تحلیل تقسیمات قلمرویی سازمان‌ها و نهادهای خدماتی کلان‌شهر تهران

توکلی‌نیا, جمیله; صرافی, مظفر; کاظمیان, غلامرضا; شالی, محمد

تحلیل تقسیمات قلمرویی سازمان‌ها و نهادهای خدماتی کلان‌شهر تهران

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی

² دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی

³ استادیار گروه مدیریت دولتی، شهری و کارآفرینی، دانشگاه علامه طباطبایی

⁴ دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

یکی از اصلی‌ترین موانع فراروی مدیریت شهری کارآمد در کلانشهرها، چندپارچگی مدیریت شهری و عدم هماهنگی بین سازمان‌های خدماتی در عرصه‌های تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت در نبود دولت محلی است. تقسیمات شهری متفاوت و ناهماهنگ بین سازمان‌ها از نتایج و اشکال چندپارچگی مدیریت شهری به شمار می‌رود. هدف از این پژوهش، تحلیل تقسیمات قلمرویی سازمان‌ها و نهادهای خدماتی کلانشهر تهران برای تحقق مدیریت یکپارچه شهری است. بدین منظور، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS، تقسیمات شهری سازمانهای کلانشهر تهران به صورت منفرد و تطبیقی بررسی و تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با رشد و توسعه کلانشهر تهران هر کدام از سازمان‌ها و نهادهای خدماتی بر اساس ساختارهای بخشی و معیارهای خاص خود بدون توجه به سایر نهادها، شهر را به چند منطقه تقسیم کرده و تشکیلات خود را بر اساس این مناطق سازماندهی و تقسیم‌بندی نموده‌اند. این امر از یک سو موجب بروز مشکلاتی در خدمات رسانی شهروندان شده و از سوی دیگر به ناهماهنگی در سیستم مدیریت شهری، ناپایداری، تداخل عملکردی و صرف هزینه‌های مضاعف در مدیریت انجامیده است. بنابراین، ضرورت اصلاح و ارائه راهکاری برای اصلاح ساختار مدیریت شهری کلان‌شهر تهران و رسیدن به تقسیمات فضایی- عملکردی بهینه کاملاً مشهود است. در این راستا، تمهیدات و چگونگی مدیریت یکپارچه شهری برای هماهنگ کردن اجزای از هم‌گسیخته و مستقل برنامه‌ریزی و مدیریت شهری و کاستن از تفرق و تعدد عوامل تصمیم‌گیر در تهران مطرح شده است. بر پایه‌ الگوی پیشنهادی مدیریت یکپارچه شهری چهار اقدام؛ تمرکززدایی از قدرت و تشکیل حکومت‌ محلی، هماهنگی بین نهادی و سازمانی، تقسیمات قلمرویی مشترک و تدوین استراتژی‌های پایدار به منظور دست‌یابی به ساختار مدیریت یکپارچه شهری ضروری است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20088299.1394.6.1.7.1

