چینه‌نگاری و دیرینه‌شناسی توالی‌های میوسن در منطقه جنوب غربی زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

3 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

با هدف انجام مطالعات چینه­شناسی و دیرینه­شناسی بر روی توالی­های میوسن، از یک برش چینه­شناسی در منطقه جنوب غربی زنجان نمونه­برداری و مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، ماکروفسیل­های موجود در این توالی­ها نیز مطالعه گردیدند. در این مطالعه، از تمامی نمونه­های سنگی، مقطع نازک میکروسکوپی تهیه گردید و محتوای فسیلی آنها مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع، تعداد 16 گونه از روزنبران کف­­­زی و پلانکتونیک و یک گونه از خارپوستان و برای نخستین بار نمونه­هایی از اسفنج­ها در این مطالعه شناسایی گردید. مطالعات دیرینه­شناسی مختلف در محدوده سنی میوسن نشان می­دهد که گسترش چینه­شناسی فسیل Borelis melo curdica شاخص سن بوردیگالین می­باشد. بر این اساس، گسترش چینه­شناسی این فسیل در برش مورد مطالعه که تمامی محدوده برش را در بر می­گیرد، سن بوردیگالین برای این توالی­ها را نشان می­دهد. حضور گونه Pericosmus latus  از خارپوستان نیز سن میوسن زیرین/میانی؟ را برای این توالی­ها تایید می­نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Stratigraphy and paleontology of Miocene strata in the Southwest of Zanjan

نویسندگان [English]

  • Javad Rabbani 1
  • Majid Mirzaie Ataabadi 2
  • Elham Shahsavari 3
1 Department of Geology, Faculty of Science, University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Department of Geology, Faculty of Science, University of Zanjan, Zanjan, Iran
3 Department of Geology, Faculty of Science, University of Zanjan, Zanjan, Iran,
چکیده [English]

Introduction
Qom formation in type section in the South of Qom city (Dobaradar, Dochah, Mil, Naraghi, Khorabad and Shorab areas) has been divided to six members (a-f) (Furer and Soder, 1955). Lower Miocene age and carbonate shelf as sedimentary environment have been proposed for these strata in the previous studies (Alipour et al, 1395). Moreover, carbonate shelf as sedimentary environment has been proposed for marly strata in the upper parts of this section (Rabbani et al, 1399).
Materials and methods
Studied section is located in the Southwest of Zanjan provience (near Qamchoghai village). We can use Zanjan to Halab main road (about 40km) to access this area at the right of the road near the Zarrinabad factory. Forty-two samples from one hundred and forty-three meters of strata have been studied. All samples have been documented in Paleontology Laboratory in the University of Zanjan.
Results and discussion
Thick bedded limestones are cropping out at the base of the section that overlay the red bedded strata (lower red Formation equivalent) (Alipour et al, 1395) by disconformity boundary. Theses thick bedded strata are overlayed by marl and argillaceous limestone strata (the most upper parts of Qom Formation) by conformity boundary that gradually turned to the lower most parts of the Upper Red Formation (gypsum) in the upper parts of the section. Microfacies analysis and field studies proposed open carbonate shelf as sedimentary environment for these strata (Rabbani et al, 1399). Also, Alipour et al. (1395) believes that carbonate shelf can be consider as sedimentary environment for the f member of Qom Formation in this section.
Biostratigraphy
In order to relative dating of these strata, formainifera and macrofossils content have been studied. Sixteen species of foraminifera and one species of echinoderms have been identified. Some sponges have been reported for the first time from this section. Based on index fossils (specifically Borelis melo curdica and Pericosmus latus), Burdigalian age can be proposed for these strata.
Conclusion
Paleontological studies on thin section samples lead to identify sixteen species of foraminifera fossil that based on occurrence of Borelis melo curdica (as index foraminifera fossil), one biostratigraphic zone has been identified that proposed Burdigalian age for the studied strata. Also, presence of Pericosmus latus (as index echinoid fossil) confirm the Lower/Middle Miocene age for these strata. Some of sponges fossils related to the Hexactinellidea have been reported from the Qom Formation in this section for the first time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sponge
  • Paleontology
  • Zanjan
  • Qom Formation
  • Miocene

