نگرشی بر کانی شناسی و زایش زئولیت ها در محدودۀ هیر واقع در استان اردبیل بر اساس یافته های ایزوتوپ های پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

منطقه مورد مطالعه بخشی از زون ماگمائی ترشیر-کواترنر محسوب می شود که در پهنۀ البرز غربی - آذربایجان قرار گرفته است. در این محدوده زئولیت ها در داخل حفرات و شکستگی های سنگ میزبان آندزیت پورفیری تا مگاپورفیری تشکیل شده اند. بر اساس نتایج آنالیز XRD تنوع قابل توجهی از زئولیت ها در منطقه تشکیل شده است که شامل استیلبیت، شابازیت، استیلریت و بارریت به عنوان فازهای اصلی و اسکولسیت به عنوان فاز فرعی هستند. همچنین مطالعۀ مقاطع مربوط به کانی سازی زئولیت نشان داد که بلورهای سوزنی مزولیت به عنوان فاز فرعی و در قالب میهمان در داخل برخی از بلورهای استیلبیت تشکیل شده است. شکل و محل تشکیل زئولیت ها نشان از گرمابی بودن منشأ آنها دارد. نتایج به دست آمده از مطالعۀ ایزوتوپ های پایدار O و D نشان دهندۀ جوی بودن سیالات ایجاد کنندۀ زئولیت ها است. این سیالات با چرخش در گدازه ها به تدریج گرم شده و در واکنش با سنگ میزبان، ضمن تخریب و دگرسانی شیشه های آتشفشانی و برخی از کانی های مستعد نظیر فلدسپارهای قلیایی، مواد لازم برای تشکیل زئولیت ها را فراهم کرده و با چرخش در داخل حفرات، شکستگی ها و فضاهای باز موجود در واحدهای آتشفشانی در مناطق نزدیک به سطح سبب تشکیل آنها شده اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Occurrence and genesis of zeolites located in Hir in Ardabil province based on the stable isotopes findings

نویسنده [English]

  • Ali Lotfi Bakhsh
department of geology, faculty of science,, university of mohaghegh ardabili
چکیده [English]

The studied area is considered a part of the Tertiary-Quaternary magmatic zone, which is located in the Western Alborz-Azerbaijan zone. In this area, zeolites are formed inside the holes and fractures of the porphyry to megaporphyry andesite host rock. Based on the XRD analysis results, a significant variety of zeolites including stilbite, chabazite, stellerite and barrerite as main phases and scolecite as secondary phase are formed in the region. Also, the study of thin sections of zeolite mineralization showed that needle crystals of mesolite were formed as a secondary phase in some stilbite crystals. The shape and place of formation of zeolites indicate their hydrothermal origin. The results obtained from the study of stable isotopes O and D show that the fluids forming zeolites were meteoric in origin. These fluids are gradually heated by circulation inside the lavas and by reacting with the host rock, they have provided the necessary materials for the formation of zeolites by decomposition and altering volcanic glasses and some susceptible minerals such as alkaline feldspars. These fluids have formed the zeolites by circulation inside the holes, fractures and open spaces in the volcanic units in the areas near the surface.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stable isotope
  • Andesite
  • Zeolite
  • Hir