تبیین بازتاب اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی کلانشهرها (نمونه موردی: منطقه 1 شهر تهران)

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

2 استاد، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

3 استادیار، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

10.29252/esrj.9.2.145

چکیده

رانت امتیازی انحصاری، ثروت، مازاد و سودی غیر تولیدی، درآمدی بی تلاش و خارج از فعالیت‌های مولد اقتصادی همراه با بهره‌گیری از نفوذ سیاسی یا اقتصادی می­باشد. در کشورهای دارای اقتصاد رانتی، عملا تولید فضا در چارچوب مدیریت فک شده، رانت و اقتصاد برگرفته از آن می­باشد و تخریب فضا به­علت فشار بورژوازی مستغلات، گتو بندی کالبدی، فضاهای رانتی، سودمحور، بوم ستیز، مردم گریز، دوگانه و تخریبی دیده می­شود. مناسبات قدرت و اقتصاد فک شده فضا را می­سازند و شهرساز، آلتی برای قدرت شده است و طبقات نوکیسه فضا را با هدف سوداگری تولید و بازتولید می­کنند. براساس نمود اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی شهر تهران نظیر تراکم فروشی، سرمایه داری مسکن، رانت زمین، تغییر کاربری و غیره، هدف این مقاله بررسی نمود اقتصاد رانتی بر سازمان فضایی شهر تهران می­باشد. در این پژوهش از روش شبه دلفی در مصاحبه با نخبگان و افراد متخصص و جهت میزان اثرگذاری و شدت تاثیرگذاری زیرمعیارها از مدل دیماتل استفاده شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای استفاده ‌شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که در بین معیارهای اقتصادی، افزایش درآمد ناشی از تراکم فروشی با دارا بودن بیشترین ضریب وزنی و اثرگذاری مستقیم در جایگاه اول با کسب امتیاز 55/12، در بین معیارهای اجتماعی مولفه گتوسازی اجتماعی برابر (19/7)، در بین معیارهای سیاسی-مدیریتی مولفه اقتصاد سیاسی رانتی 43/7، در بین معیارهای کالبدی مولفه افزایش فعالیت­های ساختمانی و سرمایه­گذاری های ملکی با کسب امتیاز 78/10و در نهایت در بین معیارهای زیست محیطی مولفه تخریب کاربری سبز و باغات با کسب امتیاز 194/7 قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The reflection of a rentier economy on the spatial organization of metropolitan urban planning with an emphasis on human-centered approach (Case Study: Region 1 Tehran)

نویسندگان [English]

