برآورد تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) با استفاده از ابزار پایش اُزون (OMI) ماهواره‌ی آئورا (AURA) در گستره ی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا

چکیده

بخشی از پرتوهای خورشیدی را اشعه‌ی فرابنفش (UV-B) تشکیل داده که طول موج کوتاه و انرژی زیادی داشته و باعث عوارض گوناگونی از جمله آفتاب‌سوختگی، حساسیت‌های پوستی و سرطان پوست می‌شود. هدف از پژوهش حاضر، برآورد فضایی ـ زمانی تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) با استفاده از ابزار پایش اُزون ماهواره‌ی آئورا در گستره‌ی ایران است. بدین منظور از فرآورده‌ی روزانه‌ی کالیبره شده‌ی سطح 3 (OMUVBd-L3) شاخص تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) سنجنده‌ی OMI با قدرت تفکیک مکانی 25/0 × 25/0 درجه‌ی قوسی برای سری زمانی 2005 تا 2020 استفاده شد. داده‌های مورد استفاده پس از پردازش و اِعمال اٌلگوریتم‌های لازم، به داده‌های شبکه‌ای و جداول اطلاعاتی تبدیل شده و خروجی‌های مورد نیاز در مقیاس بلندمدت، فصلی و ماهانه تهیه گردید. نتایج نشان داد میزان پرتو فرابنفش (UV-B) ورودی به سطح زمین، در دوره‌ی گرم سال و عرض‌های جغرافیایی پایین (به ویژه در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کرمان، هرمزگان و فارس) بیشتر بوده و خطر آسیب‌پذیری ناشی از این اشعه را در این نواحی افزایش می‌دهد. در مقابل نواحی واقع در شمال مدار °36 (استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و ...) تابش فرابنفش کمتری دریافت می‌نمایند. به لحاظ میانگین فصلی بیشترین/کمترین شاخص تابش UV-B مربوط به فصول تابسان/زمستان بوده‌است. در میان ماه‌های مورد مطالعه نیز، ماه‌های ژوئن، ژولای و آگوست از بیشترین و ماه‌های ژانویه، دسامبر و نوامبر از کمترین میزان تابش UV-B برخوردار بوده‌اند. همچنین گرچه مقادیر تابش UV-B در طول سری زمانی از افت‌وخیزهایی برخوردار بوده، اما به طور کلی تغییرات محسوسی در روند آن مشاهده نشده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Estimation of Solar Ultraviolet (UV-B) Radiation Using Aura Satellite Ozone Monitoring Instrument (OMI) in Iran

نویسنده [English]

  • Koohzad Raispour
University of Zanjan, Faculty of Humanities, Department of Geography
چکیده [English]

Part of the sun's rays are made up of ultraviolet (UV-B) rays, which have short wavelengths and high energy and cause a variety of side effects, including sunburn, skin allergies and skin cancer. The purpose of this study is to estimate the spatiotemporal of solar ultraviolet (UV-B) radiation using the aura ozone-monitoring tool in Iran. For this purpose, from the daily calibrated product of level 3 (OMUVBd-L3), the solar ultraviolet (UV-B) index of OMI sensor with spatial resolution of 0.25 × 0.25 arc degrees for the time series 2005 to 2020 used. The data used, after processing and applying the necessary algorithms, were converted into network data and information tables, and the required outputs were prepared on a long-term, seasonal and monthly scale. The results showed that the amount of ultraviolet (UV-B) radiation entering the earth's surface in the warm period of the year and low geographical offerings were higher and the risk of injury Increases the plasticity of these rays in these areas. In contrast, the areas located in the north of the 36 ° orbit receive less ultraviolet radiation. In terms of seasonal average, the highest / lowest UV-B radiation index was related to the summer / winter seasons. Among the studied months, June, July and August had the highest and January, December and November had the lowest UV-B radiation. In addition, although the amount of UV-B radiation has fluctuated during the time series, but in general, no noticeable changes in its process have been observed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • UV-B radiation
  • spatial analysis
  • OMI sensor
  • Iran