مراجع

-بابازاده، ا.، قاسمیان، س.، مصدق، ح. و شاکری، ع.، 1393. زیست چینه­نگاری و سنگ چینه­نگاری سازند قم در برش شاهنجین شهرستان گرماب (استان زنجان)، فصلنامه پژوهش­های چینه­نگاری و فسیل شناختی، دوره 1، شماره 1، ص 31-39.
-ربانی، ج. و زهدی، ا.، 1399. چینه­شناسی توالی­های سازند قم در شمال غرب زنجان، پنجمین همایش ملی انجمن رسوب­شناسی ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ص 1.
-ربانی، ج.، میرزایی عطاآبادی، م. و شاهسواری، ا.، 1399. ریزرخساره­ها، مدل رسوبی و نوسان­های نسبی سطح آب در توالی­های مارنی سازند قم در برش زرین آباد، جنوب زنجان، پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، شماره­ 1، ص 115-134.
-ربانی، ج. و زهدی، ا.، 1399. ریز دیرینه­شناسی و محیط رسوبی سازند قم در شمال غرب زنجان، دوفصلنامه رخساره­های رسوبی، شماره­ 13، ص 189-173.
-عالیپور، ش.، میرزایی عطاآبادی، م.، زهدی، ا. و رحمانی، ع.، 1395. چینه­شناسی و ریزرخساره­های سازند قم در منطقه قمچقای، جنوب زنجان، یازدهمین همایش انجمن دیرینه­شناسی ایران، دانشگاه پیام نور طبس.
-غلامعلیان، ح. و فناطی رشیدی، ر.، 1397. دیرینه­شناسی بی مهرگان کاربردی، آرین زمین، 275 ص.
-میرزایی عطاآبادی، م.، عالیپور، ش.، زهدی، ا. و رحمانی، ع.، 1395. بقایای ماهیان استخوانی از نهشته­های سازند قم در جنوب زنجان، مجموعه مقالات یازدهمین همایش انجمن دیرینه­شناسی ایران، دانشگاه پیام نور طبس، ص127-138.
-نواواجاری، ش.، مغفوری مقدم، ا.، شهیدی، ع. و نظری، ح.، 1400. ریززیست چینه­نگاری و محیط رسوبی دیرینه نهشته­های الیگوسن-میوسن در شمال ایران مرکزی، فصلنامه علوم زمین، دوره 31، شماره 1، ص 37-50.
-نوروزپور، ح.، 1399. میکروبیواستراتیگرافی و پالئواکولوژی سازند قم در برش گویلر، جنوب باختر استان زنجان، مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، دوره 10، شماره 2، ص 224-234.
-Abaie, I., Ansari, H.J., Badakhshan, A. and Jaafari, A., 1964. History and development of the Alborz and sarajeh fields of central Iran, Bull.Iran Petrol. Inst., v. 15, p. 567-574.
-Adams, T.D. and Bourgeois, F., 1967. Asmari biostratigraphy: Iranian oil operating companies, Geological and Exploration Division, Report, v. 1074, p. 34.
-Angiolini, L., Gaetani, M., Muttoni, G., Stephenson, M.H. and Zanchi, A., 2007. Tethyan oceanic currents and climate gradients 300 my ago. Geology, v. 12, p. 1071-1074.
-Beavingtone-Penney, S.J. and Racey, A., 2004. Ecology of extant nummulitids and other larger benthic foraminifera, applications in Paleoenvironmental analysis: Earth Science Review, v. 67, p. 219-265.
-Bozorgnia, F., 1966. Qom Formation stratigraphy of the Central basin of Iran and its intercontinental position: Bull. Iran Pet. Inst., v. 24, p. 69-76.
-Chahida, M.R., Papp, A. and Steininger, F., 1977. Fossilfuhrung der Oligo/Miozanen Qom Formation in Profilen bei Abegarm-Zefreh bei Isfahan (Zentraliran). Beitrage zur Palaontologie osterreichs, v. 2, p. 79-93.
-Daneshian, J. and Ramezani Dana, L., 2007. Early Miocene benthic foraminifera and biostratigraphy of the Qom Formation, Deh Namak, Central Iran. Journal of Asian Earth Sciences, v. 29, p. 844-858.
-Daneshian, J., Ramezani Dana, L. and Sadler, P., 2017. A composite foraminiferal biostratigraphic sequence for the Lower Miocene deposits in the type area of the Qom Formation, central Iran, developed by constrained optimization (CONOP). J Afr Earth Sci, v. 125, p. 214-229.
-Daneshian, J. and Ramezani Dana, L., 2019. Benthic foraminiferal events of the Qom Formation in the north Central Iran Zone. Paleontological Research, v. 23, p. 10-22.
-Dozy, J., 1955. A sketch of post Craetaceous volcanism in Central Iran. In soder (1959) Detailed in vestigations n marine formation of Qum, second part, National Iranian Oil Company. Geological Report, v. 20, p. 158-186.
-Furon, R. and Marie, P., 1939. Sur la microfaune des marnes aquitaniennes Lepidocyclines de Qoum (in Persian): Compte Rendu Sommarie des Séance de la Societe Geologique de Frances, p. 79-80.
-Furrer, M.A. and Soder, P.A., 1955. The Oligo– Miocene MarineFormation in the Qom region (Central Iran), Proc. 4th World Petroleum Congrres, Rom Section I/A/5, p. 267-277.
-Gansser, A., 1955. New aspects of the geology in Central Iran. Proc. 4th World Petroleum Congrres, Rom Section I/A/5, p. 279-300.
-Holakouee, Z., Maghfouri Moghaddam, I., Yazdi, M. and Yousefi yeganeh, B., 2018. Biostratigraphy and Microfacies of Qom Formation in Urumieh – Dokhtar Zone, Iran, International Journal of Engineering and Technology, v. 10, p. 1052-1066.
