ارزیابی میزان حساسیت به فرسایش گالی در منطقه بیجار

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 استادیارگروه جغرافیای دانشگاه مازندران

2 کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه مازندران

چکیده

گالی‌ها یکی از مهم‌ترین اشکال فرسایش آبی در مناطق مختلف جهان هستند.  فرسایش گالی موجب افزایش بار رسوبی، تخریب خاک‌های حاصلخیز و آسیب رساندن به زیرساخت‌ها می‌شوند. این مطالعه حساسیت به فرسایش گالی را در یک حوضه رودخانه‌ای (از زیر حوضه‌های قزل اوزن) در منطقه بیجار استان کردستان ارزیابی می‌کند. شناسایی گالی‌ها از طریق برداشت‌های میدانی و تصاویر ماهواره‌ای انجام شده است. نقشه‌های سنگ‌شناسی، کاربری اراضی، شیب، جهت دامنه، شکل دامنه، عامل طول دامنه، شاخص قدرت رود و شاخص رطوبت توپوگرافی به‌عنوان عوامل موثر در فرسایش گالی در نظر گرفته شدند. نقشه حساسیت به فرسایش گالی با استفاده از مدل آماری دو متغیره انجام شد. مقادیر وزن هر کلاس از یک پارامتر به‌صورت لگاریتم طبیعی تراکم گالی‌ها هر کلاس تقسیم بر مساحت تراکم گالی‌ها در کل منطقه مورد مطالعه مشخص گردید. سپس، هر لایه بر اساس مقادیر وزن محاسبه‌شده دوباره کلاس‌بندی شدند. همپوشانی نقشه‌های دوباره کلاس‌بندی شده در محیط GIS انجام گردید. مقادیر حساسیت در پنج گروه طبقه‌بندی شدند. نتایج اعتبار سنجی منحنی ROC نشان می‌دهد بین نقشه حساسیت و داده‌های گالی‌های موجود رابطه رضایت‌بخشی وجود دارد. بنابراین، تقریباً 87 درصد گالی‌ها به طور صحیح در طبقات با حساسیت بالا و بسیار بالا قرار گرفته‌اند. 

