زهرا بوسلیک؛ هادی جعفری
چکیده
آب زیرزمینی در مسیر جریان خود از محل تغذیه تا محل تخلیه، با مواد مختلفی در تماس بوده و واکنش‌های متعددی را متحمل می‌شود. طی این مسیر برخی از مواد در آب حل شده و برخی دیگر در آن رسوب می‌کنند و کیفیت آب در آبخوان دچار تغییراتی می‌شود. تعیین و شناخت عوامل مؤثر بر تغییرات کیفیت آب، می‌تواند گامی مؤثر در راستای مدیریت کیفی آبخوان‌ها باشد. ...
بیشتر
آب زیرزمینی در مسیر جریان خود از محل تغذیه تا محل تخلیه، با مواد مختلفی در تماس بوده و واکنش‌های متعددی را متحمل می‌شود. طی این مسیر برخی از مواد در آب حل شده و برخی دیگر در آن رسوب می‌کنند و کیفیت آب در آبخوان دچار تغییراتی می‌شود. تعیین و شناخت عوامل مؤثر بر تغییرات کیفیت آب، می‌تواند گامی مؤثر در راستای مدیریت کیفی آبخوان‌ها باشد. آب زیرزمینی در شمال آبخوان شاهرود، داری تیپ بی‌کربناته و کیفیتی مطلوب با EC حدود (µs/cm) 671 است، که به تدریج در روندی رو به جنوب کیفیت آب کاهش یافته و در نهایت به آبی شور با تیپ کلراید سدیم و میزان EC (µs/cm) 11210 تبدیل می‌گردد. پژوهش حاضر به منظور شناسایی منشأ یون‌ها و فرآیندهای مهم کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود صورت گرفته است. به منظور بررسی فرآیندهای ژئوشیمـیایی حاکم بر این آبخوان، با استفاده از نتایج آنالیز 120 نمونه آب زیرزمینی برداشت شده در خرداد 1397، نقشه‌های پراکندگی EC، تیپ آب، غلظت یون‌ها، و نمودارهای دو متغیره Ca2+Mg2 در برابر HCO3+SO4، Ca+Mg در برابر TDS، Na در برابرCl وCa در مقابل HCO3 و نمودارهای تبادلات یونی و شاخص‌های اشباع کانی‌های هالیت، ژیپس، کلسیت، دولومیت و آراگونیت ترسیم و استفاده گردید. براساس نتایج این پژوهش فـرآیندهای انحلال هالیت و ژیپس، رسوبگذاری کلسیت و دولومیت و تبادلات کاتیونی مستقیم و معکوس، از مهم‌ترین فرآیندهای کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود هستند. خط تقسیم آب زیرزمینی باعث تغییراتی در روند کلی جهت جریان آب زیرزمینی گردیده و با جلوگیری از نفوذ آب شور وارد شده از بخش‌های شرقی و جنوب شرقی، به بخش‌های مرکزی و غربی آبخوان، باعث شده این توده‌های آب شور، تأثیر چندانی بر هیدروشیمی آبخوان شاهرود نداشته باشند.
