1
استادیار اقلیم شناسی گروه جغرافیا دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی
2
کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی- دانشگاه رازی
چکیده
میانگین بارش کشور ایران، نسبت به میانگین جهانی کمتر از یک چهارم است. در این میان حساسیت منابع آب و خاک باختر ایران به عنوان منطقه‌ای نسبتا مرطوب و کوهستانی، ضرورت شناخت خاستگاه کمفشارهای بارش‌زا را مطرح می‌کند. در این پژوهش با استفاده از آمار بارش روزانه‌ی 11 ایستگاه طی سال آبی 85-1984 در غرب ایران ، 12 مورد از سنگین‌ترین بارش‌های ماهانه شناسایی شد تا با بررسی نقشه‌های روزانه هوا در ترازهای دریا و 500 هکتوپاسکال، الگوهای همدید ماهانه، فصلی و سالانه آنها طراحی و تحلیل شود. نتایج نشان داد بیشتر کمفشارهای بارش‌زا در باختر ایران از سطح دریای مدیترانه به عنوان منبع بزرگ رطوبت و انرژی برخاسته‌اند. دریای سرخ دارای کمترین سهم در تابستان یعنی صفر و بیشترین سهم در بهار یعنی 48 درصد است که با دریای مدیترانه برابری می‌کند. همچنین الگوهای همدید نشان دادند که بازگشت بهاره سامانه‌های فشار از عرض‌های 20 درجه به سمت شمال کندتر از پیشروی پاییزه آنها به عرض‌های 60 درجه یعنی سمت جنوب بوده است. این خود می‌تواند عامل افزایش سهم بهاره دریای سرخ باشد. از این رو بر پایه معیار فراوانی، کمفشارهای پدیدآورنده‌ی سنگین‌ترین بارش‌های ماهانه باختر ایران به ترتیب از دریاهای مدیترانه، سرخ و سیاه برخاسته‌اند.
)