مراجع

- امیر احمدی، ه.، 1369. تهران، رشد و تضادها، ترجمه سید حسن معصومی اشکوری، مجله علمی معماری و شهرسازی، شماره 8، ص23-31.
- برک‌پور، ن. و اسدی، ا.، 1386، مدیریت و حکمروایی شهری، دانشگاه هنر، 272ص.
- تکمیل همایون، ن.، 1379. تاریخ اجتماعی– فرهنگی تهران، جلد اول، دفتر پژوهشهای فرهنگی، 212 ص.
- چیما، ش.، 1379. مدیریت شهر: خط‌مشی‌ها و نوآوری‌ها در کشورهای درحال توسعه، ترجمه پرویز زاهدی، تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری. 219ص.
- سعیدنیا، ا.، 1383. مدیریت شهری، کتاب سبز شهرداری، جلد یازدهم، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور، 170ص.
- شهرداری تهران.، 1391. سالنامه آمارنامه شهر تهران 1391. سازمان فناوری و اطلاعات شهرداری تهران، 378 ص.
- شیعه، ا.، 1382. لزوم تحول مدیریت شهری در ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 1، ص 37-62.
- مرصوصی، ن.، 1383. توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، شماره 14، ص 19-32.
- صرّافی، م.، 1388. مدیریت یکپارچه شهری در خدمت توسعه اجتماعات محلی، ماهنامه معماری و شهرسازی، مجله منظر، شماره 3، ص32-33.
- صرّافی، م.، 1379. شهری شدن جهان و جهانی شدن شهرها: طرح مسئله‌ای برای جنوب، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 155-156، ص 164-167.
- صرّافی، م.، 1377. تمرکززدایی کلانشهرهای کشورهای جنوب (باورها و راهبردها)، ماهنامه معماری و شهرسازی، شماره 48 و 49، ص33-45.
- علوی‌تبار، ع.، 1382. بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها، تهران انتشارات سازمان شهرداریهای کشور، 180ص.
- کاظمیان، غ. و همکاران.، 1392. مدیریت شهری؛ جلد اول: مبانی و حوزهها، انتشارات تیسا، 584 ص.
- کاظمیان، غ. و میرعابدینی، ز.، 1391. آسیب‌شناسی مدیریت یکپارچه شهری در تهران از منظر سیاستگذاری و تصمیم‌گیری شهری، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 3، شماره 46، ص 27-38.
- لاله‌پور، م.، سرور، ه. و سرور، ر.، 1391. ساختار مدیریت شهری در ایران با تاکید بر تحولات کالبدی شهرها، فصلنامه آمایش محیط، شماره 18، ص35-58.
- مرکز آمار ایران، سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن 1345، 1355، 1385 و 1390.
- مدنی‌پور، ع.، 1381. تهران ظهور یک کلانشهر، ترجمه حمید زرآزوند، تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری، 384 ص.
- مهدیزاده، ج.، 1385. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی، 584 ص.
- مهندسین مشاور توسعه بوم سازگاران پایدار، طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران شهر تهران (طرح جامع تهران)، 1385.
-Aribigbola, Afolabi., 2011. Planning and Urban Governance in Developing Societies: The Example of Akure, Ondo State of Nigeria. Canadian Social Science, v. 7(6), p.119-127.
-Baker, R., 1989. Institutional Innovation, Development And Environmental Management: An “Administrative Trap” Revisited. Part 1, Public Administration And Development, v. 9, p. 29–47.
-Burgess, R., 2000. The compact city debate: A Global Perspective from: Compact Cities Reader, Spoon Press, London, 162 p.
-Chakrabarty, B. K., 2001. Urban Management - Concepts, Principles, Techniques And Education, Cities, v. 18(5), P. 331–345.
-Clarke, A., 2006. Regional Sustainable Development Strategies: Variations in Formulation and Content in Nine Canadian Case Studies and the Implications for Eco-Procurement, Montreal: North American Commission for Environmental Cooperation – Environment, Economy and Trade Program, p.1-32.
-McGill, R., 1998. Urban management in developing countries. Cities, v. 15(6), p. 463–471.
-Mcgill, R., 1998. Urban Management In Developing Countries, Cities, v. 15(6), p.463–471./
-OECD., 2007. What Policies for Globalising Cities? Rethinking the Urban Policy Agenda. n.p. (http://www. oecd.org/dataoecd/20/12/39907119.zip), 315 p.
-Schwedler, H. U., 2011. Integrated Urban Governance: The Way Forward; Manual, Metropolis (Metropolis, Commission 3). available online wia www.metropolis.org, 90 p.
-Stern, R., 1993. Uraban Management In Development Assistance, Cities, v. 10(2), p.125-138.
-Stewart , K., 2006. Designing Good Urban Governance Indicators: The Importance Of Citizen Participation And Its Evaluation In Greater Vancouver. Cities, v. 23(3), p.196–204.
-UN-HABITAT., 2011. State of the World’s cities 2010/2011 Bridging The Urban Divide, 244p.
-United Nations., 2008. Department of Economic and Social Affairs (DESA), World urbanization prospects: The 2007 revision. New York, 244 p.
-Van Dijk, M. P., 2006. Managing cities in developing countries: The theory and practice of urban management. Cheltenham, UK, Edward Elgar Publishing, 212 p.