، 570 ص.
  3. -رحمانی، م.، 1388. پتروگرافی، پترولوژی و ژئوشیمی توده‌های نفوذی جنوب دهگلان (شرق قروه)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد پترولوژی، دانشکده علوم دانشگاه تهران، 137 ص.
  4. -رستمی، ق.، لطفی، م.، قادری، م.، امیری، ا. و وثوقی عابدینی، م.، 1388. یافته‌های جدید کانه-نگاری و کریستال شیمی مگنتیت و پیریت در کانسنگ آهن باباعلی و گلالی، باختر همدان، ایران، فصلنامه علوم زمین، سال بیستم، شماره 77، ص 121-130.
  5. -براتی، م.، 1392. کانی‌شناسی، ژئوشیمی و خاستگاه کانسار آهن ظفرآباد کردستان با استفاده از داده‌های عناصر جزئی و نادر خاکی کانی مگنتیت، مجله زمین‌شناسی اقتصادی، جلد ۵، شماره 2، ص 235-254.
  6. -کوهستانی، ح.، ابراهیمی، م. و شهیدی، ا.، 1394. بررسی تیپ و خاستگاه کانه‌زایی آهن در رخداد معدنی مسگر با استفاده از داده‌های سنگ‌شناسی، کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی، زمین‌شناسی اقتصادی، دوره 7، شماره 111، ص 1-127.
  7.  
  8.  
  9. -Azizi, H., Asaharab, Y., Mehrabic, B. and Chungd, S.L., 2011. Geochronological and geochemical constraints on the petrogenesis of High-K granite from the Suffiabad area, Sanandaj-Sirjan Zone, NW Iran, Chemie der Erde 71, p. 363-376.
  10. -Azizi, H. and Asaharac, Y., 2013. Juvenile granite in the Sanandaj–Sirjan Zone, NWIran: Late Jurassic–Early Cretaceousarc–continent collision, International Geology Review.
  11. -Azizi, H., Mehrabi, B. and Akbarpour, A., 2009. Genesis ofTertiary Magnetite–Apatite Deposits, Southeast of Zanjan, Iran. Resource Geology, v. 59(4), p. 330-341.
  12. -Baharifar, A.A., Moinevaziri, H., Bellon, H. and Pique, A., 2004. The crystalline complexes of Hamadan (Sanandaj-Sirjan zone, western Iran): metasedimentary Mesozoic sequences affected by Late Cretaceous tectono-metamorphic and plutonic events. C.R. Geoscience (in review).
  13. -Braud, J. and Bellon, H., 1974. Donnees nouvelles sur le demaine metamorphique du Zagros (zone de Sanandah- Sirjan) au niveau de Kermanshah- Hamadan (Iran): nature age et interpretation des series metamorphiques et des ihtrusions: evolution structurale. Rapport Universite Paris- Sud.
  14. -Bajwah, Z.U., Secombe, P.K. and Offler, R., 1987. Trace element distribution, Co: Ni ratios and Genesis of the Big Cadiairon-copper deposit, New South Wales, Australia, Mineralium deposita, v. 22, p. 292-300.
  15. -Bhattacharya, H.N., Chakraborty, I. and Ghosh, K., 2007. Geochemistry of some banded iron-formations of the archean supracrustals, Jharkhand–Orissa region, India. Journal of Earth System Science, v. 1163, p. 245-259.
  16. -Belousova, E.A., Griffin, W.L., O Reilly, S.Y. and Fisher, N.I., 2002. Apatite as an indicator mineral for mineral exploration: trace-element compositions and their relationship to host rock type, Journal of Geochemical Exploration, v. 76, p. 45-69.
  17. -Burkhard, M., 1993. Calcite twins, their geometry, appearance and significance as stress strainmarkers and indicators of tectonic regime: a review”. Journal of Structural Geology, v. 15, p. 351-368.
  18. -Frietsch, R. and Pendahl, J.A., 1995. Rare earth elements in apatite and magnetite in kiruna-type iron ores and some other iron types, Ore Geology Reviews, v. 9, p. 489-510.
  19. -Masoudi, F., Yardley, B.W.D. and Cliff, R.A., 2002. Rb-Sr geochronology ofpegmatites, plutonic rocks and a hornfels in the region southwest ofArak, Iran. Islamic Republic of Iran Journal of Sciences, v. 13(3), p. 249-254
  20. -Meinert, L.D., 1995. Igneous petrogenesis and skarn deposits, Geological Association of Canada, Spacial paper, v. 40, p. 569-583.
  21. -Moinevaziri, H., Akbarpour, A. and Azizi, H., 2014. Mesozoic magmatism in the northwestern Sanandaj - Sirjan zone as an evidence for active continental margin, Arabian journal of geosciences, v. 8, p. 3077-3088.
  22. -Niranen, T., Manttari, I., Poutianen, M., Oliver, N. and Miller, J.A., 2005. Genesis of Paleoproterozoic iron skarns in the Misi region, Northern Finland, Mineralium Deposita, v. 40(2), p. 192-217.
  23. -Naslund, H.R., Aguirre, R., Dobbs, F.M., Henriquez, F.J. and Nystrom, J.O., 2000. The origin, emplacement, and eruption of ore magmas, IX Congreso Geologico Chileno, Sociated geologica de chile, v. 2, p. 135-139.
  24. -Shahbazi, H., Siebel, W., Pourmoafee, M., Ghorbani, M., Sepahi, A.A., Shang, C.K. and Vousoughi Abedini, M., 2010. Geochemistry and U–Pb zircon geochronology of the Alvand plutonic complex in Sanandaj–Sirjan Zone (Iran): New evidence for Jurassic magmatism, Journal of Asian Earth Sciences, v. 39, p. 668-683.
  25. -Stocklin, J., 1968. Structure history and tectonics of Iran: A review: American Association of Petroleum Geologists Bulletin, v. 52(7), p. 1229-1258.
  26. -Williams, P.J., Barton, M.D., Johnson, D.A., Fontbote, L., De Haller, A., Mark, G., Oliver, N.H.S. and Marschik, R., 2005. Iron oxide copper-gold deposits: Geology, space-time distribution, and possible modes of origin. Economic Geology, v. 100, p. 371-405.
  27. -Whitney, D. L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals, American mineralogist, v. 95(1), p. 185-187.
  28. -Zamanian, H., 2016. Geochemistry of rare earth elements in the Baba Ali magnetite skarn deposit, western Iran – a key to determine conditions of mineralization, Geologies v. 22(1), p. 33-47.
  29. -Zavaritsky, A.N., 1950. Metasomatism and metamorphism in the pyrite deposits of the Urals, International Geological Congress.
  30. -Zhiwei, B., Zhenhua, Z., Jayanta, G., Anthony, E. and Jones, W., 2004. HFSE, REE andPGE geochemistry of three sedimentary rock-hosted disseminated gold deposits in southwestern Guizhou Province, China, Geochemistry Journal, v. 38, v. 363-381.