بررسی ارتباط بین ویژگی‌های گوشه‌داری، بافت سطحی و وجود ریزترک در سنگدانه‌های طبیعی با مساحت، شیب و طول آبراهه اصلی در حوزه بالادست مخروط افکنه‌های واقع در شمال دشت دیره

بهرامی, کاظم; فاطمی عقدا, سید محمود; نورزاد, علی; تلخابلو, مهدی

doi:10.29252/esrj.10.2.196

بررسی ارتباط بین ویژگی‌های گوشه‌داری، بافت سطحی و وجود ریزترک در سنگدانه‌های طبیعی با مساحت، شیب و طول آبراهه اصلی در حوزه بالادست مخروط افکنه‌های واقع در شمال دشت دیره

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری مهندسی زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

² استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

³ دانشیار، دانشکده مهندسی آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی

⁴ استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

10.29252/esrj.10.2.196

چکیده

ویژگیهای ریختشناسی حوزهها مانند مساحت، شیب و طول رودخانه اصلی میتوانند بعضی از خصوصیات سنگدانهها مانندگردشدگی، بافت سطحی و میزان ریزترکها را تحتتاثیر قرار دهند. ابتدا از طریق تصاویر ماهوارهای، نقشههای زمینشناسی و بازدیدهای میدانی، 12 مخروطافکنه انتخاب شد که دارای حوزه بالادستی مشابهی از نظر سنگشناسی هستند. از قسمت وسط 12 مخروطافکنه، 150 نمونه برای سه اندازه متفاوت شن (50 نمونه برای هر اندازه) برداشت گردید و ویژگیهای فوقالذکر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به ‌دست ‌آمده نشان میدهد که با کاهش شیب، افزایش مساحت و طول مسیر جریان حوزه بالادست مخروطافکنهها، گردشدگی افزایش، بافت سطحی صافتر و میزان ریزترکها کاهش مییابد. کمترین میزان گردشدگی در مخروطافکنه دارای مساحت حوزه بالادستی 27 و 33 هکتار و در محدوده سنگدانههای با اندازه ( mm5/12-16) در حالی که بیشترین میزان گردشدگی در مخروطافکنه دارای بزرگ‌ترین مساحت حوزه بالادستی (206 و 309 هکتار) و بزرگ‌ترین سنگدانهها ( mm25-5/37) به‌ دست‌ آمده است. از نظر بافت سطحی نیز بیشترین زبری و کمترین زبری به ترتیب در مخروطافکنهای با مساحت حوزه بالادستی 25 هکتار و ذرات ( mm5/12-16) و مخروطافکنه با مساحت حوزه بالادستی 309 هکتار و سنگدانه‌های mm37.5-25 مشاهده شده است. از نظر ریزترک نیز کمترین درصد ترک در ریزترین سنگدانه‌های برداشت شده از مخروطافکنه با مساحت حوزه بالادستی 309 هکتار به میزان 10 درصد و بیشترین میزان ترک در درشتترین سنگدانههای برداشت شده از مخروطافکنه با مساحت حوزه بالادستی 29 و 33 هکتار به میزان 32 درصد، به ‌دست ‌آمده است. همچنین وضعیتی مشابه با مساحت حوزه بالادست برای طول مسیر جریان دیده شد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20088299.1398.10.2.13.7

عنوان مقاله [English]

Effect of catchment’s area, slope, and main stream length on the roundness, surface texture, and microcrack of natural aggregates of alluvial fans of Direh Plain

نویسندگان [English]

kazem bahrami ¹
Sayyed Mahmoud fatemi aghda ²
Ali Noorzad ³
mehdi talkhablou ⁴

¹ Ph.D student in Geological Engineering, Faculty of Earth Sciences, University of Kharazmi

² -Professor, Faculty of Earth Sciences, University of Kharazmi

³ Associate Professor, Faculty of Water and Environmental Engineering, Shahid Beheshti University

⁴ Assistant Professor, Faculty of Earth Sciences, University of Kharazmi

چکیده [English]

Morphometric parameters of catchments such as area, slope and main stream length can affect some physical characteristics of aggregates including roundness, surface texture, and micro-cracks. In this study,12 alluvial fans with similar catchment lithology were selected based on satellite images, geological maps and field works. In mid part of each fan,150 samples from 3 different sizes of gravel (50 samples for each size) were collected and the above mentioned characteristics were measured. Results show that roundness increases, surface texture soothes and micro-crack decreases with decreasing in slope and increase in area and main stream length of catchments. The lowest rate of roundness belongs to alluvial fans having catchments areas of 33 and 27 hectares and to smallest aggregates (12.5-16 mm), whereas, the highest value of roundness is related to alluvial fans with largest catchments (309 and 206 hectares) and aggregates (37.5-25 mm). In terms of surface texture, the highest crenulation is related to alluvial fans with catchment of 25 hectares and to aggregates size of 16-12.5 mm, whereas the lowest crenulation belongs to alluvial fans with largest catchments (309 hectare) and largest aggregates (37.5-25 mm). In terms of micro-cracks, the lowest percent of cracks (10%) is related to smallest aggregates, and alluvial fans with largest catchment. While the highest percent of cracks (32%) is observed in largest aggregates and in alluvial fans with catchments having areas of 29 and 33 hectares. The main stream length effect on the aggregates characteristics is similar to the effect of catchment area.

کلیدواژه‌ها [English]