معدن باغک (بخش مرکزی معادن سنگان): ارتباط متالوژنی کانیهای حاوی عناصر نادر خاکی با پرتوزایی

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مهندسی معدن، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)

2 استاد، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران)

3 کارشناسی‌ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

4 دکتری، دانشگاه جامع علمی کاربردی، مجتمع سنگ آهن سنگان، مشهد

چکیده

با توجه به وجود شواهدی مبنی بر ارتباط بین عناصر نادر خاکی و خاصیت پرتوزایی در برخی از کانی‌سازی‌های ایران مرکزی، در تحقیق حاضر به کمک روش‌های پرتوسنجی و  براساس خاصیت پرتوزایی، به نمونه‌برداری از معدن باغک در معدن سنگان (شمال شرق کشور، در استان خراسان رضوی و در نزدیکی مرز افغانستان) پرداخته شد. در واقع هدف از این مطالعه، علاوه بر بررسی وجود یا عدم وجود چنین ارتباطی در یک معدن اسکارنی و ارائه یک روش اکتشافی و الگوی نمونه‌برداری بهینه، مطالعه و بررسی توزیع این عناصر در معدن باغک است. نتایج حاصله از مطالعات میکروسکوپی و بررسی‌های آماری مبنی بر وجود چنین ارتباطی به صورت خیلی واضح در معدن باغک به عنوان یک معدن اسکارنی و متفاوت با کانی‌سازی‌های ایران مرکزی می‌باشد. نتایج حاصله از الگوی هنجار شده به کندریت‌ها نیز نشان دهنده غنی‌شدگی از LREE نسبت به روند نزولی و نزدیک به مسطحی از HREE می‌باشد که دلیل آن ورود یون‌های LREE به داخل شبکه آلانیت‌هاست که توسط مطالعات SEM نیز به تایید رسیده است. تهی‌شدگی در عنصر Eu نیز در تمام نمونه‌ها مشاهده می‌شود. در الگوی هنجار شده نسبت به گوشته اولیه در مورد برخی از عناصر فرعی و نادر خاکی نیز غنی‌شدگی از LREE (Ce، La، Pr و Nd)، LILE (Cs، Ba، Rb و K) و عناصر پرتوزا (U و Th) نسبت به تهی‌شدگی HFSE (Y، Zr، Ta، Nb و Ti) و HREE (Yb و Lu) مشاهده می‌گردد که اشاره به تشکیل ماگما در زون فرورانش دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Baghak mine (central part of Sangan mines): The metallogenic relationship between minerals containing rare earth with radioactivity

نویسندگان [English]

  • Seyyed Saeed Ghannadpour 1
  • Ardeshir Hezarkhani 2
  • Shahid Noorian 3
  • Abbas Golmohammadi 4
1 Ph.D in Mining Engineering, Faculty of Mining and Metallurgical Engineering, Amirkabir University of Technology
2 Professor, Faculty of Mining and Metallurgical Engineering, Amirkabir University of Technology
3 MS.c in Geology, Faculty of Natural Sciences, Tabriz University
4 Ph.D, University of Applied Science and Technology, Sangan Iron Ore Complex, Mashhad
چکیده [English]

According to strong evidence based on existence of relationship between rare earth elements and radioactivity, sampling from Baghak anomaly in Sangan mine (NE of Iran, in Khorasan Razavi province and near the border of Iran-Afghanistan) has been carried out based on radioactivity and radiation measurement methods. In fact,the goal of this study, in addition to the presence or absence of such relation in a skarn mine, is introducing and providing an exploration method and optimal sampling pattern to explore REE and investigation of REE distribution in Baghak mine. Results of the microscopic studies and statistical analyses show that there is an acceptable correlation between these elements in Sangan Fe-skarn mineralization in addition to presence of such relation in central Iran’s mineralization. Chondrite normalized REE pattern shows enrichment of LREE and a positive pattern close to flat HREE due to the entry of LREE ions into allanites network. Moreover, REE patterns show negative Eu anomaly in whole rock. Primitive mantle normalized multi-element patterns are enriched in LREE (La, Ce, Pr, Nd), large ion lithophile (LILE, Cs, Rb, Ba, K), radioactive elements (Th, U), and are strongly depleted in high field strength elements (HFSE, Y, Zr, Ta, Nb, Ti) and HREE (Yb, Lu) compared to the primitive mantle. These features are typical of the subduction related magma.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Radioactivity
  • Geochemistry
  • Rare earth elements
  • Sangan mines
  • Baghak mine