  • faranak saeedifard 1
  • Mohammad Razavian 2
  • Morteza Ghourchi 3
1 Shahid Beheshti University
2 The faculty member of Shahid Beheshti University
3 The faculty member of Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Rent as an economic reforms are said to be earnings Achieved without the efforts of manual and intellectual. Countries have economic rent, Production actually rent space in the framework of Its economy is derived from And the destruction of the bourgeois pressure due to real space And dual spaces And such wealth destruction seen with the wrong location. The relationship between power and economy make space jaw And Urban Development, to power the instruments. The floors need to market their upstart and space to produce and reproduce the speculation. In this study, interviews with experts and specialists in Delphi, The impact and the effectiveness of sub-criteria for Dematel model is used. In this study, the To examine the effects of a rentier economy and speculative in space, Optimal model based on principles of human-centered urban planning To achieve sustainable cities. Type of application and the method used, is analytic. To collect data from field studies And the library is used. The findings suggest Among economic criteria, Increased revenue from retail density with the highest weight factor And direct effect in the first place And so on in social criteria component of social ghettoization, In the politico-administrative criteria Political economy of rent component, Increasing construction activity and investment in physical criteria civilian component And finally the environmental standards Mvlghh User destruction and gardens are green.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human-centered planning
  • rentier economy- jaw political economy- carved political economy- spatial organization of the city
  1. -اطهاری، ک.، 1389. اقتصاد شهری و اقتصاد شهری در ایران، مجله اقتصاد شهر، شماره 7، بخش ویژه، ص 56-65.
  2. -اطهاری، ک.، 1391. رشد پایدار اقتصادی در طرح جامع و تفصیلی شهر تهران، ماهنامه شهرنگار، شماره 59، ص 30-36.
  3. -پیکتی، ت.، 1393. سرمایه در قرن 21، ترجمه اصلان قودجانی با نظارت دکتر محسن رنانی، انتشارات نقد فرهنگ، 722 ص.
  4. -تیبالدز، ف.، 1385. شهرهای انسان محور، بهبود محیط عمومی در شهرهای بزرگ و کوچک، ترجمه: حسن علی لقایی و فیروزه جدلی، انتشارات دانشگاه تهران، 114 ص.
  5. -چمنی مقدم، م.، 1394. تبیین جایگاه اجتماع، دولت و برنامه ریزان در فرآیند برنامه‌ریزی شهری ایران، منطقه یک شهر تهران، رساله جهت اخذ درجه دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  6. -ساسان پور، ف.، 1390. مبانی پایداری توسعه کلانشهرها با تاکید بر کلانشهر تهران، نشر مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران ، 400 ص.
  7. -فطرس، م.، 1388. تجزیه و تحلیل تاثیر رانت نفتی بر سرمایه اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی-ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
  8. -کریمی، م.، 1389. تاثیر رانت نفتی بر جامعه مدنی با استفاده از سنجش سرمایه اجتماعی (1368-1384)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.
  9. -کلاین، ن.، 1389. دکترین شوک؛ ظهور سرمایهداری فاجعه، ترجمهی مهرداد (خلیل) شهابی و میرمحمود نبوی، تهران: کتاب آمه، 737 ص.
  10. -گلشنری، ن.، 1392. بررسی اثرات رانت جویی بر رشد اقتصادی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
  11. -لوفور، ه.، 1391. تولید فضا، ترجمه محمود عبدالله زاده، انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، 524 ص.
  12. -مالجو، م.، 1383. از افول حیات مادی تا جهانی شدن سرمایه، مجله مجلس و پژوهش، شماره 43، سال یازدهم ص 35-50.
  13. -مالجو، م.، 1386. اقتصاد سیاسی ظهور دولت نهم، فصلنامه فرهنگی اجتماعی گفتگو، شماره 49، ص 9-40.
  14. -محمدی، ر.، 1389. دولت رانتیر و توسعه‌ی سیاسی-اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.
  15. -مدنی پور، ع.، 1392. طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرآیند اجتماعی-مکانی، ترجمه: فرهاد مرتضایی، ص 1-350.
  16. -مک لاران، ا.، 1390. ایجاد فضای شهری، ساخت و ساز املاک و برنامه‌ریزی شهری، ترجمه: گیتی اعتماد و دیگران، انتشارات آذرخش، 304 ص.
  17. -ممفورد، ل.، 1895. شهر در بستر تاریخ (خاستگاه‌ها، دگرگونی‌ها و دورنمای آن)، ترجمه: احمد عظیمی بلوریان (1387)، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم، 896 ص.
  18. -مهندسان مشاور بافت شهر، 1384. تهیه الگوی توسعه و طرح تفصیلی منطقه و همکاری با شهرداری منطقه 1 (الگوی توسعه منطقه یک، ویرایش نهایی)، تهران، نهاد مشترک مسئول تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی شهر تهران.
  19. -هاروی، د.، 1394. معمای سرمایه و بحران‌های سرمایه‌داری، ترجمه: مجید امینی، نشر کلاغ، چاپ دوم، 436 ص.
  20. -هریس، ن.، 1380. شهرها در اقتصاد جهانی، دگرگونی‌های ساختاری و سیاست‌گذاری، ترجمه: حبیب الله فصیحی، نشریه مدیریت شهری، شماره ۶، ص ۸۲-۹۱.
  21. -Bjorvatn, K. and Farzanegan, M., 2015. Resource rents, balance of power, and political stability. Journal of Peace Research, v. 46(6), p. 757-776.
  22. -Beblawi, H. and Luciani, G., 1987. The Rentier State, London Croom Helm, Publication, London: Routledge, 375 p.
  23. -Brueckner, M., 2017. Rent Extraction by Capitalists, European Journal of Political Economy, v. 23, 171-195.
  24. -Castagno, C., 2015. and Lightning in the Night: Transgression in Urban Design, A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements of the degree of Master of Urban Planning, University of Washington, Professional project.
  25. -H. Mahdavy, T., 1970." The Pattern and Problems of Economic Development in Rentier State: The case of Iran ", Journal Studies in The Economic History of The Middle East, v. 22, p. 429 – 467.
  26. -Harvey, D., 2001. spaces of capital: towards a critical geography, Publication Edinburg University press, 427 p.
  27. -Harvey, D., 2005. the new imperialism, oxford, oxford university press, 253 p.
  28. -Hutchison, R., 2010. Encyclopedia of Urban Studies, SAGE Publications, 1039 p.
  29. -Lees, N., 2010. Inequality as an Obstacle to World Political Community and Global Social Justice, Oxford University, Paper to be Presented at the SGIR 7th Annual Conference on International Relations, Sweden, 9-11 September
  30. -Lefebvre, H., 1979. space social product and use value, Published by the University of Minnesota Press, 170 p.
  31. -Loehr, D., 2012. the euthanasia of the rentier—A way toward a steady-state economy?, Journal Ecological Economics, v. 84, p. 232-239.
  32. -Lu, A., 2007. Lessons for Chinese mega-mall development: a case study of the South China Mall, Massachusetts Institute of Technology, Dept. of Architecture, Publisher, 345 p.
  33. -Marans, R.W., 2015. Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future - linkage opportunities Habitat International, Journal Elsevier, v. 45, p. 47-52.
  34. -Marx, k., 1987. capital, vol. II, Moscow, Progress Puplishers, 147 p.
  35. -Nunez, R., 2013. The Distorted Transformation of Mexico: Arbitralism and Developmentalism, and Political Capitalism and Sub capitalism, A Pathway towards Balancing Capitalism and Balanced Development, or Redevelopment, A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree Doctor of Philosophy in Urban Planning, Published by the University of California, Los Angeles.
  36. -Polanyi, K., 2001. The Great Transformation: the Political and Economic Origins of our Time Originally published: New York: Farrar & Rinehart, 357 p.
  37. -Reitberger, M., 2017. Targeting rents: Global taxes on natural resources, European Journal of Political Theory,v. 34, p. 1-20.
  38. -Schwarz, R., 2008. the political economy of state-formation in the Arab Middle East: Rentier states, economic reform, and democratization, Review of International Political Economy, Published by: Taylor & Francis, 621 p.
  39. -Smith, A., 1960. The Wealth of Nation, London: Everyman's library. Publisher, 284 p.
  40. -Yang, Z., Hao, P. and Cai, J., 2014. Economic clusters: A bridge between economic and spatial policies in the case of Beijing. Cities, Journal cities, v. 42, p. 171-185.
  41. -Yun, Q., Bao-yan, SH. And Kai-fang, F., 2017. Spatial Analysis of Land Use Structure and Levels of Economic Development of Cities and Towns in Shandong Province, The 2nd IEEE International Conference on Cloud Computing and Big Data Analysis, Chengdu, China.