کلیدواژه‌ها


  1. - احمدی، ح.، 1386. ژئومورفولوژی کاربردی، جلد 1فرسایش آبی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 575 ص.
  2. -ثروتی، م.، قدوسی، ج.، و دادخواه، م.، 1387. عوامل موثر در شکل‌گیری و گسترش فرسایش خندقی در لس‌ها، پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 78، ص 21-33.
  3. -جعفری گرزین، ب.، و کاویان، ع.، 1388. ارزیابی وقوع فرسایش خندقی در حوزه آبخیز سرخ‌آباد مازندران با استفاده از سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی، مجله علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، شماره 17، ص 55-68.
  4. -حسین زاده، م. م.، اسماعیلی، ر.، جوری، م.ح.، و پور کلهر، س.، 1388. طبقه‌بندی گالی‌ها بر مبنای ویژگی‌های مورفومتریک با استفاده از تکنیک آماری چند متغیره (مطالعه موردی: فیروز کلا- نوشهر)، پژوهش‌های دانش زمین، شماره 3، ص 29-40.
  5. - خزایی، م.، شفیعی، ا.، و ملایی، ع.، 1391، بررسی تأثیر عوامل مؤثر در فرسایش آبکندی در حوضه آبخیز مارون، پژوهش‌های خاک، جلد 26، شماره 2، ص 163-153.
  6. - عرب قشقایی، ز.، 1390. پهنه‌بندی فرسایش خندقی در حوزه آبخیز طرود فیروزکوه، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 31، ص 119- 107.
  7. - فیض نیا، س.، حشمتی، م.، احمدی، ح.، و قدوسی، ج.، 1386. بررسی فرسایش آبکندی سازند مارنی آغاجاری در منطقه قصر شیرین، پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 74، ص 40- 32.
  8. - قهرودی تالی، م.، 1384. سیستم اطلاعات جغرافیایی در محیط سه بعدی GIS سه بعدی در ARC GIS، جهاد دانشگاهی واحد تربیت‌معلم، 266 ص.
  9. - مقصودی، م.، شاد فر، ص.، و عباسی، م.، 1390. پهنه‌بندی حساسیت اراضی به فرسایش خندقی در حوضه‌ی زواریان استان قم، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، شماره 2، ص 52- 35.
  10. - نکویی مهر، م.، و امامی، س.، 1386. تعیین مهم‌ترین ویژگی های شکل‌شناسی خندق‌ها در طبقه‌بندی مورفوکلیماتیک مناطق تحت تأثیر فرسایش خندقی(مطالعه موردی استان چهارمحال بختیاری)، پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 77، ص 92-84.
  11. - نوحه گر، ا.، و حیدر زاده، م.، 1390. مطالعه خصوصیات فیزیکی – شیمیایی و مورفومتری خندقی(مطالعه موردی، گزیر استان هرمزگان)، پژوهش فرسایش محیطی، سال 1، شماره 1، ص 43-29.
  12. - Bouaziz, M., Wijaya, A., and Gloaguen, R., 2011. Remote gully erosion mapping using aster data and geomorphologic analysis in the Main Ethiopian Rift, Geo-spatial Information Science,v. 14 (4), p 246-254.
  13. -Chung, C.F., and Fabbri, A.G., 2003. Validation of spatial prediction models for landslide hazard mapping. Natural Hazards, v. 30, p.451–472.
  14. -Conforti, M., and Pietro, P.C., 2011. Geomorphology and GIS analysis for mapping gully erosion susceptibility in the Turbolo stream catchment (Northern Calabria, Italy), Nat Hazards, v. 56, p. 881–898.
  15. - Conoscenti, C., Agnesi, V., Angileri, S., Cappadonia, C., Rotigliano, E., and Märker, M., 2013. A GIS-based approach for gully erosion susceptibility modelling: a test in Sicily, Italy, Environmental Earth Sciences, v. 70 (3), p. 1179-1195.
  16. - Fawcett, T., 2006. An introduction to ROC analysis, Pattern Recognition Letters, v. 27, p. 861–874.
  17. - Hosmer, D.W., and Lemeshow, S., 2000. Applied logistic regression. 2nd ed. John Wiley & Sons, Inc. P. 156-164.-Moore, I.D., Grayson, R.B., and Ladson, A.R., 1991. Digital terrain modelling: a review of hydrological, geomorphological, and biological applications, Hydrol Process, v. 5, p. 3–30.
  18. - Lucà, F., Conforti, M., and Robustelli, G., 2011. Comparison of GIS-based gullying susceptibility mapping using bivariate and multivariate statistics: Northern Calabria, South Italy, Geomorphology, v. 134, p. 297–308.
  19. -Moore, I.D., Grayson, R.B., and Ladson, A.R., 1991. Digital terrain modelling: a review of hydrological, geomorphological, and biological applications. Hydrol Process, v. 5, p.3–30.
  20. -Nefeslioglu, H.A., Duman, T.Y., and Durmaz ,S., 2008. Landslide susceptibility mapping for a part of tectonic Kelkit Valley (Eastern Black Sea region of Turkey), Geomorphology, v. 94, p. 401– 418.
  21. -Renard, K.G., Foster, G.R., Weesies, G.A., Mccool, D.K., and Yoder, D.C., 1997. Predicting soil erosion by water: a guide to conservation planning with the revised soil loss equation (RUSLE). US Dept. of Agriculture. Agric, Handbook No, v. 703, p. 404.
  22. -Zucca, C., 2006. Annalisa Canu and Raniero Della Peruta, Effects of land use and landscape on spatial distribution and morphological features of gullies in an agropastoral area in Sardinia (Italy), Catena, v. 68, p.87- 95.