-Jaafari, A., 1963. History and development of the Alborz and Sarajeh fields of Central Iran, 6th World Petroleum Congress.
-Kashfi, M.S., 1988. Evidence for non-collision geology in the Middle East: Journal of Petroleum Geology, v. 11, p. 443-460.
-Keith Rigby, J. and Albi, Y., 1996. An Upper Miocene Hexactinellid Sponge from the Puente Shale, Orange County, California. Journal of Paleontology, v. 70, p. 908-913.
-Khaksar, K. and Maghfouri Moghadam, I., 2007. Paleontological study of the echinoderms in the Qom Formation (central Iran). Earth Sci. Res. J., v. 11, p. 57-79.
-Laursen, G.V., Monibi, S., Allan, T.L., Pickard, N.A.H., Hosseiney, A., Vincent, B., Hamon, Y., Van Buchem, F.S.P.V., Moallemi, A. and Druillion, G., 2009. The Asmari Formation Revisited: Changed Stratigraphic Allocation and New Biozonation, Shiraz. First International Petroleum Conference & Exhibition, European Association of Geoscientists and Engineers.
-Lukowiak, M., Pisera, A. and Schlogl, J., 2014. Bathyal sponges from the late Early Miocene of the Vienna Basin (central Paratethys, Slovakia). Paläontol Z, v. 88, p. 263-277.
-Matteucci, R. and Russo, A., 2012. The Italian Cenozoic siliceous sponges: a review, with a revision of the Catullo (1856) collection. Journal of mediterranean Earth Sciences, v. 4, p. 1-15.
-Mc Namara, K. and Philip, G.M., 1984. A revision of the spatangoid echinoid Pericosmus from the Tertiary of Australia. Western Australian Museum.
-Mohammadi, E. and Ameri, A., 2015. Biotic components and biostratigraphy of the Qom Formation in northern Abadeh, Sanandaj–Sirjan fore-arc basin, Iran (northeastern margin of the Tethyan Seaway). Arab J Geosci, v. 8, p. 10789-10802.
-Nouradini, M. Azami, Sh., Hamad, M., Yazdi, M. and Ashouri, A., 2015. Foraminiferal paleoecology and paleoenvironmental reconstructions of the lower Miocene deposits of the Qom Formation in Northeastern Isfahan, Central Iran, Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana, v. 67, p. 59-73.
-Nouradini, M., Yazdi, M. and Ashouri, A., 2014. Systematic notes on Burdigalian Echinoids from the Qom Formation in the Bagher Abad area, Central Iran, Geopersia, v. 4, p. 155-167.
-Palmer, A., 1988. Paleoenvironmental significance of siliceous sponge spicules from sites 627 and 628, little Bahama bank, ocean drilling program leg 101. In: Austin, J. A., Jr., Schlager, W., et al., Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results, v. 10, p. 159-168.
-Pisera, A., 2006. Palaeontology of sponges: A review. Canadian Journal of Zoology, v. 84, p. 242-262.
-Rahaghi, A., 1973. Etude de quelques grands foraminiferes de la Formation de Qom (Central Iran). Revue de Micropaleontologie, v. 16, p. 23-38.
-Rahimzadeh, F., 1994. Treatise on the Geology of Iran: Oligocene-Miocene, Pliocene. Ministry of Mines and Metals, Geological Survey of Iran, Report, v. 12.
-Reuter, M., Piller, W.E., Harzhauser, M., Mandic, O., Berning, B., Rogl, F., Kroh, A., Aubry, M.P., Wielandt-Schuster, U. and Hamedani, A., 2007. The Oligo–Miocene Qom Formation (Iran) – evidence for an early Burdigalian restriction of the Tethyan Seaway and closure of its Iranian gateways. International Journal of Earth Sciences, v. 98, p. 627-650.
-Schuster, F. and Wielandt, U., 1999. Oligocene and early Miocene coral faunas from Iran: paleoecology and paleobiogeography. International Journal of Earth Sciences, v. 88, p. 571-581.
-Stahl, A.F., 1911. Persien: in Handbuch der Regionalen Geology. Heidelberg (Winter), Hft, v. 8, p. 46-65.
-Stocklin, J., 1952. Stratigraphical investigation in the Qoum- Arak- Gulpaigan- Delidjan area, National Iranian Oil Company, Report, 145 p.
-Stocklin, J. and Eftekharnezhad, J., 1969. Geological map of Zanjan, 1:250000. Geological survey of Iran.
-Stocklin, J. and Stetudehnia, A., 1971. Stratigraphic Lexicon of Iran. Ministry of industry and mines, Geological Survey of Iran, v. 18.
-Tietze, E., 1875. Ein Ausflug mach dem Siahkuh (Schwager Berg) in Persian: Mitt. Geogr. Ges. Wien, v. 8, p. 257- 267.
-Wynd, J.G., 1965. Biofacies of the Iranian oil consortium agreement area. IOOC report, v. 1082, 256 p.
پژوهشهای دانش زمین
دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 51
پژوهشی
آبان 1401
صفحه 60-75

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار