پژوهشهای دانش زمین

مقاله پژوهشی زمین شناسی

بررسی ساختارهای سیگموئیدال و ارتباط آنها با لایه‌های جدایشی از جمله گنبدهای نمکی مدفون قدیمی در ناحیه فارس از کمربند چین‌خورده زاگرس با استفاده از مدل‌سازی تجربی و اطلاعات لرزه‌نگاری

رضا شمس؛ ایرج عبدالهی فرد؛ سهیلا بوذری؛ محسن پورکرمانی

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 1-17

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102099

چکیده

ناحیه‌ فارس در شرق کمربند زاگرس توسط رخنمون‌های پرکامبرین - کامبرین سری هرمز شناخته می‌شود. گسل‌های کششی عمیق قدیمی باعث ایجاد پستی و بلندی در سنگهای قبل از نمک‌ هرمز(Pre-Hormuz sediment rocks) گردیده و موجب تشکیل حوضه‌هایی برای رسوبگذاری نمک ‌هرمز کامبرین شده‌اند. از ابتدای رسوبگذاری پالئوزوئیک طی فرآیند Halokinesis، نمک‌ هرمز در بعضی از ... بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی

آنالیز رخساره‌ای و محیط‌های رسوبی نهشته‌های دریای عمیق سازند سرگلو (ژوراسیک میانی) در شمال غرب حوضه زاگرس

محمود شرفی؛ نارام بایت گل؛ رحیم باقری تیرتاشی؛ محمد علی کاووسی؛ مهراب رشیدی؛ منوچهر دریابنده؛ زیبا زمانی

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 18-41

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102573

چکیده

آنالیز رخسارهای توالی سازند سرگلو در زون لرستان دلالت بر محیط رسوبی رمپ خارجی و بخش عمیق کف حوضه و رسوبات پلاژیک و همیپلاژیک مینماید که به صورت دورهای با جریانات توربیدایتی همراه بوده است. ارزیابی صحرایی و آزمایشگاهی توالی رخسارهای نشان میدهد که دو عامل میزان اکسیژن و جریانات داخل حوضهای مهمترین عوامل تاثیرگذار ... بیشتر آنالیز رخسارهای توالی سازند سرگلو در زون لرستان دلالت بر محیط رسوبی رمپ خارجی و بخش عمیق کف حوضه و رسوبات پلاژیک و همیپلاژیک مینماید که به صورت دورهای با جریانات توربیدایتی همراه بوده است. ارزیابی صحرایی و آزمایشگاهی توالی رخسارهای نشان میدهد که دو عامل میزان اکسیژن و جریانات داخل حوضهای مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روی نهشتههای سازند سرگلو میباشند. براساس شواهدی همچون الف) وجود شیلها و سنگ آهکهای غنی از مواد آلی و ب) عدم وجود حفاری و فوناهای کفزی، اکثر رخسارههای سازند سرگلو در محیط دریایی عمیق تحت شرایط احیایی یا نیمه احیایی تهنشین شدهاند. در مقابل، وجود تجمعات خردههای دوکفهای از پوسیدونیا مرتبط با محیط پلاژیک نشان دهنده رشد و شکوفایی آنها در شرایط مناسب زیست محیطی است. طبقات نازک تا متوسط لایه از وکستون/پکستون تا فلوتستون/رودستون با دانهبندی تدریجی نرمال و وجود تجمعات خردههای دوکفهای از پوسیدونیا مرتبط با محیط پلاژیک نشان دهنده وجود جریانات دورهای توربیدیتی در حوضه رسوبی است. میزان کفههای منفصل، خردشدگی و شکستگی و نوع جهت یافتگی مجدد پوستههای دوکفهای پوسیدونیا در رخسارههای شناسایی شده حاکی از حمل مجدد آنها به وسیله جریانات دورهای توربیدایت در یک محیط با رسوبگذاری غالب پلاژیک است. این مطالعه نشان میدهد که رشد و شکوفایی بالای دوکفهایهای پوسیدونیا در محیطهای دریایی عمیق از سکوهای کربناته سازند سرگلو در ارتباط با روانابهای قارهای است که همراه با تامین بالای مواد غذایی به حوضه رسوبی بودهاند.

مقاله پژوهشی زمین شناسی

تغییرات ریزرخساره‌ای، عنصری و ایزوتوپی نهشته‌های کربناته سازند تیرگان (بارمین-آپسین) در حوضه رسوبی کپه داغ (شمال شرق ایران)

سمانه سادات رفعتی؛ محمد جوانبخت؛ داوود جهانی؛ محسن پورکرمانی؛ نادر کهنسال قدیم وند

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 42-61

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.101729

چکیده

در این تحقیق سازند تیرگان با استفاده از مطالعات پتروگرافی و آنالیزهای ژئوشیمیایی، به منظور ارزیابی مدل رسوبی، کانیشناسی اولیه کربناته و فرایندهای دیاژنزی در برشهای شیروان (7/197 متر)، قوچان (4/464 متر) و چناران (8/127 متر) مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات پتروگرافی منجر به تشخیص 18 ریزرخساره گردید که در چهار کمربند رخسارهای دریای باز، ... بیشتر در این تحقیق سازند تیرگان با استفاده از مطالعات پتروگرافی و آنالیزهای ژئوشیمیایی، به منظور ارزیابی مدل رسوبی، کانیشناسی اولیه کربناته و فرایندهای دیاژنزی در برشهای شیروان (7/197 متر)، قوچان (4/464 متر) و چناران (8/127 متر) مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات پتروگرافی منجر به تشخیص 18 ریزرخساره گردید که در چهار کمربند رخسارهای دریای باز، لاگون، سدی و جزر و مدی نهشته شدند. فراوانی رخسارههای جزر و مدی همراه با رخسارههای اائیدی سدی و نبود سدهای بزرگ ریفی و رسوبات توربیدایتی حاکی از رسوبگذاری این سازند در یک سیستم رمپ هم شیب کربناته میباشد. فرایندهای دیاژنزی در این سازند شامل سیمانی شدن، میکریتی شدن، انحلال، فشردگی، دولومیتی شدن، شکستگی، استیلولیتی شدن و سیلیسی شدن میباشد. به منظور بررسیهای ژئوشیمیایی، 41 نمونه به روش ICP-OES آنالیز شد. فراوانی اجزای اسکلتی و غیراسکلتی از جنس کلسیت همراه با سیمان کلسیتی، اائید فراوان با قشر کلسیتی و حضور دولومیت همراه با مقدار بالای عنصر استرانسیوم نسبت به دولومیت ایدهآل اشاره به کانیشناسی اولیه کلسیتی در کربناتهای سازند تیرگان در زمان تشکیل دارد. هم چنین مقادیر عناصر اصلی (Mg، Ca) و فرعی (Sr، Na، Mn، Fe) و گستره ایزوتوپی اکسیژن 18 و کربن 13 سنگ آهکهای سازند تیرگان، نیز نشان دهنده ترکیب کانیشناسی اولیه کلسیتی در این نواحی است. هم چنین این مقدار تاثیر محیط دیاژنز تدفینی بر روی این نهشتهها را در یک سیستم دیاژنزی نیمه بسته و نسبت آب به سنگ پایین نشان میدهد. دمای اولیه دیاژنتیکی آب دریا بهطور میانگین در زمان ته نشست کربناتهای سازند تیرگان با بهرهگیری از سنگینترین ایزوتوپ اکسیژن در نمونههای آهکی، 21/18 درجه سانتیگراد برآورد شده است.

مقاله پژوهشی زمین شناسی

کاربرد شاخص‌های ژئوشیمیایی برای تشخیص ماگمای مولد از عقیم در محدوده قره گل، استان اردبیل با استفاده از عناصر خاکی کمیاب

شادی ضیاء؛ سیده نرگس ساداتی؛ غلامرضا احمدزاده

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 62-81

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102263

چکیده

منطقه مورد مطالعه در زون متالوژنی اهر- ارسباران در استان اردبیل، 50 کیلومتری شهرستان مشکین‌شهر در بخش مرادلو واقع شده است. عمده‌ترین واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه شامل سنگ‌های آندزیت و توف‌های آندزیتی، بازالت، کریستال لیتیک توف و میکرودیوریت است. نفوذ توده‌های میکرودیوریتی در سنگ‌های آذرین بیرونی و آذرآورای باعث ایجاد دگرسانی ... بیشتر منطقه مورد مطالعه در زون متالوژنی اهر- ارسباران در استان اردبیل، 50 کیلومتری شهرستان مشکین‌شهر در بخش مرادلو واقع شده است. عمده‌ترین واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه شامل سنگ‌های آندزیت و توف‌های آندزیتی، بازالت، کریستال لیتیک توف و میکرودیوریت است. نفوذ توده‌های میکرودیوریتی در سنگ‌های آذرین بیرونی و آذرآورای باعث ایجاد دگرسانی و کانهزایی در مقیاس ضعیف شده است. رگچههای سیلیسی کانهدار اغلب به‌ صورت رشته‌های موازی تشکیل شده و گاه به ‌صورت استوک ورک قابل مشاهده هستند. براساس مطالعات ژئوشیمیایی مقدار میانگین غلظت عنصر مس 21/138 ppm می‌باشد. مشاهدات سنگشناسی و داده‌های ژئوشیمیایی ارائه‌ شده نشان می‌دهد که گرانیتوئیدهای محدوده قره گل از نوعI کالک آلکالنهای زون فرورانش و مرتبط با کانهزایی نوع مس پورفیری هستند. استفاده از نمودارهای دومتغیره La/Yb در برابر Th/Yb و نمودار سه متغیره ZR3-Nb50-Ce/P2O5 نشان میدهد منطقه مورد مطالعه در حاشیه فعال قاره‌ای و در کمان‌های بعد از برخورد قاره‌ای قرار گرفته ‌است و همچنین استفاده از نمودار دومتغیره La/Yb در برابر Sm/Yb نشان میدهد نمونه‌ها از ذوب بخشی 10 الی 20 درصدی پریدوتیت گارنتدار به وجود آمدهاند. همچنین بر پایه استفاده از نمودار تغییرات عناصر کمیاب Ce در برابر Ce/Yb عمق ذوب بخشی 100 تا 110 کیلومتری برآورد میشود. ماگمای مولد نسبت LREE/HREE بالاتری نسبت به ماگمای عقیم دارد، که این برتری در نمونه‌های محدوده قره گل نیز به چشم می‌خورد. مقادیر Eu/Eu* سنگ‌های آذرین محدوده قره گل بین 7/0 تا 07/1 است و از این نظر نیز با ماگماهای مولد کمربند ارومیه – دختر تشابه دارد.

مقاله پژوهشی

تاثیر فرآیندهای دیاژنزی در توزیع واحد‌های مخزنی و غیر مخزنی سازند آسماری در میدان نفتی اهواز (چاه‌های شماره X، Y، Z)

nastaran Azadbakht؛ محبوبه حسینی برزی؛ عبدالرضا باوی عویدی

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 82-111

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.101034

چکیده

فرآیندهای دیاژنزی مختلفی کیفیت مخزنی سازند آسماری در میدان نفتی اهواز را تحتتاثیر قرار داده است. مخزن آسماری در چاههای مورد مطالعه (X,Y,Z) از لحاظ خصوصیات سنگ چینهای شامل ده زون است. مطالعات پتروگرافی حاکی از سرگذشت دیاژنزی پیچیده این مخزن میباشد. فرایندهای دیاژنزی مرتبط با رخنمون تحت الجوی(دیاژنز متئوریک) شامل انحلال ... بیشتر فرآیندهای دیاژنزی مختلفی کیفیت مخزنی سازند آسماری در میدان نفتی اهواز را تحتتاثیر قرار داده است. مخزن آسماری در چاههای مورد مطالعه (X,Y,Z) از لحاظ خصوصیات سنگ چینهای شامل ده زون است. مطالعات پتروگرافی حاکی از سرگذشت دیاژنزی پیچیده این مخزن میباشد. فرایندهای دیاژنزی مرتبط با رخنمون تحت الجوی(دیاژنز متئوریک) شامل انحلال گسترده جوی در مغزههای حفاری، سیمانی شدن و همراه با فرایندهای دیاژنزی دفنی شامل دولومیتی شدنهای مرتبط با استیلولیت و سیمانی شدن دفنی به عنوان اصلیترین فرایندهای دیاژنزی کنترل کننده کیفیت مخزنی سازند آسماری در این میدان میباشد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهند که بر خلاف کنترل اولیه رخسارهها بر توزیع تخلخل - تراوایی، فرایندهای دیاژنزی نیز نقش بسیار مهمی در توزیع نهایی پارامترهای مخزنی در مخزن آسماری این میدان داشتهاند. انحلال گسترده جوی و شکستگیهای موجود در این سازند به همراه دولومیتی شدنهای مرتبط با استیلولیت و انحلال سیمان انیدریتی پویکیلوتوپیک و ایجاد سیمان لختهای انیدریتی در پتروفاسیسهای ماسه سنگی به عنوان اصلیترین فرایندهای افزاینده کیفیت مخزنی و ایجاد کننده واحدهای مخزنی معرفی میگردند. بر خلاف این سیمانی شدنهای گسترده جوی، دفنی کم عمق و عمیق مرتبط با دولومیتی شدن بیش از حد و تشکیل سیمان انیدریتی به عنوان مهمترین عوامل دیاژنزی کاهنده کیفیت مخزنی و ایجاد کننده واحدهای سدی و بافلی - غیر مخزنی معرفی میشوند.

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

تحلیل خصوصیات هیدروژئومورفیک زیرحوضه‌ها در حساسیت فرسایش‌پذیری خاک (مطالعه موردی: حوضه آبریز الندچای، شمال غرب ایران)

توحید رحیم پور؛ محمدحسین رضائی مقدم؛ سیداسداله حجازی؛ خلیل ولیزاده کامران

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 112-131

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103507

چکیده

هدف اصلی از تحقیق حاضر بررسی و تحلیل نقش شاخص‌های هیدروژئومورفیک در حساسیت فرسایش‌پذیری زیرحوضههای حوضه آبریز الندچای واقع در شهرستان خوی میباشد. برای نیل به این هدف، ابتدا منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی (DEM) با قدرت تفکیک مکانی 5/12 متر به 15 زیرحوضه تقسیم گردید. در مرحله بعد 12 پارامتر هیدروژئومورفیک جهت بررسی ... بیشتر هدف اصلی از تحقیق حاضر بررسی و تحلیل نقش شاخص‌های هیدروژئومورفیک در حساسیت فرسایش‌پذیری زیرحوضههای حوضه آبریز الندچای واقع در شهرستان خوی میباشد. برای نیل به این هدف، ابتدا منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی (DEM) با قدرت تفکیک مکانی 5/12 متر به 15 زیرحوضه تقسیم گردید. در مرحله بعد 12 پارامتر هیدروژئومورفیک جهت بررسی فرسایش‌پذیری زیرحوضهها مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای مورد بررسی عبارت بودند از: تراکم هکشی، فراوانی آبراهه، نسبت انشعاب، بافت زهکشی، نسبت بافت، شماره نفوذ، ضریب فشردگی، نسبت کشیدگی، نسبت مدور بودن، ضریب شکل، برجستگی و نسبت شیب. در ادامه از یک روش رتبه‌بندی ژئومورفومتریک به‌منظور رتبه‌بندی پارامترها استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که زیرحوضههای 1، 3 و 4 از نظر پارامترهای مورد بررسی بالاترین امتیاز را داشته که بیانگر فرسایش‌پذیری بالای این زیرحوضهها می‌باشد. این زیرحوضهها با مساحتی بالغ بر 257 کیلومترمربع، 22 درصد از کل مساحت حوضه آبریز را شامل می‌شوند. در گام بعدی جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی منطقه و ارتباط آن با فرسایش‌پذیری زیرحوضهها از تصاویر ماهواره‌ای لندست استفاده شد. جهت استخراج کاربری‌های منطقه از روش‌های طبقه‌بندی نظارت ‌شده و الگوریتم حداکثر احتمال استفاده گردید. بررسی نقشه‌های کاربری تهیه شده نشان داد که کلاس کاربری مناطق ساخته ‌شده (شهری - روستایی) در طول دوره آماری مورد مطالعه روند افزایشی داشته است، به‌طوری ‌که از 1028 هکتار در سال 1985 به 3393 هکتار در سال 2020 رسیده است. بررسی ارتباط تغییرات کاربری اراضی هر یک از زیرحوضهها با فرسایش‌پذیری آنها نیز نشان داد که در زیرحوضههای بالادست حوضه آبریز الندچای تغییر کاربری اراضی(افزایش زمین‌های کشاورزی) و یا استفاده نامناسب و بیش ‌از اندازه از ظرفیت مراتع منطقه، در تشدید فرسایش‌پذیری زیرحوضهها مؤثر می‌باشد.

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

سناریوهای خطرپذیری زمین‌لرزه در مناطق شهری (مورد‌پژوهی: شهر اردبیل)

رسول صمدزاده

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 132-154

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102317

چکیده

پیشبینی تأثیر زمینلرزه بر ساختمانها و بناهای انسانساخت مستلزم شناخت پویایی رفتار آنهاست. رویههایی که برای این منظور اتخاذ میشود از نظر هزینهها، زمان و اجرا کاملاً پیچیده و طاقت فرسا است، به ویژه هنگامی که مطالعات مربوط به قلمروهای پهنهای باشد نه ساختمانهای منفرد. ارزیابی آسیبپذیری لرزهای با استفاده ... بیشتر پیشبینی تأثیر زمینلرزه بر ساختمانها و بناهای انسانساخت مستلزم شناخت پویایی رفتار آنهاست. رویههایی که برای این منظور اتخاذ میشود از نظر هزینهها، زمان و اجرا کاملاً پیچیده و طاقت فرسا است، به ویژه هنگامی که مطالعات مربوط به قلمروهای پهنهای باشد نه ساختمانهای منفرد. ارزیابی آسیبپذیری لرزهای با استفاده از منابع موجود از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش نمایه آسیبپذیری و روشهای مبتنی بر طیف ظرفیت مورد استفاده برای ارزیابی آسیبهای فیزیکی مورد انتظار در واحدهای مسکونی مجدداً مرور شده و مزایا و کاستیهای اصلی آنها مورد واکاوی قرار گرفته است. سپس از یک روش مبتنی بر نمایه آسیبپذیری برای ارزیابی خسارت مورد انتظار در شهر اردبیل استفاده شده است. واکاوی خطرپذیری برای سناریوهای زمینلرزه تعریف شده توسط شدتهای مهلرزهایV ، V-VI،VI ، VI-VII و VII برای طراحی برنامههای اضطراری لرزهای انجام شده است. طبق آییننامه لرزهای کشور، اوج شتاب اولیه زمین برای یک دوره بازگشت 475 ساله 04/0 g است که مربوط به شدت VII است. بنابراین، ضمن کمیسازی آسیب فیزیکی، تأثیر آن بر جمعیت و سایر مقادیر مانند آوار، تعداد بیخانمانها و هزینه اقتصادی بررسی شده است. علیرغم خطر لرزهای متوسط تا زیاد در اردبیل، نتایج نشان میدهد که به دلیل قرار گرفتن در معرض خطرپذیری و آسیبپذیری محیط ساخته شده، خطر بسیار زیاد است.

مقاله پژوهشی جغرافیا

ارزیابی یکپارچه دلبستگی و تعلق ساکنان شهر از مولفه‌های عملکردی زیست پذیری شهری و روابط اجتماعی همسایگان (مطالعه موردی: منطقه 8 تبریز)

علی زینالی عظیم؛ اسلام کرمی

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 155-178

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103547

چکیده

رشد شهرنشینی و تمایل به استفاده از محیط‌های شهری در شهر تبریز، اهمیت مفهوم کیفیت زندگی و تعلق و دلبستگی به مکانهای شهری را افزایش داده است، همچنین جایگزینی رویکردهای کیفی به جای توجه به استانداردهای کلی باعث طرح موضوعاتی نظیر کیفیت زندگی و تعلق و دلبستگی به مکانهای شهری و زیست‌پذیری شهری در شهر تبریز شده است. این پژوهش به بررسی ... بیشتر رشد شهرنشینی و تمایل به استفاده از محیط‌های شهری در شهر تبریز، اهمیت مفهوم کیفیت زندگی و تعلق و دلبستگی به مکانهای شهری را افزایش داده است، همچنین جایگزینی رویکردهای کیفی به جای توجه به استانداردهای کلی باعث طرح موضوعاتی نظیر کیفیت زندگی و تعلق و دلبستگی به مکانهای شهری و زیست‌پذیری شهری در شهر تبریز شده است. این پژوهش به بررسی رابطه بین تعلق و دلبستگی به مکانهای شهری، روابط همسایگی و مولفههای عملکردی زیست پذیری شهری پرداخته است. پژوهش حاضر به صورت توصیفی- تحلیلی و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری تحقیق جمعیت منطقه 8 شهرداری تبریز است که برابر 29384 نفر میباشد. حجم نمونه 379 نفر براساس فرمول کوکران به دست آمد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرمافزار SPSS و Amos به روش معادلات ساختاری (‏SEM)‏ انجام شد. نتایج نشان داد که با مقایسه اثر کل هر عامل روی تعلق و دلبستگی به محل اقامت، عامل دسترسی بیشترین تاثیر داشته است. به علاوه، ثابت شد که اثر غیرمستقیم روابط همسایگی بین ایمنی و تعلق و دلبستگی به محل اقامت بیشترین بوده است. این بدین معنی است که رضایتمندی بیشتر در روابط همسایگی بیشتر میتواند تاثیر ایمنی بر روی تعلق و دلبستگی به محل اقامت را افزایش دهد. همچنین مشخص شد که هر چقدر تعلق و دلبستگی از محیط شهری بیشتر باشد به همان اندازه نیز تاثیر مثبتی بر درک و رضایتمندی از مولفه های عملکردی زیست پذیری دارد. همچنین نتایج نشان داد در بین محلات هفتگانه منطقه هشت محله بازار با میانگین 96/3 رتبه اول از نظر زیستپذیری به دست آورد و محله دمشقیه با میانگین 16/3 رتبه آخر را به دست آورد.

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

بررسی تغییرات دمایی، رطوبتی و شواهد یخچالی در پلئیستوسن پایانی (مطالعه موردی: دره کونه گورگ، شمال غربی پیرانشهر)

رسول حسنی قارنایی؛ منیژه قهرودی تالی؛ خدیجه علی نوری

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 179-198

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103878

چکیده

شواهد برجای ‌مانده از عملکرد یخچال‌ها، شرایط اقلیمی گذشته را بیان میدارند. دره کونه گورگ در منطقه چیخدر در جنوب غربی آذربایجان غربی قرار دارد و تغییرات اقلیمی را در بستر خود ثبت کرده است. این تغییرات در پلئیستوسن پایانی تأثیر قابل‌توجهی بر لندفرمها داشته است. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات دمایی و رطوبتی و شواهد یخچالی آخرین ... بیشتر شواهد برجای ‌مانده از عملکرد یخچال‌ها، شرایط اقلیمی گذشته را بیان میدارند. دره کونه گورگ در منطقه چیخدر در جنوب غربی آذربایجان غربی قرار دارد و تغییرات اقلیمی را در بستر خود ثبت کرده است. این تغییرات در پلئیستوسن پایانی تأثیر قابل‌توجهی بر لندفرمها داشته است. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات دمایی و رطوبتی و شواهد یخچالی آخرین دوره سرد در دره کونه گورگ، شمال غربی پیرانشهر انجام شده است. روش تحقیق شامل بررسیهای میدانی، نمونهبرداری، روشهای بازسازی تغییرات دمایی و رطوبتی، آنالیز دانه بندی و XRD میباشد. نتایج نشان داد که خط برف دائمی در پلئیستوسن پایانی حدود 6/2563 متر بود. بارش منطقه بهطور میانگین حدود 8/233 میلی‌متر بیشتر از زمان حال و میانگین دمای سالانه حدود 45/6 درجه سانتیگراد کمتر از زمان حال بوده است، لذا شرایط دمایی و بارش برای شکل‌گیری یخچالها مناسب بوده است. کاهش دمای منطقه نسبت به زمان حاضر و پایین بودن تبخیر که امکان انباشت برف در منطقه بالاتر از خط تعادل فراهم ساخته است امکان شکلگیری یخچالها را ایجادکرده است. نتایج آنالیز XRD غلبه کانی کلریت در نمونه سطحی و فقدان آن در نمونه عمقی را نشان داد که بیانگر تخریب فیزیکی سنگهای الترامافیک و سرپانتین در منطقه میباشد. مشاهدات میدانی گویای احتمال وقوع سه فاز گسترش یخچالی را بیان میکند. آنالیز دانه‌بندی شامل مواد درشت‌دانه، درهم، زاویهدار و با جورشدگی ضعیف بود که از ویژگیهای رسوب یخچالی میباشد. در حال حاضر سیستم شکلزایی مجاور یخچالی در منطقهی کونه گورگ حاکم است.

پیامدهای رویکرد برنامه‌ریزی متخصص محور در توانمندسازی و توسعه پایدار روستایی (موردمطالعه: شهرستان‌های پاکدشت و ری)

ناصر شفیعی ثابت؛ نگین سادات میرواحدی

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 110-126

https://doi.org/10.52547/esrj.11.2.110

چکیده

براساس واکاوی متون توسعه تا اوایل دهه 1980 میلادی، رویکرد عقلایی گرایی فن محور با اصالت متخصصین بر روش برنامه‌ریزی در اغلب کشورها غلبه داشت. این پژوهش به بررسی جایگاه شاخص‌های توانمندسازی متأثر از رویکرد حاکم بر فراگرد برنامه‌ریزی و پیامدهای حاصل از آن در توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی پرداخته است. در این راستا، با اینکه توانمندسازی ... بیشتر براساس واکاوی متون توسعه تا اوایل دهه 1980 میلادی، رویکرد عقلایی گرایی فن محور با اصالت متخصصین بر روش برنامه‌ریزی در اغلب کشورها غلبه داشت. این پژوهش به بررسی جایگاه شاخص‌های توانمندسازی متأثر از رویکرد حاکم بر فراگرد برنامه‌ریزی و پیامدهای حاصل از آن در توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی پرداخته است. در این راستا، با اینکه توانمندسازی مولد روستاییان تضمین‌کننده توسعه روستایی است، لیکن برنامه‌ریزی از بالا به پایین و متخصص محور موجب توانمندسازی نامولد روستاییان در ناحیه موردمطالعه شده است و نتوانسته آن‌ها را به‌مثابه یکی از عناصر قدرت در حوزه مداخله‌ی برنامه‌ریزی روستایی درآورد. برای تبیین دقیق موضوع مسئله، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی بر روی 54 روستای نمونه از 124 روستای ناحیه موردمطالعه انجام شد. در واقع رویکرد برنامه‌ریزی متخصص محور به‌صورت سلطهآمیز نتوانسته احساس معنیدار بودن، شایستگی، خودباوری، اعتماد، قدرت و توانمندی را در بین روستاییان ایجاد نماید. به‌گونه‌ای که باعث نارسایی در توسعه سکونتگاه‌های روستایی در ابعاد محیطی - اکولوژیک، اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی شده و تنها در ارتقاء شاخص‌های کالبدی و زیرساختی روستاهای موردمطالعه اثرگذار بوده است. بنابراین، تغییر به‌سوی رویکرد اجتماع‌محور به‌منظور ارتقاء شاخص‌های توانمندسازی و توسعه پایدار روستایی پیشنهاد می‌گردد.

زمین شناسی

بررسی خصوصیات زمین‌شناسی مهندسی توده‌سنگ‌های میزبان تونل قطعه سوم آزاد‌راه ارومیه - تبریز و پیشنهاد سیستم نگهدارنده بر اساس روش‌های تجربی و عددی

حسام جمالی زاده؛ محمود فاطمی عقدا؛ مهدی تلخابلو؛ احسان مختاری

دوره 12، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 123-146

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.101464

چکیده

یکی از مهمترین مباحث در علم مکانیک سنگ و همچنین زمینشناسی مهندسی، تحلیل پایداری فضاهای زیرزمینی قبل از انجام حفاری است. بحث این مقاله پیرامون خصوصیات زمینشناسی مهندسی تودهسنگ، تحلیل پایداری و پیشنهاد سیستم نگهدارنده برای تونل قطعه سوم آزادراه ارومیه- تبریز است. محل حفاری این تونل درون سنگهای آذرین جزیره اسلامی است که با توجه ... بیشتر یکی از مهمترین مباحث در علم مکانیک سنگ و همچنین زمینشناسی مهندسی، تحلیل پایداری فضاهای زیرزمینی قبل از انجام حفاری است. بحث این مقاله پیرامون خصوصیات زمینشناسی مهندسی تودهسنگ، تحلیل پایداری و پیشنهاد سیستم نگهدارنده برای تونل قطعه سوم آزادراه ارومیه- تبریز است. محل حفاری این تونل درون سنگهای آذرین جزیره اسلامی است که با توجه به مسائل مهندسی مختلف به پنج واحد ژئوتکنیکی متفاوت تقسیم شد. از روشهای رایج تحلیل پایداری فضاهای زیرزمینی استفاده از روشهای تجربی و عددی است. در این مقاله برای تحلیل پایداری تونل قطعه سوم آزادراه ارومیه- تبریز از روشهای تجربی طبقهبندی RMR، Q، GSI و RMi و روش عددی اجزاء محدود استفاده شد. در تحلیل به روش عددی از نرم افزار PLAXIS و برای تشخیص گوههای بحرانی از نرم افزار Unwedge بهره برده شد. نتایج تحلیلها نشان داد که در حفاری تک مرحلهای جابهجایی تودهسنگ بیش از حد مجاز به دست آمده از روش ساکورایی است، بنابراین پیشنهاد شد حفاری به صورت دو مرحلهای انجام شود. در ادامه سیستم نگهداری موقتی که ضریب اطمینان مورد نیاز را تأمین کند، با استفاده از روشهای تجربی و عددی پیشنهاد گردید. همچنین به منظور اعتبارسنجی و تأیید صحت روند مدلسازی در نرم افزار PLAXIS، از نرم افزار Phase2 استفاده شد.

توانمندسازی ساختاری ذی‌نفعان روستایی برای مشارکت در فراگرد کارآفرینی با نقش میانجی اثرات ادراک شده از توسعه کارآفرینی

سمیه یوسفی؛ ناصر شفیعی ثابت

دوره 12، شماره 2 ، مرداد 1400، ، صفحه 93-111

https://doi.org/10.52547/esrj.12.2.93

چکیده

پژوهش حاضر به واکاوی اثرات توانمندسازی ساختاری ذینفعان روستایی برای مشارکت آنان در فراگرد کارآفرینی با نقش میانجی اثرات ادراک شده از توسعه کارآفرینی در شهرستان طارم پرداخت. در این پژوهش کمی و توصیفی ـ تحلیلی، جمعآوری دادهها بهوسیله پرسشنامه انجام شد. پیآیندهای پژوهش حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین متغیر توانمندسازی ... بیشتر پژوهش حاضر به واکاوی اثرات توانمندسازی ساختاری ذینفعان روستایی برای مشارکت آنان در فراگرد کارآفرینی با نقش میانجی اثرات ادراک شده از توسعه کارآفرینی در شهرستان طارم پرداخت. در این پژوهش کمی و توصیفی ـ تحلیلی، جمعآوری دادهها بهوسیله پرسشنامه انجام شد. پیآیندهای پژوهش حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین متغیر توانمندسازی ساختاری ذینفعان روستایی با سه متغیر میانجی اثرات محیطی ـ اکولوژیک، اجتماعی ـ فرهنگی و اقتصادی ادراک شده از توسعه کارآفرینی است. همچنین، رابطه بین توانمندسازی ساختاری ذینفعان روستایی و مشارکت آنان در فراگرد کارآفرینی با نقش میانجی اثرات اجتماعی ـ فرهنگی و اقتصادی ادراک شده از توسعه کارآفرینی با توجه به مقدار z به دست آمده، مورد تایید قرار گرفت. اما رابطه بین توانمندسازی ساختاری ذینفعان روستایی و مشارکت آنان در فراگرد کارآفرینی با نقش میانجی اثرات محیطی ـ اکولوژیک ادراک شده از توسعه کارآفرینی تایید نشد. به سخن دیگر، اجرای طرحها و برنامههای توسعه کارآفرینی در حوزه محیطی ـ اکولوژیک، بهگونهای نبوده که بتواند مشارکت ذینفعان روستایی را در این زمینه با خود همراه سازد. بهطورکلی، یافتههای پژوهش نشان داد، توانمندسازی ساختاری ذینفعان روستایی با نقش میانجی اثرات اجتماعی ـ فرهنگی و اقتصادی ادراک شده از توسعه کارآفرینی بر مشارکت آنان در دو بعد اجتماعی ـ فرهنگی و اقتصادی کارآفرینی تاثیر مثبت و معنادار داشته است.

تحلیل فضایی فقر شهری در فضاهای شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد)

صدیقه لطفی؛ میلاد حسنعلی زاده

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 152-168

https://doi.org/10.52547/esrj.11.1.152

چکیده

برای رفع مسئله فقر در فضاهای شهری آگاهی از توزیع فضایی آن در سطح شهرها ضروری است. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی شاخص های فقر شهری در سطح بلوک‌های آماری شهر نورآباد می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی میباشد. مبانی نظری تحقیق به شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی تهیه ‌شده و داده‌های خام پژوهش از بلوکهای ... بیشتر برای رفع مسئله فقر در فضاهای شهری آگاهی از توزیع فضایی آن در سطح شهرها ضروری است. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی شاخص های فقر شهری در سطح بلوک‌های آماری شهر نورآباد می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی میباشد. مبانی نظری تحقیق به شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی تهیه ‌شده و داده‌های خام پژوهش از بلوکهای آماری شهر نورآباد استخراج شده است. ابتدا 32 شاخص فقر شهری با روش فازی در محیط نرمافزار Excel بی مقیاس شده، سپس با تلفیق شاخصها، شاخص تلفیقی فقر شهری به دست آمد. شاخص تلفیقی فقر شهری با روش تحلیل خوشهای فضایی چند فاصلهای، خودهمبستگی فضایی موران، آماره موران محلی، لکههای داغ، ترسیم نیمرخ و تحلیل روند در نرمافزار Arc Gis تحلیل فضایی شده است. نتایج روش تحلیل خوشهای فضایی چند فاصلهای و خودهمبستگی فضایی موران نشان میدهد که مقادیر شاخص تلفیقی فقر شهری با الگوی خوشهای در شهر نورآباد توزیع شده است. براساس نتایج روش آماره موران محلی و لکههای داغ، خوشههای فقر در قسمتهای شمالی شهر نورآباد و خوشههای مرفه در قسمتهای جنوبی شهر نورآباد متمرکز شدهاند. همچنین براساس پهنهبندی شاخص تلفیقی فقر شهری، 51 درصد جمعیت شهر نورآباد فقیر و خیلی فقیر هستند. براساس ترسیم نیمرخ شاخص تلفیقی فقر شهری، سمت غرب و جنوب شهر را منطقه مرفه نشین و سمت شرق و شمال شهر را منطقه فقیرنشین در بر میگیرد.

بررسی پتانسیل عنصری با تکیه‌ بر روش‌های نوین تلفیق داده‌های ژئوشیمی و ژئوفیزیک هوایی در برگه 1:100،000 لاهرود (شمال‌غربی ایران)

زهرا فرهمندفر؛ محمدرضا جعفری؛ پیمان افضل؛ افشین اشجع اردلان

دوره 11، شماره 3 ، آبان 1399، ، صفحه 53-72

https://doi.org/10.52547/esrj.11.3.53

چکیده

هدف از این پژوهش، شناسایی ناهنجاریهای عنصری با استفاده از ترکیب مدل فرکتالی1 (فرکتال، ساختاری هندسی است که با بزرگ کردن هر بخش از این ساختار بهنسبت معین، همان ساختار نخستین به دست آید؛ به بیان دیگر، فرکتال ساختاری است که هر بخش از آن با کل آن همانند است. فرکتال در بسیاری از ساختارهای طبیعی مثل سنگها، برف، رسوبگذاری، ... بیشتر هدف از این پژوهش، شناسایی ناهنجاریهای عنصری با استفاده از ترکیب مدل فرکتالی1 (فرکتال، ساختاری هندسی است که با بزرگ کردن هر بخش از این ساختار بهنسبت معین، همان ساختار نخستین به دست آید؛ به بیان دیگر، فرکتال ساختاری است که هر بخش از آن با کل آن همانند است. فرکتال در بسیاری از ساختارهای طبیعی مثل سنگها، برف، رسوبگذاری، برگ و تنه درختان، DNA و غیره دیده میشود. هندسه فرکتال یا هندسه بعد چهارم یا هندسه طبیعت در تضاد کامل با هندسه اقلیدسی بعدهای اول تا سوم میباشد. درواقع هندسه فرکتال تعریفی از نظریه بینظمی یا آشوب است). عیار-تعداد و آنالیز فاکتوری مرحلهای نمونههای رسوبات آبراههای با دادههای ژئوفیزیک هوابرد برگه 1:100،000 لاهرود بود. منطقه مورد مطالعه در نوار آتشفشانی البرز-آذربایجان واقع است. تمام عناصر اخلال کننده (مولیبدن، برلیوم، جیوه، سرب، نقره، استرانسیوم، سلنیوم و بیسموت) پس از اعمال چهار مرحله آنالیز فاکتوری حذف شدند و عناصر ارسنیک، آنتیموان، قلع، تنگستن، کبالت، منگنز، روی، تیتانیوم، باریوم، نیکل، کروم، طلا، مس و بور در پنج گروه طبقهبندی شدند؛ مس و طلا در گروه چهار از مرحله چهارم قرار گرفتند. نمودار عیار-تعداد امتیازهای فاکتوری ترسیم و مقادیر آنها بهمنظور تهیه نقشههای جوامع ژئوشیمیایی، تعیین شد. مناطق ناهنجار عناصر فلزی در بخشهای شمالغرب، مرکز و جنوبغرب منطقه قرار دارند که نشاندهنده همبستگی با مناطق دگرسان شده، گسلها و تودههای نفوذی میباشد. با استفاده از دادههای ژئوفیزیک هوایی و تهیه نقشههای مربوط به آن، توده ژرفسنگ در جنوبغربی، که توجیه کننده دگرسانیها و در نتیجه، ناهنجاریهاست و همچنین مناطق قابل پیجویی منطقه لاهرود شناسایی شد.

علمی -پژوهشی

مطالعات زمین شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی کانسار مس قیصری، غرب ترود، استان سمنان

شیوا مسکینی سیاهمرد؛ فرج الله فردوست؛ مهدی رضایی کهخائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 اسفند 1399

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.100883

چکیده

معدن مس قیصری در 105 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان در استان سمنان، در انتهای غربی نوار آتشفشانی- رسوبی ترود- چاهشیرین و بخش شمالی پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. کانسنگهای منطقه کالکوسیت، کوولیت، پیریت، دیژنیت، مالاکیت، آزوریت و مس خالص همراه با کانیهای آهن ازجمله هماتیت، گوتیت، مگنتیت و لیمونیت هستند. سنگهای ... بیشتر معدن مس قیصری در 105 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان در استان سمنان، در انتهای غربی نوار آتشفشانی- رسوبی ترود- چاهشیرین و بخش شمالی پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. کانسنگهای منطقه کالکوسیت، کوولیت، پیریت، دیژنیت، مالاکیت، آزوریت و مس خالص همراه با کانیهای آهن ازجمله هماتیت، گوتیت، مگنتیت و لیمونیت هستند. سنگهای میزبان کانهزایی شامل بازالت و آندزیت و سنگهای آذرآواری از جمله توف و آگلومرا با ترکیب مشابه، به سن ائوسن، سنگهای میزبان کانهزایی مس منطقه میباشند. روند عمومی واحدهای میزبان شمالغربی- جنوب شرقی با شیب به سمت جنوبغرب است که توسط یک دایک با روند شمالشرقی- جنوبغربی قطع شده است. کانهزایی مس به شکل شکافهپرکن در طرفین دایک به طول بیش از یک کیلومتر و عرض حدود 20 متر رخ دادهاست. دگرسانیهای مشاهده شده در منطقه عبارتند از: کلریتی، آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناته و اکسیدهای آهن. براساس تبعیت کانهزایی شکافهپرکن در طرفین دایک، کانیشناسی ساده و دگرسانیهای اطراف آن میتوان نفوذ دایک دیابازی را عامل اصلی حرارتی در کانهزایی دانست. در منطقه قیصری این دایک دیابازی بهعنوان یک کلید اکتشافی محسوب میشود. بر این اساس بخش جنوب و جنوبغرب منطقه، توسط آبرفت، دایک و کانهزایی مس قابل شناسایی میباشد. بر پایه مطالعات انجام شده احتمالا⸗ خواستگاه مس محلولهای هیدروترمال دما پایین بوده که سبب شستشوی مس از سنگهای آتشفشانی با ترکیب آندزیت و بازالت و تهنشست آنها در شکستگیهای موجود در سنگهای میزبان شده است. براساس بررسیهای ژئوشیمیایی گدازهها به سری آهکی- قلیایی پتاسیم بالا وابستهاند، که در یک حاشیه فعال قارهای تشکیل شده است.

مشاهده مقاله

علمی -پژوهشی

پتروژنز و سن سنجی توده‌های گرانیتوئیدی منطقه سِیدال(جنوب شرق بیرجند)، خراسان جنوبی

ایمان آرادفر؛ محمدحسین زرین کوب؛ سید سعید محمدی؛ ابراهیم غلامی؛ سون-لین چانگ؛ افسانه رشیدپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1399

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.100784

چکیده

توده‌های گرانیتوئیدی سِیدال در 150 کیلومتری جنوب شرق بیرجند در مرز شمال غربی زون جوش خورده سیستان در شرق ایران رخنمون دارند که واحدهای افیولیتی و دگرگونی منسوب به کرتاسه فوقانی را قطع کرده‌اند. این توده‌ها متشکل از فازهای گرانودیوریت، مونزوگرانیت و سینوگرانیت می‌باشند. گرانودیوریت به‌صورت یک توده نفوذی کشیده با امتداد شمال غرب ... بیشتر توده‌های گرانیتوئیدی سِیدال در 150 کیلومتری جنوب شرق بیرجند در مرز شمال غربی زون جوش خورده سیستان در شرق ایران رخنمون دارند که واحدهای افیولیتی و دگرگونی منسوب به کرتاسه فوقانی را قطع کرده‌اند. این توده‌ها متشکل از فازهای گرانودیوریت، مونزوگرانیت و سینوگرانیت می‌باشند. گرانودیوریت به‌صورت یک توده نفوذی کشیده با امتداد شمال غرب - جنوب شرق به عنوان توده اصلی و توده‌های مونزوگرانیت و سینوگرانیتی به صورت توده‌های کوچک، در مرز واحد گرانودیوریت و اولترامافیک مشاهده می‌شوند. کانی‌های تشکیل ‌دهنده این سنگ‌ها شامل کوارتز، پلاژیوکلاز، فلدسپار پتاسیم، بیوتیت، آمفیبول، اسفن، آپاتیت، زیرکن، گارنت و مسکویت هستند. بافت غالب این سنگ‌ها گرانولار و به ندرت پرتیتی و میرمکیتی است. توده گرانودیوریتی متاآلومین و توده‌های مونزوگرانیتی و سینوگرانیتی، پرآلومین و کالک آلکالن می باشند. غنی شدگی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون (LILE)و بالا بودن نسبت عناصر کمیاب خاکی سبک به سنگین (LREE/HREE) به همراه آنومالی‌های منفی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) مانندNb ,P وTi در واحد گرانودیوریتی حاکی از تعلق آنها به گرانیتوئیدهای نوع I و کمان ماگمایی(VAG) است. توده‌های مونزوگرانیتی و سینوگرانیتی نسبت به گرانودیوریت ها تهی شدگی بیشتری نسبت به عناصر ,Ti ,Sr ,Zr Nb و Yb نشان میدهند که مؤید منشأ پوسته‌ای آنها و از ویژگی‌های گرانیت‌های نوع S می‌باشد. سن سنجی به روش اورانیوم - سرب، سن توده گرانودیوریتی را 3/7±54/0 میلیون سال (ائوسن زیرین) تعیین نمود. سنگ منشأ توده‌های نوع I در محدوده‌ آمفیبولیت و نوعS در محدوده‌ رسوبات پلیتی تصویر شده‌اند که نوع I می‌تواند در ارتباط با فرورانش رخ داده درخاور ایران و نوع S در محیط برخوردی بوجود آمده باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

بررسی هندسی و تحلیل ساختار بالاجسته کوه‌های تویه‌دروار، (دامنه جنوبی البرز خاوری)

الهه طاهری؛ ابراهیم غلامی؛ علی یساقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1400

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.101281

چکیده

کوه‌های تویه‎دروار در دامنه جنوبی البرز خاوری واقع شده‌اند و به‌دلیل داشتن توالی چینه‌شناسی نسبتا کاملی از پالئوزوئیک تا سنوزوئیک، محل مناسبی جهت تحلیل تکامل ساختاری دامنه جنوبی البرز خاوری به شمار می-روند. این کوه ها، از شمال به گسل میلا و از جنوب به گسل گیو محدود می‎شود و با جهت شیب مخالف یکدیگر مرز واحدهای سنگی پالئوزوئیک ... بیشتر کوه‌های تویه‎دروار در دامنه جنوبی البرز خاوری واقع شده‌اند و به‌دلیل داشتن توالی چینه‌شناسی نسبتا کاملی از پالئوزوئیک تا سنوزوئیک، محل مناسبی جهت تحلیل تکامل ساختاری دامنه جنوبی البرز خاوری به شمار می-روند. این کوه ها، از شمال به گسل میلا و از جنوب به گسل گیو محدود می‎شود و با جهت شیب مخالف یکدیگر مرز واحدهای سنگی پالئوزوئیک و مزوزوئیک را با واحدهای سنگی سنوزوئیک در دامنه‎های شمالی و جنوبی تشکیل می‌دهند. گسل گیو به‌عنوان مرز جنوبی کوه‌های تویه‌دروار، راندگی اصلی این منطقه به شمار می اید. گسل معکوس و پرشیب گیو کنترل کننده گسترش نهشته های ژوراسیک به سمت جنوب است و بدین سبب به عنوان گسل نرمال اولیه مرز حوضه رسوبی این نهشته ها در نظر گرفته شده که در زمان کرتاسه-پالئوسن متحمل وارونگی زمین ساختی شده است. وارون‌شدگی گسل اولیه نرمال گیو به گسل معکوس با تشکیل گسل میلا به-صورت پس‌راندگی فرادیواره ای و با جابجایی معکوس بیشتر آن همراه بوده است. این فرایند وارونگی زمین ساختی گسل گیو همچنین با توسعه راندگی های فرادیواره ای تویه و دروار همراه بوده و سبب شده تا کوه‌های تویه‌دروار به‌صورت ساختار بالاجسته (Pop-up) که در آن واحدهای سنگی پالئوزوئیک به صورت تاق فرمهای فرادیواره ای بر روی واحدهای سنگی جوانتر رانده شده تشکیل شود.

مشاهده مقاله

علمی -پژوهشی

زمین شناسی، کانه نگاری و ژئوشیمی کانسار آهن 16 ب بافق یزد

پوریا سلامی؛ افشین اکبرپور؛ محمد لطفی؛ آرش گورابجیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 فروردین 1400

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.100929

چکیده

کانسار آهن آنومالی 16 ب بافق در زون ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. از دیدگاه زمین شناسی کهنترین سنگهای این ناحیه، واحدهای دگرگون شده پرکامبرین از نوع گنایس، میکاشیست، آمفیبولیت و میگماتیت بوده که پی سنگ منطقه را تشکیل داده است. محدوده کانی سازی به طور کامل بوسیله سری رسوبات ترشیاری وکواترنری حوضه بافق پوشیده شده است. توده ... بیشتر کانسار آهن آنومالی 16 ب بافق در زون ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. از دیدگاه زمین شناسی کهنترین سنگهای این ناحیه، واحدهای دگرگون شده پرکامبرین از نوع گنایس، میکاشیست، آمفیبولیت و میگماتیت بوده که پی سنگ منطقه را تشکیل داده است. محدوده کانی سازی به طور کامل بوسیله سری رسوبات ترشیاری وکواترنری حوضه بافق پوشیده شده است. توده نفوذی زیر زون کانهدار با دیوریت- سینیتهای قلیایی مشخص میشود. در این کانسار انواع سنگهای آذرین، دگرگونی و سنگهای متاسوماتیکی وجود دارد. از نظر پتروگرافی سنگهای آذرین منطقه را گرانیتوئیدها تشکیل میدهندکه شامل گابرو، سینیت، کوارتز مونزوسینیت،گرانیت و سنگهای بازیک به شدت دگرسان شده (متابازیت) است. سنگهای دگرگونی منطقه از مرمر، اپیدوت، اکتینولیت (سنگ های متاسوماتیکی) و سنگهای اسکارنی است. کانیزایی فلزی در ارتباط با سنگهای سینیتی، گابرویی و اسکارنی رخ داده است. مگنتیت فراوانترین کانه اکسیدی آهن در محدوده مورد مطالعه است و با ساخت توده ای، نواری، پرکننده فضاهای خالی و افشان دیده میشود. دانههای آن شکلدار تا بیشکل است. مگنتیت در نزدیکی سطح زمین اکسید شده و به کانیهای هماتیت، گوتیت و دیگر اکسیدهای آهن دگرسان میشود. دیگرکانیهای فلزی همراه مگنتیت، پیریت وکالکوپیریت است که با کوارتز، اکتینولیت، کلسیت و اپیدوت به شکلهای مختلف در داخل سنگهای میزبان، تودههای نفوذی سینیتی، گابرویی و اسکارنی دیده شده است. تطابق نمودارهای عناصر نادر در کانیسازی آهن و توده نفوذی نشاندهنده احتمالی یکسان بودن منشا کانی سازی با توده نفوذی است. عیار اکسید آهن در کانسنگ بین25 تا 75 درصد تغییر میکند. عنصر آهن با اکسیدهای تیتانیم، منیزیم، منگنز ، فسفر، پتاسیم و سدیم همبستگی منفی نشان میدهد. بر اساس رابطۀ کبالت با نیکل، کروم با نیکل، کروم با وانادیم، این کانسارآهن در محدوده کانسارهای با منشا هیدروترمال قرار می گیرد. با توجه به نسبت Al/Co و Sn/Ga این کانسار در محدوده کانسارهای تیپ اسکارنی قرار میگیرد. بر اساس الگوهای پراکندگی عناصر کمیاب کانسار آهن آنومالی 16 ب با کانسارهای تیپ اسکارنی بیشتر شباهت دارد. شواهد زمین شناسی، کانی شناسی و کانه نگاری و همچنین ژئوشیمیایی کانی منیتیت نشاندهنده منشاء اسکارنی برای کانی سازی آهن آنومالی 16 ب است. بدین معنی که آهن توسط سیالات داغ حاصل از تودههای نفوذی، جابجا شده و در حدفاصل بین واحدهای دگرگونی و مرمر تجمع حاصل کرده است.

مشاهده مقاله

علمی -پژوهشی زمین شناسی

بررسی‌های سطحی و زیرسطحی بر روی زمین‌شناسی و ویژگی‌های سیال کانه‌ساز در اندیس مس پورفیری نیاز، غرب مشکین شهر

هادی محمدیان؛ علی اصغر کلاگری؛ علی اصغر کلاگری؛ وارطان سیمونز؛ کمال سیاه چشم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 فروردین 1400

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.100925

چکیده

اندیس مس نیاز در غرب مشکین شهر و شرق زون کانه‌زایی قره‌داغ قرار دارد. واحدهای سنگی در این منطقه شامل سنگهای آذرین ساب ولکانیک حدواسط و آذرآواری می‌باشند. این واحدها دارای ماهیت کالک‌آلکالن با پتاسیم بالا تا شوشونیتی بوده و در زون فرورانش و به ویژه زون "انتهای کوهزایی" تشکیل شده‌اند. این سنگها پِرآلومینوس بوده و متعلق به سری مگنتیتی ... بیشتر اندیس مس نیاز در غرب مشکین شهر و شرق زون کانه‌زایی قره‌داغ قرار دارد. واحدهای سنگی در این منطقه شامل سنگهای آذرین ساب ولکانیک حدواسط و آذرآواری می‌باشند. این واحدها دارای ماهیت کالک‌آلکالن با پتاسیم بالا تا شوشونیتی بوده و در زون فرورانش و به ویژه زون "انتهای کوهزایی" تشکیل شده‌اند. این سنگها پِرآلومینوس بوده و متعلق به سری مگنتیتی می‌باشند. دگرسانی‌های هیپوژن در نیاز شامل انواع پتاسیک، فیلیک، پروپیلیتیک و آرژیلیک حدواسط می‌باشند. مجموعه کانیهای کدر هیپوژن شامل کالکوپیریت، پیریت، مولیبدنیت و به مقدار کمتر گالن، اسفالریت، بورنیت و مگنتیت می‌باشند که در طی حداقل سه مرحله کانی‌زایی تشکیل شده‌اند.کانیهای سوپرژن شامل اکسی/هیدروکسیدهای آهن، مالاکیت، آزوریت و تنوریت در زون اکسیدان و کوولیت و کالکوسیت در زون احیا می‌باشند. بر اساس مینرالوژی و توالی پاراژنتیکی حداقل پنج نوع رگچه در کانسار نیاز قابل تشخیص می‌باشند. چهار نوع میانبار سیال؛ تک فاز بخار، دو فازی غنی از مایع، میانیار غنی از بخار و چند فازی حاوی فازهای جامد (عمدتاً هالیت و هماتیت) در کانسار نیاز وجود دارند. بررسی دماهای همگن شدن در زونهای دگرسانی نشان میدهد که بیشترین فراوانی دماهای همگن شدن در زون پتاسیک در بازه C° 360-280، در زون فیلیک در دو بازه C° 300-280 و C° 355-320 و در زون پروپیلیتیک در بازه C° 190-170 می‌باشند. شوری میانبارها بازه وسیع Wt %NaClequiv 60- 2/0 را نشان میدهند. جوشش و سرد شده ساده فرآیندهای اصلی در نهشت کانه‌های کانسنگی بوده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در تشکیل اراضی بدلند

دکتر حمیدرضا مرادی؛ ولی رضایی؛ مهدی عرفانیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1400

https://doi.org/10.48308/esrj.2021.101282

چکیده

مشخصات بارز بدلندها کمبود یا فقدان پوشش گیاهی، شیبهای تند و شبکه زهکشی متراکم است و به عنوان منابع مهم تولید فرسایش و رسوب در دنیا شناخته میشوند. بارش های شدید باران، پوشش گیاهی پراکنده، نفوذپذیری کم خاک، مواد قابل فرسایش و شیب ها و دامنه های نسیتا تند شرایط لازم برای ایجاد رخساره های بدلند را فراهم می کنند. میزان تاثیر عوامل ... بیشتر مشخصات بارز بدلندها کمبود یا فقدان پوشش گیاهی، شیبهای تند و شبکه زهکشی متراکم است و به عنوان منابع مهم تولید فرسایش و رسوب در دنیا شناخته میشوند. بارش های شدید باران، پوشش گیاهی پراکنده، نفوذپذیری کم خاک، مواد قابل فرسایش و شیب ها و دامنه های نسیتا تند شرایط لازم برای ایجاد رخساره های بدلند را فراهم می کنند. میزان تاثیر عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی خاک در شکلگیری و گسترش فرسایش بدلندی از نقطهای به نقطه دیگر فرق میکند. تحقیق حاضر با هدف شناسایی مهمترین عوامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و عوامل محیطی و عمق خاک در گسترش فرسایش بدلندی در حوزه آبخیز زنوزچای است. در این تحقیق عواملی از قبیل درصد ماسه، سیلت و رس، PH، EC، SAR، ماده آلی، گچ و آهک خاک در طبقات ارتفاعی مختلف و در دوجهت شرقی-غربی و در سه عمق 0-5، 5-30 و 30-60 رخساره فرسایشی بدلند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه میانگین با استفاده از آزمون t غیر جفتی و Leven نشان دهنده اختلاف معنی دار متغیرهای pH، SAR، گچ، درصد رس، درصد سیلت و ماده آلی اراضی بدلند و اراضی شاهد در سطح (01/0) میباشد. مقایسه میانگین ماسه در طبقات و جهتهای مختلف و در عمقهای (5-0)، (30-5) و پایینتر از 30 سانتیمتری در دو منطقه بدلند و شاهد با آزمون دانکن نشاندهنده تفاوت در سطح 0.05 است. همچنین نتایج نشان داد که میانگین درصد رس و ماسه در ارتفاعات مختلف دارای اختلاف معنی دار در سطح 0.05 هستند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

ظرفیت نهادی و توسعه پایدار منطقه‌ای (موردپژوهی: شهرستان‌های بجنورد و راز و جرگلان، استان خراسان شمالی).

خداکرم ملایی؛ لطفعلی کوزه گر کالجی؛ محمدتقی رضویان؛ جمیله توکلی نیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 خرداد 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102411

چکیده

در سه دهه اخیر، کاربست ظرفیت نهادی در تحقق توسعه پایدار منطقه‌ای در رأس برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشورهای جهان درآمده، با این‌حال در کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌ای همچون ایران این مهم مورد غفلت واقع شده است. این نهادها به عنوان کارگزاران توسعه نقش بی‌بدیلی در تحولات فضایی دارند که در این پژوهش شهرستان‌های بجنورد و راز و جرگلان ... بیشتر در سه دهه اخیر، کاربست ظرفیت نهادی در تحقق توسعه پایدار منطقه‌ای در رأس برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشورهای جهان درآمده، با این‌حال در کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌ای همچون ایران این مهم مورد غفلت واقع شده است. این نهادها به عنوان کارگزاران توسعه نقش بی‌بدیلی در تحولات فضایی دارند که در این پژوهش شهرستان‌های بجنورد و راز و جرگلان مورد مطالعه قرار گرفته تا ابتدا ظرفیت نهادهای متولی توسعه در آن ارزیابی گردد و سپس رابطه این ظرفیت‌ها بر توسعه پایدار منطقه‌ای تحلیل گردد. جامعه آماری پژوهش در سطح کارکنان نهادی و جامعه مدنی است که در هر کدام از آن‌ها به تعداد 400 نمونه به شیوه غیرتصادفی برگزیده شده است تا با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی؛ یافته‌های پژوهش ارائه گردد. نتایج پژوهش بر اساس آزمون t-test تک نمونه‌ای مستقل نشان می-دهد که از منظر کارکنان نهادی، در شهرستان بجنورد میانگین مولفه‌های ظرفیت نهادی برابر با 2.63 و در شهرستان راز و جرگلان 2.44 می‌باشد که از حد متوسط به ترتیب 0.37- و 0.56- کمتر است. بر اساس نظرات جامعه مدنی، اقدامات نهادی در راستای توسعه پایدار منطقه‌ای در شهرستان بجنورد 2.44 و در شهرستان راز و جرگلان 2.37 می-باشد که با سطح اطمینان 95 درصد می‌توان معناداری و تفاوت‌های بدست‌آمده تایید نمود و به عملکرد نامطلوب نهادها پی برد. همچنین نتایج آزمون پیرسون گویای ارتباط مثبت و معنادار میان برخی از مولفه‌های پژوهش است. در نهایت پیشنهادات اجرایی همچون "تنظیم مشوق‌های مادی و معنوی برای نهادها در راستای رقابت برای ارتقای خدمات‌رسانی و عملکردهای بهینه‌تر و مطلوب‌تر" ارائه شده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

مدلسازی انرژی شهری برای دستیابی به شهرهای خودبازآفرین: مطالعه موردی: کلانشهر تهران

سهراب موذن

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 بهمن 1400

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102102

چکیده

این تحقیق به دنبال تعیین، مقایسه و مشخص کردن سناریوهای جایگزین انرژی برای منطقه مورد مطالعه، تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. تحقیق حاضر بر این امر استدلال دارد که مدلسازی انرژی پایداری خودبازآفرین شهری روشی مناسب برای ارزیابی کمی سیستم‌های انرژی شهری حال و آینده از منظر به کارگیری روزافزون ... بیشتر این تحقیق به دنبال تعیین، مقایسه و مشخص کردن سناریوهای جایگزین انرژی برای منطقه مورد مطالعه، تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. تحقیق حاضر بر این امر استدلال دارد که مدلسازی انرژی پایداری خودبازآفرین شهری روشی مناسب برای ارزیابی کمی سیستم‌های انرژی شهری حال و آینده از منظر به کارگیری روزافزون منابع انرژی تجدیدپذیر می‌باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش کمی و تحلیلی است. با بکارگیری مدلArea Solar Radiationو سری تصاویر راداری از سنجنده PALSAR از ماهواره ALSOبرای تجزیه و تحلیل و مدلسازی انرژی خورشیدی؛ نرم‌افزار Windographer و تابع توزیع ویبول برای تحلیل و مدلسازی انرژی باد و در نهایت مدلسازی انرژی زیست‌توده (زباله شهری) برای کلانشهر تهران با استفاده از GISانجام شد.بررسی مجموع اطلاعات و داده‌ها و وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر نشان داد به ترتیب انرژی‌های خورشیدی، زیست‌توده، برق‌آبی و بادی دارای بیش‌ترین پتانسیل برای تولید انرژی تجدیدپذیر در منطقه را دارا می‌باشند. در ارتباط با مدلسازی، ایجاد مدل بر مبنای سه گروه از انرژی‌های تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی، انرژی بادی و زیست‌توده بر مبنای رویکرد توسعه پایدار خودبازآفرین انجام گردید. خروجی نهایی مدل که به صورت نقشه‌ای است نشان داد انرژی‌های حاصل از پسماند و خورشیدی می‌تواند در مناطق مختلف بیش‌ترین و انرژی بادی کم‌ترین تولید انرژی تجدیدپذیر را داشته باشند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

اکتشافات ژئوشیمیایی و معرفی مس چینه‌کران در ییلاق سامانلو غرب سبلان، شمال‌غرب ایران

هادی محمدیان؛ وارطان سیمونز؛ کمال سیاه چشم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 بهمن 1400

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102101

چکیده

منطقه ییلاق سامانلو در 19 کیلومتری جنوب غرب مشگین‌شهر و غرب سبلان واقع شده است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن (آندزیت مگاپورفیری، تراکی‌آندزیت با میان لایه‌های توف و شیل، جریانهای گدازه‌ای مافیک)، نفوذی‌های الیگوسن (گرانودیوریت، گرانیت و مونزونیت) و واحدهای کواترنری (آندزی‌بازالت، گدازه‌های آندزیتی) ... بیشتر منطقه ییلاق سامانلو در 19 کیلومتری جنوب غرب مشگین‌شهر و غرب سبلان واقع شده است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن (آندزیت مگاپورفیری، تراکی‌آندزیت با میان لایه‌های توف و شیل، جریانهای گدازه‌ای مافیک)، نفوذی‌های الیگوسن (گرانودیوریت، گرانیت و مونزونیت) و واحدهای کواترنری (آندزی‌بازالت، گدازه‌های آندزیتی) می‌باشد که دارای ماهیت کالک‌آلکالن با پتاسیم بالا بوده و در موقعیت تکتونیکی کمان ماگمایی تشکیل شده‌اند. مطالعات دورسنجی و صحرایی نشان میدهد که دگرسانی‌های پروپیلتیک، آرژیلیک، آلونیت- پیروفیلیت و سریسیتی با گسترش محدود رخ داده‌اند. مطالعات ژئوشیمی به روش رسوب آبراهه‌ای در مقیاس 1:25000 و مطالعات لیتوژئوشیمیایی از بالادست آنومالی‌ها منجر به معرفی چند محدوده کانه‌زایی مس- نقره و فلزات قیمتی و پایه برای اولین بار در این منطقه شد. بر پایه همبستگی‌های آماری به دست آمده عناصر ناهنجار را به سه گروه (1) Cu-Ag، (2) As-Sb-S-Au و (3) Pb-Zn-Fe تقسیم‌بندی شدند که به سه گروه زایشی-لیتولوژیکی در منطقه نسبت داده می‌شود. در این منطقه حداکثر آنومالی مس (ppm67800)، نقره (ppm 18) و طلا (ppm 1098) می‌باشد. کانه‌های تیره در محدوده‌های آنومالی‌دار شامل پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، مالاکیت، آزوریت، کالکوسیت، مس خالص و به مقدار کمتر کوولیت با بافت-های پرکننده فضای خالی، رگچه‌ای، جانشینی و بادامکی به شکل چینه‌کران در داخل واحد آندزیت مگاپورفیری تشکیل شده‌اند. بر اساس ویژگی‌های اساسی توده کانه‌دار از جمله سنگ‌های دربرگیرنده، حالت چینه‌کران، کانی‌شناسی، محتوای فلزی و دگرسانی میتوان گفت که پی جویی واحد کانه‌دار منطقه (آندزیتهای مگاپورفیری) می‌تواند به اکتشاف اندیس‌های جدید از کانسارهای مس تیپ مانتو در غرب سبلان منجر شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

پتروگرافی، مینرال شیمی و ترموبارومتری توده نفوذی سیناوند و انکلاوهای همراه (شمال شرق سنقر- کرمانشاه)

اشرف ترکیان؛ لیلا شمس

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 فروردین 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102262

چکیده

منطقه مورد پژوهش در شمال‌شرق سنقر (کوه سیناوند) و در پهنه سنندج- سیرجان قرار گرفته است. هدف از این مقاله، بررسی روابط صحرایی، ویژگی‌های سنگ‌نگاری و شیمی کانی در سنگ سنگ میزبان (گرانیت و گرانودیوریت) و انکلاوهای میکروگرانولار مافیک است که گاهی منجر به ارائه شواهد اختلاط/ امیختگی ماگمایی شده است. انکلاوهای دیوریتی عمدتاً از کانی های ... بیشتر منطقه مورد پژوهش در شمال‌شرق سنقر (کوه سیناوند) و در پهنه سنندج- سیرجان قرار گرفته است. هدف از این مقاله، بررسی روابط صحرایی، ویژگی‌های سنگ‌نگاری و شیمی کانی در سنگ سنگ میزبان (گرانیت و گرانودیوریت) و انکلاوهای میکروگرانولار مافیک است که گاهی منجر به ارائه شواهد اختلاط/ امیختگی ماگمایی شده است. انکلاوهای دیوریتی عمدتاً از کانی های پلاژیوکلاز، آمفیبول، مقدار کمی پتاسیم فلدسپار و کوارتز با بافت غالب میکروگرانولار هستند.MME دارای شکل بیضوی تا زاویه‌دار و در محل تماس با سنگ میزبانشان از حاشیه سریع سرد شده برخوردارند. با توجه به نتایج الکترون میکروپروپ کانیها، سنگ میزبان گرانودیوریتی و انکلاو دیوریتی، از نوع کلسیک در زیر مجموعه منیزیوهورنبلند و آمفیبول سنگ -میزبان گرانیتی، از نوع هاستینگزیت می باشد. پلاژیوکلازهای سنگ میزبان گرانودیوریتی و انکلاوها، دارای منطقه بندی عادی و نوسانی بوده و دارای تغییر ترکیب شیمیایی از الیگوکلاز تا آندزین هستند. ویژگی های ماکروسکوپی و میکروسکوپی این انکلاوها از جمله وجود سطح تماس و شکل های مختلف (مورفولوژی) انکلاوها، حضور بلورهای کشیده و شکل دار پلاژیوکلاز، آپاتیت-های سوزنی و در نهایت بافت های میکروگرانولار و پوئی کیلیتیک، ممکن است نشانه هایی از آمیختگی / اختلاط ماگمای فلسیک و مافیک در منطقه مورد مطالعه باشند. براساس مقدار Al موجود درآمفیبول، فشار در انکلاوهای دیوریتی 46/2 کیلوبار و برای میزبانهای انها 77/2 کیلوبار بدست آمد و نیز با استفاده از ترمومتر، میانگین دمای 711 و 750 سانتی گراد آمفیبول – پلاژیوکلاز برای جایگزینی ماگمای گرانیتوئیدی و دیوریتی تشخیص داده شد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

تاثیر بر هم کنش گسل های عمود بر هم بر تکامل تاقدیس های رگ سفید و تنگو (جنوب غرب ایران)

مهدی یوسفی؛ سیدمرتضی موسوی؛ ابوالقاسم جعفری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 فروردین 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102264

چکیده

در فروبار دزفول جنوبی با توجه به توالی فاز‌های دگرشکلی زاگرس و رخداد وارونگی تکتونیکی در گسل‌ معکوس شمال غربی- جنوب شرقی رگ سفید و همچنین تجدید فعالیت گسل‌ پی سنگی هندیجان، بر هم‌کنش گسل-های عمود برهم مشهود است؛ که این اثر متقابل، تاثیراتی بر الگوی ساختاری چین‌خوردگی در تاقدیس‌های رگ سفید و تنگو داشته است. با توجه به طول بیش از ... بیشتر در فروبار دزفول جنوبی با توجه به توالی فاز‌های دگرشکلی زاگرس و رخداد وارونگی تکتونیکی در گسل‌ معکوس شمال غربی- جنوب شرقی رگ سفید و همچنین تجدید فعالیت گسل‌ پی سنگی هندیجان، بر هم‌کنش گسل-های عمود برهم مشهود است؛ که این اثر متقابل، تاثیراتی بر الگوی ساختاری چین‌خوردگی در تاقدیس‌های رگ سفید و تنگو داشته است. با توجه به طول بیش از 3 برابر گسل معکوس رگ سفید نسبت به قطعه جنوبی گسل امتداد لغز هندیجان-ایذه، شیب 47 درجه گسل رگ سفید در مقایسه با شیب 80 درجه گسل هندیجان-ایذه و با درنظر گرفتن جهت کلی فشردگی در جنوب غرب ایران (N22E) و امتداد راستگرد گسل هندیجان-ایذه (N20E) در مقایسه با امتداد گسل رگ سفید که تقریبا عمود بر جهت کلی فشردگی است (N130)، میزان دگرشکلی وابسته به گسل معکوس رگ سفید بیشتر از گسل هندیجان-ایذه است. در این شرایط میدان تنش مربوط به راس گسل راندگی غالب می‌شود که در این حالت مقاومت کمتری برای چین خوردگی وجود دارد و چین خوردگی با دامنه بزرگتر را در تاقدیس رگ سفید ایجاد می‌کند؛ به نحوی که چین خوردگی در تاقدیس رگ سفید (تاقدیس نامتقارن با امتداد N130 و شیب سطح محوری به سمت شمال شرق ) دامنه‌ای بیش از دو برابر نسبت به تاقدیس تنگو دارد و راس تاقدیس تنگو حدود 1200 متر نسبت به تاقدیس رگ سفید پایین افتادگی دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

مطالعه توان گذردهی گسلها بعنوان معبر انتقال آلاینده های زیست محیطی بروشهای ژئوفیزیکی

بهزاد زمانی قرهچمنی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 دی 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102963

چکیده

با توجه به اهمیت موضوع آلودگی و پیامدهای نامطلوب بر اکوسیستم و زندگی مردم، در این مطالعه در معدن زایلیک در شمال غرب ایران، به منظور تعیین گستره تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی گسلهای دارای زون خرد شده حاوی سیال در محدوده مطالعاتی و تفکیک لایه های زیرزمینی بر اساس مقاومت ویژه الکتریکی آنها، سونداژ های الکتریکی با طول فرستنده حداکثر 500 ... بیشتر با توجه به اهمیت موضوع آلودگی و پیامدهای نامطلوب بر اکوسیستم و زندگی مردم، در این مطالعه در معدن زایلیک در شمال غرب ایران، به منظور تعیین گستره تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی گسلهای دارای زون خرد شده حاوی سیال در محدوده مطالعاتی و تفکیک لایه های زیرزمینی بر اساس مقاومت ویژه الکتریکی آنها، سونداژ های الکتریکی با طول فرستنده حداکثر 500 متر طراحی و برداشت شده است.در این مطالعه بطور خاص روی گسلهای محدوده معدن مطالعه ژئوفیزیک انجام شده است. نتایج سونداژهای ژئوفیزیک نشان داده است که از 24 گسل مهم و کاری در منطقه فقط 3 گسل نفوذپذیری داشته و نفوذپذیری کمی نیز دارند و زون خرد شده ای دارند که توانایی ذخیره اندکی سیال را دارند و بقیه گسلها نفوذ ناپذیر هستند.همچنین تغییرات نفوذپذیری محاسبه شده با مقاومت ژئوالکتریک بدست امده از آزمایشهای ژئوفیزیک در محدوده دپوهای معدن شهید شکوری در نقشه پربند نشان داده است که غلبه با نفوذپذیری های کمتراز4 متر بر روز است و در واقع نفوذناپذیری پی سنگ محل دپو ها را نشان می دهد. از این رو انتظار می رود نفوذ آبهای سطحی و آلودگهای محتمل از سطح به درون درز و شکاف و نیزآب چشمه ها در حد صفر باشد.مقاومت ژئوالکتریک زیاد در سنگها نشانگر نفوذناپذیری آنها است که نشان از سنگ کف مناسب از دید زیست محیطی است. به همین ترتیب در منطقه 1تا3 استخراج معدن گسل عمده ای که نشانگر نفوذپذیری و احتمال گذر دهی و انتقال پذیری گسل باشد قابل تشخیص نیست.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

ارزیابی میکروفاسیس، محیط رسوبی و کانی شناسی اولیه سازند گرو در برش سطح‌الارضی الیگودرز، لرستان

سعید شبرنگ؛ احسان ده یادگاری؛ محمد حسین آدابی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مرداد 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102594

چکیده

به‌‌منظور مطالعه میکروفاسیس، محیط‌رسوبی، ترکیب کانی‌شناسی اولیه و محیط دیاژنزی نهشته‌های سازند گرو به‌ سن آلبین – آپتین (کرتاسه زیرین) در زون زاگرس مرتفع، یک برش سطح‌الارضی در الیگودرز برروی ناودیس قالی کوه (جنوب- شرق لرستان)، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. سازند گرو با ضخامت 483 متر شناسایی شد به‌طوری‌که تعداد 235 مقطع نازک ... بیشتر به‌‌منظور مطالعه میکروفاسیس، محیط‌رسوبی، ترکیب کانی‌شناسی اولیه و محیط دیاژنزی نهشته‌های سازند گرو به‌ سن آلبین – آپتین (کرتاسه زیرین) در زون زاگرس مرتفع، یک برش سطح‌الارضی در الیگودرز برروی ناودیس قالی کوه (جنوب- شرق لرستان)، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. سازند گرو با ضخامت 483 متر شناسایی شد به‌طوری‌که تعداد 235 مقطع نازک از این برش سطح‌الارضی تهیه و مورد مطالعه قرار گرفت. لیتولوژی به‌طور عمده شامل شیل‌آهکی و آهک‌شیلی است. مرز زیرین سازند گرو با سنگ آهک‌های برشی معادل سازند گوتنیا به‌صورت ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی به‌دلیل قرار گرفتن سازند در هسته ناودیس نامشخص است. براساس بافت‌های رسوبی، مطالعات پتروگرافی و فونای موجود، 7 میکروفاسیس مختلف شناسایی شده است. این میکروفاسیس‌ها در یک کمربند رخساره‌ای بخش عمیق دریا متعلق به یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ تشکیل شده است. شواهد پتروگرافی و تغییرات عناصر اصلی و فرعی و مقایسه با محدوده‌هایی که توسط محققین مختلف برای کانی‌شناسی کلسیتی و آراگونیتی ارائه شده‌اند حاکی از آن است که نسبت Sr/Na، تغییرات Sr، Na و Sr/Mnدر مقابل Mn کانی‌شناسی اولیه آراگونیتی را برای سازند گرو پیشنهاد می‌کند. نمودار Sr/Ca در مقابل Mn نشان داد که سازند گرو تحت‌تأثیر دیاژنز متائوریکی در یک سیستم دیاژنتیکی بسته تا باز به‌ترتیب با نسبت آب به سنگ بالا و پایین قرار می‌گیرد. همچنین با رسم Fe در مقابل Mn، روند افزایشی نسبی بین آهن و منگنز محاسبه شد. این پدیده می‌تواند به‌دلیل شرایط احیایی یا اثر دیاژنز متائوریکی باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

تعیین خواص فیزیکوشیمیایی و API مخزن آسماری میدان اهواز با استفاده از مطالعۀ میان‌بارهای نفتی

علیرضا زراسوندی؛ بهرام علیزاده؛ عباس مراونه؛ محمدحسین حیدری فرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 خرداد 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102410

چکیده

میان‌بارهای سیّال، شواهد با ارزشی از دمای تشکیل کانی‌ها، فشار حاکم بر محیط تشکیل آن‌ها، چگالی سیّال سازندۀ کانی‌ها و نیز ترکیب شیمیایی سیّالات کانه‌سنگ‌ساز ارائه می‌دهند. می‌توان از این اطلاعات برای تفسیر تاریخچۀ دمایی، بلوغ، تعیین محیط دیاژنزی، زمان سیمان‌شدگی، مهاجرت نفت نسبت به تاریخ دفن‌شدگی استفاده کرد. در این پژوهش ... بیشتر میان‌بارهای سیّال، شواهد با ارزشی از دمای تشکیل کانی‌ها، فشار حاکم بر محیط تشکیل آن‌ها، چگالی سیّال سازندۀ کانی‌ها و نیز ترکیب شیمیایی سیّالات کانه‌سنگ‌ساز ارائه می‌دهند. می‌توان از این اطلاعات برای تفسیر تاریخچۀ دمایی، بلوغ، تعیین محیط دیاژنزی، زمان سیمان‌شدگی، مهاجرت نفت نسبت به تاریخ دفن‌شدگی استفاده کرد. در این پژوهش به‌منظور بررسی خواص فیزیکوشیمیایی و تعیین API مخزن آسماری میدان اهواز از مغزه‌های حفاری 7 چاه این مخزن استفاده گردید. این نمونه‌ها مورد مطالعات میکروسکوپی، میکروترمومتری، تعیین API و نیز طیف‌سنجی رامان قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که براساس مطالعات پتروگرافی تنوع میانبارها (اولیه، ثانویه و ثانویه کاذب) و همچنین ترکیبات متفاوت حاصل از طیف‌سنجی رامان نشان‌دهنده فعالیت فازهای مختلف شارژ شدن مخزن آسماری می‌باشد. از مطالعات ریزدماسنجی نیز خواص فیزیکوشیمایی )دمای آخرین ذوب یخ، دمای همگن‌شدگی و شوری( مخزن بدست آمد. براساس خواص فیزیکوشیمیایی مخزن آسماری دو محدوده دمایی نشان می‌دهد که می‌توان نتیجه گرفت این مخزن در طی دو مرحله شارژ شدن در دو دوره زمانی متفاوت را داشته است. همچنین براساس ترکیب فازهای موجود در میانبارها (دو فازی، سه فازی دارای نفت، و. ..) مشخص شده می‌توان مسیر شارژ شدن مخزن را نیز پیش‌بینی کرد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

بررسی آنومالی ژئومیکروبی نفت و گاز در گل‌فشان سیوان، اطراف شهرستان مرند –آذربایجان‌شرقی- ایران

مریم تیموری؛ علی کدخدایی؛ نصیر عامل؛ رحیم کدخدایی؛ غلامرضا زرینی؛ صغرا حاتم زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 خرداد 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102417

چکیده

سیستم‌های گل‌فشان، نتیجه یک سری از واکنش‌ها از چندین فرآیند توسعه یافته از عمق به سطح هستند. آن‌ها یکی از عجیب‌ترین و جذاب‌ترین پدیده‌های ژئومورفولوژیکی هستند. از آنجایی که گل‌فشان‌ها از اعماق زمین سرچشمه می‌گیرند، می‌توانند فرآیندهای زیرسطحی را نشان دهند. آن‌ها با منابع نفت و گاز همبستگی نسبی دارند به طوری که به عنوان شاخص‌های ... بیشتر سیستم‌های گل‌فشان، نتیجه یک سری از واکنش‌ها از چندین فرآیند توسعه یافته از عمق به سطح هستند. آن‌ها یکی از عجیب‌ترین و جذاب‌ترین پدیده‌های ژئومورفولوژیکی هستند. از آنجایی که گل‌فشان‌ها از اعماق زمین سرچشمه می‌گیرند، می‌توانند فرآیندهای زیرسطحی را نشان دهند. آن‌ها با منابع نفت و گاز همبستگی نسبی دارند به طوری که به عنوان شاخص‌های ذخایر هیدروکربنی شناخته می‌شوند. بر این اساس، برای شناسایی میادین نفت و گاز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. یکی از روش‌های اخیر اکتشاف هیدروکربن، اکتشاف ژئومیکروبی است که مبتنی بر تکنیک حفاری سطحی برای شناسایی گازهای نشت‌کننده مربوط به ریزنشت هیدروکربنی است. مواد خروجی گل‌فشان‌ها شامل نفت، گاز، رسوبات گل‌آلود و آب است. گل‌فشان سیوان در روستای سیوان از توابع شهرستان مرند در شمال غربی استان آذربایجان شرقی قرار دارد. در این مطالعه، بررسی ژئومیکروبی گسترده‌ای بر روی نمونه‌های گل‌فشان سیوان به منظور مطالعه فراوانی جوامع باکتریایی باکتری‌های متانوتروف، اتانوتروف و پروپانوتروف انجام شد. این بیشتر برای ارزیابی اولیه پتانسیل هیدروکربنی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش شمارش در صفحات کشت مورد استفاده قرار گرفت. در مجموع 7 نمونه خاک و گل به همراه دو نمونه آب از منطقه مورد مطالعه جمع‌آوری و برای کشت میکروبی روی نمونه‌ها به آزمایشگاه میکروبیولوژیک منتقل شد. سپس تعداد میکروارگانیسم‌ها در هر گرم خاک محاسبه شد. بررسی نتایج ژئومیکروبی نشان داد که در چهار نمونه جمع‌آوری‌شده از سه نقطه گل‌فشان سیوان، ناهنجاری‌های متانوتروف و اتانوتروف فراوان است، در حالی که برای تایید وجود باکتری پروپانوتروف به آزمایش‌های تکمیلی نیاز است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

تعیین خصوصیات ژئوشیمیایی و تطابق نفت‌های مخازن آسماری و سروک با استفاده از مطالعات بیومارکری و ایزوتوپی در یکی از میادین شمال غرب خلیج فارس

بیژن بیرانوند؛ نسرین بیرانوند؛ هادی کرمانشاهی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 شهریور 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2022.102683

چکیده

در این تحقیق، جهت بررسی خصوصیات ژئوشیمیایی نمونه‌های نفت جمع‌آوری شده از مخازن آسماری و سروک در یکی از میدان‌های نفتی شمال غرب خلیج فارس، از روش‌ها ,و تکنیک های تست SARA، کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی گازی- طیف‌سنج جرمی و آنالیز ایزوتوپ کربن استفاده شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده به‌نظر می‌رسد که نمونه‌های نفتی مورد مطالعه از ... بیشتر در این تحقیق، جهت بررسی خصوصیات ژئوشیمیایی نمونه‌های نفت جمع‌آوری شده از مخازن آسماری و سروک در یکی از میدان‌های نفتی شمال غرب خلیج فارس، از روش‌ها ,و تکنیک های تست SARA، کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی گازی- طیف‌سنج جرمی و آنالیز ایزوتوپ کربن استفاده شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده به‌نظر می‌رسد که نمونه‌های نفتی مورد مطالعه از نظر ترکیب شیمیایی یکسان بوده و به جز اندک تفاوتی در مقادیر برش آروماتیک، رزین و آسفالتن اختلاف معنی‌داری در برش‌‌های هیدروکربنی تشکیل‌دهنده این نفت‌‌ها مشاهده نمی‌‌شود. همچنین، به‌منظور بررسی شرایط محیط رسوب‌گذاری سنگ منشا مولد این‌ نفت‌ها، از نسبت‌های پریستان به فیتان، پریستان به فیتان در برابر CV یا متغیر استاندارد و نمودار میزان تغییرات پارامتر Pr/nC17 در برابر Ph/nC18 استفاده شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که نفت دو مخزن مورد مطالعه از یک سنگ منشاء با رخساره دریای باز و احتمالا محیط دلتایی تولید شده است. علاوه بر این، بررسی شاخص‌های بلوغ بیومارکرهای استرانی، هوپانی و آروماتیکی مربوط به نمونه‌های نفت هر دو سازند، ویژگی یکسانی را نشان داده و معرف درجه‌ای از بلوغ در حد اوایل تا اواسط پنجره نفت‌زایی است. بررسی های بیومارکری دقیق معرف سن ژوراسیک و قدیم تر برای سنگ مولد نفت‌های مورد مطالعه می باشد. بنابراین می توان گفت که نفت‌‌های تجمع یافته در مخازن آسماری (غار) و سروک این میدان از یک سازند با شرایط رسوب‌گذاری یکسان منشا‌ گرفته‌‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

مطالعات زمین‌شناسی، دورسنجی و ژئوشیمی ذخیره پتاس گنبد نمکی سیاهو، شمال بندرعباس

سوسن ابراهیمی؛ معین الدین یساری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 دی 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103060

چکیده

گنبد نمکی سیاهو در شمال بندر‌عباس و در استان هرمزگان قرار دارد و از نظر ساختاری در زون زمین‌شناسی زاگرس واقع شده است. جزیره هرمز و شرق رشته کوه‌های زاگرس که با تشکیلات زمین‌شناسی هرمز مرتبط می‌باشند از دیاپیرهای نمکی فراوانی تشکیل شده‌اند و از لحاظ ذخایر نمک و پتاس حایز اهمیت هستند. واحدهای چینه‌شناسی منطقه شامل سری هرمز، تشکیلات ... بیشتر گنبد نمکی سیاهو در شمال بندر‌عباس و در استان هرمزگان قرار دارد و از نظر ساختاری در زون زمین‌شناسی زاگرس واقع شده است. جزیره هرمز و شرق رشته کوه‌های زاگرس که با تشکیلات زمین‌شناسی هرمز مرتبط می‌باشند از دیاپیرهای نمکی فراوانی تشکیل شده‌اند و از لحاظ ذخایر نمک و پتاس حایز اهمیت هستند. واحدهای چینه‌شناسی منطقه شامل سری هرمز، تشکیلات آسماری، رازک و میشان، کنگلومرای پلیوستوسن و رسوبات کواترنری است. جهت شناسایی واحدهای سنگی و مناطق حاوی نمک و اکسید آهن از تصاویر ماهواره‌ای استر و روش‌های ترکیب باندی کاذب (RGB)، نقشه‌برداری زاویه طیفی (SAM) و تحلیل مولفه‌های اصلی (PCA) استفاده گردید. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد، هر سه روش در بارزسازی نواحی اکسیدآهن و مناطق حاوی نمک به‌خوبی عمل کرده است و مطابقت خوبی با نقشه زمین‌شناسی نشان می‌دهند. در این میان روش نقشه‌برداری زاویه طیفی دقت بهتر و بالاتری داشته است. نتایج حاصل از مطالعات دورسنجی نشان می‌دهد، نواحی غرب و شرق گنبد نمکی سیاهو، حاوی پتانسیل بالاتری از کانی‌سازی پتاس است. بر اساس این مطالعات، نمونه برداری‌های ژئوشیمیایی انجام شد و بیش از 400 نمونه به روش XRF مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت. همچنین جهت تعیین نوع کانی پتاس 17 نمونه به روش XRD مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفت، این نتایج نشان می‌دهد کانی‌سازی پتاس از نوع سیلوایت بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

برآورد تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) با استفاده از ابزار پایش اُزون (OMI) ماهواره‌ی آئورا (AURA) در گستره ی ایران

کوهزاد رئیس پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 بهمن 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103108

چکیده

بخشی از پرتوهای خورشیدی را اشعه‌ی فرابنفش (UV-B) تشکیل داده که طول موج کوتاه و انرژی زیادی داشته و باعث عوارض گوناگونی از جمله آفتاب‌سوختگی، حساسیت‌های پوستی و سرطان پوست می‌شود. هدف از پژوهش حاضر، برآورد فضایی ـ زمانی تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) با استفاده از ابزار پایش اُزون ماهواره‌ی آئورا در گستره‌ی ایران است. بدین منظور از فرآورده‌ی ... بیشتر بخشی از پرتوهای خورشیدی را اشعه‌ی فرابنفش (UV-B) تشکیل داده که طول موج کوتاه و انرژی زیادی داشته و باعث عوارض گوناگونی از جمله آفتاب‌سوختگی، حساسیت‌های پوستی و سرطان پوست می‌شود. هدف از پژوهش حاضر، برآورد فضایی ـ زمانی تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) با استفاده از ابزار پایش اُزون ماهواره‌ی آئورا در گستره‌ی ایران است. بدین منظور از فرآورده‌ی روزانه‌ی کالیبره شده‌ی سطح 3 (OMUVBd-L3) شاخص تابش فرابنفش خورشیدی (UV-B) سنجنده‌ی OMI با قدرت تفکیک مکانی 25/0 × 25/0 درجه‌ی قوسی برای سری زمانی 2005 تا 2020 استفاده شد. داده‌های مورد استفاده پس از پردازش و اِعمال اٌلگوریتم‌های لازم، به داده‌های شبکه‌ای و جداول اطلاعاتی تبدیل شده و خروجی‌های مورد نیاز در مقیاس بلندمدت، فصلی و ماهانه تهیه گردید. نتایج نشان داد میزان پرتو فرابنفش (UV-B) ورودی به سطح زمین، در دوره‌ی گرم سال و عرض‌های جغرافیایی پایین (به ویژه در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کرمان، هرمزگان و فارس) بیشتر بوده و خطر آسیب‌پذیری ناشی از این اشعه را در این نواحی افزایش می‌دهد. در مقابل نواحی واقع در شمال مدار °36 (استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و ...) تابش فرابنفش کمتری دریافت می‌نمایند. به لحاظ میانگین فصلی بیشترین/کمترین شاخص تابش UV-B مربوط به فصول تابسان/زمستان بوده‌است. در میان ماه‌های مورد مطالعه نیز، ماه‌های ژوئن، ژولای و آگوست از بیشترین و ماه‌های ژانویه، دسامبر و نوامبر از کمترین میزان تابش UV-B برخوردار بوده‌اند. همچنین گرچه مقادیر تابش UV-B در طول سری زمانی از افت‌وخیزهایی برخوردار بوده، اما به طور کلی تغییرات محسوسی در روند آن مشاهده نشده‌است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

استخراج الگوهای کاربری ساحلی و پایش تغییرات آن در جزیره قشم با رویکرد مدیریت ساخت‌وسازهای ساحلی

مجید کیا؛ محسن دادرس؛ زینب علی یاس

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 بهمن 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103142

چکیده

در این پژوهش تغییرات الگوهای کاربری ساحلی جزیره قشم در نیم‌قرن اخیر با تأکید بر ساخت‌وسازهای ساحلی بررسی شد. ناحیه‌ی ساحلی جزیره قشم به عرض 2500 متر به‌عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردید. از عکس‌های هوایی در سال‌های 1346، 1369، 1374، 1386 و 1396 (51 سال) جهت پایش تغییرات کاربری‌های ساحلی استفاده گردید. در نرم‌افزار ArcGIS، به‌صورت دستی کاربری‌های ... بیشتر در این پژوهش تغییرات الگوهای کاربری ساحلی جزیره قشم در نیم‌قرن اخیر با تأکید بر ساخت‌وسازهای ساحلی بررسی شد. ناحیه‌ی ساحلی جزیره قشم به عرض 2500 متر به‌عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردید. از عکس‌های هوایی در سال‌های 1346، 1369، 1374، 1386 و 1396 (51 سال) جهت پایش تغییرات کاربری‌های ساحلی استفاده گردید. در نرم‌افزار ArcGIS، به‌صورت دستی کاربری‌های ساحلی استخراج گردید. نتایج نشان داد اراضی بایر، تپه‌های صخره‌ای و جنگل‌های پراکنده به‌ترتیب با فراوانی نسبی 3/29، 7/23 و 3/10 درصد،‌ الگوهای غالب کاربری ساحلی قشم هستند. در سال‌های 1346 تا 1396، اراضی بایر، کشاورزی، تپه‌های صخره‌ای، جنگل مانگرو و صخره‌های ساحلی به‌ترتیب 4851، 297، 7099، 219 و 2938 هکتار کاهش یافته است؛ اما سکونتگاه‌های انسانی، تپه ماهور، سواحل گلی، سواحل ماسه‌ای، اسکله- بنادر و نواحی صنعتی به‌ترتیب 2094، 3813، 136، 5351، 644 و 1249 هکتار افزایش یافته است. در سال‌های بین 1346 تا 1396، بیشترین شیب افزایش کاربری ساخت‌وسازهای انسانی از سال 1386 تا 1396 بوده است. در نواحی شرقی به‌ویژه محور درگهان- قشم، بیشترین تغییرات کاربری ساحلی مربوط به ساخت‌وسازهای انسانی شامل احداث شهرک‌ صنعتی طولا، توسعه سکونتگاه شهری قشم و درگهان، احداث اسکله‌های بهمن، ذاکری، توسعه شهر درگهان و اسکله لافت بوده است و مساحت شهر ساحلی قشم در ساحل شرقی از 450 هکتار در سال 1386 به 730 هکتار در سال 1396 افزایش یافت و رشد شهر به-سمت جنوب و جنوب‌غربی بوده است. در سواحل شمال‌غربی و جنوب‌غربی جزیره قشم نیز تغییرات عمدتاً مربوط به کاهش پوشش جنگلی و کشاورزی می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

شناسایی و ردیابی کم‌ارتفاع‌های بریده موثر در بارش‌های سنگین ایران

شهرام لطفی قرانچای؛ علیرضا شکیبا؛ طیبه اکبری ازیرانی؛ آمنه دشت بزرگی؛ فاطمه ربانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 بهمن 1401

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103188

چکیده

در این پژوهش به اقلیم‌شناسی سیستم‌های کم‌ارتفاع‌ بریده سطح 500 هکتوپاسکال نیم‌کره شمالی موثر در بارش سنگین ایران پرداخته شد. برای شناسایی و ردیابی کم‌ارتفاع‌های‌ بریده از داده‌های بازتحلیل شده سایت ECMWF، و کم‌ارتفاع‌های بریده‌ با عمر بیش از 48 ساعت در دوره آماری 33 سال (2018 – 1986) استفاده شد. داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل، باد مداری ... بیشتر در این پژوهش به اقلیم‌شناسی سیستم‌های کم‌ارتفاع‌ بریده سطح 500 هکتوپاسکال نیم‌کره شمالی موثر در بارش سنگین ایران پرداخته شد. برای شناسایی و ردیابی کم‌ارتفاع‌های‌ بریده از داده‌های بازتحلیل شده سایت ECMWF، و کم‌ارتفاع‌های بریده‌ با عمر بیش از 48 ساعت در دوره آماری 33 سال (2018 – 1986) استفاده شد. داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل، باد مداری و دمای تراز 500 هکتوپاسکال نیز برای تحلیل همدید بکار رفت. شناسایی سیستم‌های کم‌ارتفاع‌ بریده با استفاده از الگوریتم تیبالدی – مولتنی (TM)، با قابلیت شناسایی خودکار انجام گرفت. براساس نتایج، 632 کم‌ارتفاع‌ بریده با طول عمر بیش از 2 روز با میانگین فراوانی 87/18 رخداد برای کم‌ارتفاع‌‌های بریده در هر سال در طول دوره آماری شناسایی شد. بیشترین فراوانی رخداد این پدیده در طول سال (28 رخداد) و کمترین فراوانی با (10 رخداد) مشخص شد. بیشترین رخداد کم‌ارتفاع‌ بریده در ماه‌های مارس، ژانویه و اکتبر و کمترین فراوانی رخداد در ماه جولای بوده است. از نظر فصلی نیز بیشترین فراوانی رخداد کم‏ارتفاع بریده در فصول زمستان، بهار وکمترین فراوانی در فصل تابستان است. به ترتیب بیشترین درصد تاثیرکم‌ارتفاع‌‌های بریده روی بارش سنگین در منطقه شمال‌غرب و شمال‌شرق و کمترین تاثیر در منطقه جنوب‌شرق ایران شناسایی شد. در مجموع بطور متوسط سهم کم‌ارتفاع‌های بریده در بارش سنگین ایستگاه‌های مطالعاتی ایران 02/8% بوده که از این میان سهم کم‌ارتفاع‌های بریده موثر در بارش سنگین در منطقه شمال‌غرب با 13/8%، نسبت به میزان کل بارش سنگین ایستگاههای مورد مطالعه بیشتر است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

چینه نگاری زیستی، ریزرخساره ها و محیط رسوبی سازندهای گدوان و داریان در میدان نفتی گچساران، جنوب غرب ایران

بهزاد سعیدی رضوی؛ نرگس منجزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103508

چکیده

به منظور مطالعه زیست چینه نگاری، ربزرخساره ها و محیط رسوبی سازندهای گدوان و داریان در چاه های A و B، در میدان نفتی گچساران، مقاطع نازک میکروسکوپی این توالی مورد مطالعه قرار گرفت. (جمله قبل برای چکیده نباید باشد برای همین حذف شد)در این مطالعه سازند گدوان از سه بخش شیل تحتانی، آهک و شیل فوقانی تشکیل شده است.(اینجا لیتولوژی سازند داریان ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

ارزیابی هیدروژئوشیمیایی حوضه آبریز چشمه کیله (استان مازندران)، با استفاده از نرم افزارهای ArcGIS و AqQA ، مقایسه موردی دو زیرحوضه دوهزار و سه هزار

نیکو شیرود عیسی؛ علیرضا گنجی؛ علی مقیمی کندلوس؛ سعید حکیمی آسیابر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103509

چکیده

حوضه‌آبریز چشمه‌کیله دارای دو شاخه اصلی با نام‌ رودخانه‌های دوهزار و سه‌هزار است که بعد از پیمایش مناطق کوهستانی، در منطقه جلگه‌ای به هم می‌پیوندند. به کمک مدل رقومی ارتفاع (DEM) مرکز ثقل تعیین شد. نقاط نمونه‌برداری براساس درجه آبراهه و آلاینده‌های احتمالی زمین‌زاد و انسان‌زاد مشخص گردید. پس از نمونه‌برداری نمونه‌ها جهت تعیین ... بیشتر حوضه‌آبریز چشمه‌کیله دارای دو شاخه اصلی با نام‌ رودخانه‌های دوهزار و سه‌هزار است که بعد از پیمایش مناطق کوهستانی، در منطقه جلگه‌ای به هم می‌پیوندند. به کمک مدل رقومی ارتفاع (DEM) مرکز ثقل تعیین شد. نقاط نمونه‌برداری براساس درجه آبراهه و آلاینده‌های احتمالی زمین‌زاد و انسان‌زاد مشخص گردید. پس از نمونه‌برداری نمونه‌ها جهت تعیین غلظت آنیون‌ها و کاتیون‌های اصلی، اسیدیته، کل مواد جامد محلول، هدایت الکتریکی و قلیائیت به آزمایشگاه ارسال گردید. برای بررسی تغییرات هیدروژئوشیمیایی در سطح حوضه‌آبریز نمودارهای پایپر، دیورو، استیف، شولر و شعاعی در نرم‌افزار AqQA و نمودار گیبس و نمودار شاخص رول در محیط Excel رسم گردید. سپس روند تکامل هیدروشیمیایی، تیپ و رخساره هیدروشیمیایی آب تعیین و مکانیسم کنترل‌کننده هیدروژئوشیمیایی بررسی شد. برطبق نمودار پایپر، نمونه CH1 تیپ سولفاته-کلسیک و سایر نمونه‌ها در رودخانه فرعی سه‌هزار و همچنین فرعی دوهزار دارای تیپ بی‌کربنات- کلسیک هستند. بر طبق نمودار گیبس عامل اصلی کنترل‌کننده شیمی آب در حوضه آبریز چشمه کیله، هوازدگی شیمیایی کانی‌های تشکیل‌دهنده سنگ‌ها است و فقط در نمونه CH16 (محل دفن زباله) عامل انسان‌زاد مؤثر بوده است. به کمک الگوهای نمودار استیف منشأ آب‌ها در نمونه CH1 از لیتولوژی ژیپس، و سایر نمونه ها غالباً از لیتولوژی سنگ آهک مشخص گردید. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که ترکیب شیمیایی آب در حوضه آبریز چشمه‌کیله متأثر از انحلال و اکسیداسیون کلسیت‌ها و سولفیدها و همچنین اکسیداسیون و هوازدگی سیلیکات‌ها و سولفیدها بوده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

نگرشی بر رخداد و زایش تراورتن برجلو واقع در نیر در استان اردبیل بر اساس یافته های ژئوشیمی و ایزوتوپ های پایدار

علی لطفی بخش

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 خرداد 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103527

چکیده

ویژگی های ژئوشیمیایی و ایزوتوپی کربنات های آب شیرین یا قاره ای با یکدیگر متفاوت هستند. یکی از سودترین ابزارهای مطالعاتی کربنات ها از جمله نهشته های تراورتن مطالعۀ ایزوتوپ های پایدار کربن و اکسیژن آنها است. در محدودۀ برجلو که بر روی کمربند زمین ساختی البرز غربی- آذربایجان قرار دارد، نهشته تراورتن به سن کواترنر بر روی گدازه های آندزیتی ... بیشتر ویژگی های ژئوشیمیایی و ایزوتوپی کربنات های آب شیرین یا قاره ای با یکدیگر متفاوت هستند. یکی از سودترین ابزارهای مطالعاتی کربنات ها از جمله نهشته های تراورتن مطالعۀ ایزوتوپ های پایدار کربن و اکسیژن آنها است. در محدودۀ برجلو که بر روی کمربند زمین ساختی البرز غربی- آذربایجان قرار دارد، نهشته تراورتن به سن کواترنر بر روی گدازه های آندزیتی به سن پلیوسن قرار دارد. تراورتن ها بر اساس مطالعات کانی شناسی به طور کلی از کلسیت تشکیل یافته اند. مقادیر متوسط باریم و استرانسیم در نمونه های برداشت شده به ترتیب 22/40 و 89/536 گرم در تن است که با توجه به این مقادیر، تراورتن برجلو در محدودۀ گرمازاد با منشأ سنگ آهک، تبخیری و دولومیت قرار می گیرد. مقادیر میانگین ایزوتوپ های δ13C و δ18O در تودۀ تراورتن مورد مطالعه به ترتیب ‰ 83/1+ و ‰ 51/15- است که این مقادیر در محدودۀ منشأ گرمازاد - سطحی زاد قرار می گیرد و نشان دهندۀ اختلاط سیالات گرمابی با آب های جوی است. همچنین مقدار میانگین δ13C(CO2) معادل ‰ 3/8- محاسبه شده است و منشأ غیرآلی و گرمازادی برای CO2 پیشنهاد می کند. تصور می شود سیالات گرمابی غنی از CO2 پس از چرخش درون واحد آهکی موجود در محدوده و واکنش با آن، یون بی کربنات کلسیم لازم برای تشکیل تراورتن را فراهم کرده اند. سپس این سیالات از طریق سیستم های گسلی موجود در ناحیه به بالا صعود کرده و پس از اختلاط با آبهای جوی، در سطح نهشتۀ تراورتن را برجای گذاشته اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

تحلیل تنش‌ دیرینه‌ در منطقه‌ کوله‌ سنگی‌، شمال زاهدان- پهنه زمین درز سیستان

ثمین صفایی؛ عبدالرضا پرتابیان؛ علی اصغر مریدی فریمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 خرداد 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103528

چکیده

در این مطالعه با برداشت صحرایی نشانگر‌های دگرشکلی شکنا، تنش دیرینه در منطقه دگرشکل شده کوله‌سنگی در شمال زاهدان، با استفاده از روش وارون سازی چند‌گانه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور مشخصات سطوح گسلی و خش‌لغزهای مربوطه از مناطق مختلف منطقه مورد مطالعه برداشت گردید. سپس با استفاده از نرم افزار MIM و روش وارون سازی چند‌گانه ... بیشتر در این مطالعه با برداشت صحرایی نشانگر‌های دگرشکلی شکنا، تنش دیرینه در منطقه دگرشکل شده کوله‌سنگی در شمال زاهدان، با استفاده از روش وارون سازی چند‌گانه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور مشخصات سطوح گسلی و خش‌لغزهای مربوطه از مناطق مختلف منطقه مورد مطالعه برداشت گردید. سپس با استفاده از نرم افزار MIM و روش وارون سازی چند‌گانه برای هر منطقه مقادیر تنش‌های اصلی و شکل بیضی تنش محاسبه گردید. ترسیم نمودارها و تفسیر دیاگرام‌ها به همراه استفاده از خش‌لغز های متفاوت در یک سطح گسل و روابط صحرایی نشان دهنده تغییر فازهای تکتونیکی در طول تاریخ دگرشکلی شکنای منطقه می باشدکه عبارت استاز سه فاز فشارشی با تغییر روند، از قدیم به جدید، ۱: فاز فشارشی با روند N84°E.۲: فاز فشارشی با روند N59°E و 3: جوانترین فاز فشارشی با روند N10E که در تطابق با جهتی است که برای گسل‌های اصلی در این منطقه بدست آمده است.4: جوانترین فاز عملکرد یک رژیم تراکششی را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر در منطقه مورد مطالعه یک فاز فشارشی با تغییر روند شمال‌شرق-جنوب‌غرب از از قدیم به جدید عمل کرده و نشانگر یک چرخش خلاف عقربه‌های ساعت از N84E درجه در رخنمون‌های قدیمی تر به N59E و سپس به N10E درجه در رخنمون‌های جوانتر بوده که آن را می توان به همگرایی ورقه عربی با اوراسیا نسبت داد. این فاز فشارشی با یک رژیم تراکششی با روند شمال‌غرب-جنوب‌شرق تحت تاثیر گسل زاهدان دنبال شده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

کانه‌زایی طلا، مس و فلزات همراه در محدوده هیرد شمالی، خراسان جنوبی، شرق ایران

حمید رستمی پور؛ مهرداد بهزادی؛ مهرداد موحدی؛ محمد امینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 خرداد 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103546

چکیده

محدوده معدنی هیرد شمالی با وسعت حدود 25 کیلومتر مربع در استان خراسان جنوبی و در 140 کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند واقع شده است. در این محدوده توده‌های نفوذی حدواسط تا اسیدی با ترکیب گرانودیوریت تا گرانیت در توالی آتش فشانی- رسوبی ترشیری نفوذ کرده و آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده‌اند. مهم ترین دگرسانی‌هایی که در سطح زمین شناسایی شده‌اند ... بیشتر محدوده معدنی هیرد شمالی با وسعت حدود 25 کیلومتر مربع در استان خراسان جنوبی و در 140 کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند واقع شده است. در این محدوده توده‌های نفوذی حدواسط تا اسیدی با ترکیب گرانودیوریت تا گرانیت در توالی آتش فشانی- رسوبی ترشیری نفوذ کرده و آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده‌اند. مهم ترین دگرسانی‌هایی که در سطح زمین شناسایی شده‌اند عبارتند از: 1) کوارتز- تورمالین- سریسیت 2) کربناتی و 3) پروپیلیتیک. در مشاهدات و مطالعات صحرائی بوسیله لوپ دستی با بزرگ نمایی 20 برابر و همچنین مطالعات پتروگرافی و مینرالوگرافی کانی‌های هماتیت، لیمونیت، گوتیت، اسپکیولاریت، پیریت، پیریت اکسید، کالکوپیریت، بورنیت، مالاکیت، آزوریت، کوارتزهای حفره‌دار، کوارتزدودی، کوارتز شیری، تورمالین، سینابر، استیبنیت، رآلگار، اورپیمنت، گالن، اسفالریت دربخش‌های مختلف این محدوده مشاهده شده است. کانی‌سازی در زون‌های گسل خورده و دگرسان شده به صورت رگه رگچه می‌باشد. در نمونه های آنالیز شده از این محدوده تعداد 57 نمونه دارای مقادیر بالاتر از 100 میلی گرم در تن طلا بوده است که از این تعداد 17 نمونه دارای مقادیر بالاتر از 500 میلی گرم در تن طلا و حداکثر 3362 میلی گرم در تن طلا و تعداد 24 نمونه دارای مقادیر بین 200 تا 500 میلی گرم در تن طلا بوده است. با رسم نمودار خوشه‌ای عناصر آنالیز شده و با توجه به همبستگی عناصر آلومینیوم با تیتانیوم و همچنین کروم با نیکل، می تواند نماینگر یک محیط فرورانش باشد. همچنین همبستگی عناصر آهن و گوگرد نیز با عنصر طلا نشانگر کانه‌زایی از نوع اپی‌ترمال می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

مدلسازی ژئوفیزیکی سه بعدی با استفاده از داده های برداشت دوبعدی و زمین آمار در کانسار مس علی آباد یزد به منظور پیشنهاد موقعیت بهینه حفاری

رضا احمدی؛ جواد احسان نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103818

چکیده

در کانسار مس علی آباد واقع در شهر تقت استان یزد تعداد 1666 ایستگاه مغناطیسی، مقاومت ویژه ظاهری و قطبش القایی نیز توسط آرایه مستطیلی و در راستای چهار پروفیل برداشت شده است. در پژوهش حاضر ابتدا مدلسازی وارون هموار دوبعدی داده های مقاومت‌ویژه و بارپذیری چهار پروفیل به روش کمترین مربعات خطا با استفاده از نرم‌افزار RES2DINV صورت گرفت. بعد عملیات ... بیشتر در کانسار مس علی آباد واقع در شهر تقت استان یزد تعداد 1666 ایستگاه مغناطیسی، مقاومت ویژه ظاهری و قطبش القایی نیز توسط آرایه مستطیلی و در راستای چهار پروفیل برداشت شده است. در پژوهش حاضر ابتدا مدلسازی وارون هموار دوبعدی داده های مقاومت‌ویژه و بارپذیری چهار پروفیل به روش کمترین مربعات خطا با استفاده از نرم‌افزار RES2DINV صورت گرفت. بعد عملیات پردازش، مقایسه و تجزیه و تحلیل داده های مغناطیس سنجی، مقاومت ویژه و بارپذیری در راستای پروفیل های ژئوفیزیکی صورت گرفت و ارتباط آنها با کانی زایی تعیین شد. نتایج نشان می دهد که درمجموع تطابق خوبی بین داده های مغناطیس سنجی و ژئوالکتریک وجود دارد و بی هنجاری های موجود در منطقه اغلب در ارتباط با کانی سازی های فلزی هستند. سپس برای تشخیص ساختار فضایی حاکم بر داده های مقاومت ویژه و بارپذیری در منطقه، واریوگرام های امتدادی در دو راستای افقی شمالی– جنوبی و شرقی– غربی و نیز راستای قائم (عمقی) ترسیم گردید. نتایج نشان داد که تمامی مدل های تئوری واریوگرام منطبق بر واریوگرام های تجربی، از نوع کروی بوده و منطقه دارای ناهمسانگردی هندسی است. در مرحله بعد براساس نتایج عملیات واریوگرافی، مدل سه‌بعدی داده های مقاومت ویژه و بارپذیری با استفاده از نرم افزار RockWorks و به کمک الگوریتم درونیابی عکس فاصله وزن دار پیشرفته انجام شد. در نهایت براساس مدلسازی سه بعدی صورت گرفته، موقعیت امیدبخش ترین و مناسب ترین محدوده کانی سازی مشخص گردید و حفر یک گمانه اکتشافی قائم با طول 80 متر در این موقعیت پیشنهاد شد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

شواهد پالینولوژی جهت بازسازی اقلیم‌ دیرینه نهشته‌های تریاس بالایی، جنوب طبس، ایران مرکزی

فیروزه هاشمی یزدی؛ فرشته سجادی هزاوه؛ زهرا محمدی‌منش؛ نرگس‌سادات میرپور شاه‌ابوالقاسمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103819

چکیده

جهت بازسازی آب و هوای دیرینه سازند نایبند (عضو قدیر) در جنوب‌ طبس، 62 نمونه از مغزه‌های حفاری چاه اکتشافی شمارهb 948، جهت مطالعات پالینولوژی برداشت گردید. مجموعه پالینومورف‌های متنوع شامل اسپور و پولن گیاهان خشکی، سیست داینوفلاژله‌ها، آستر داخلی فرامینیفرها، اکریتاک و اسپور آلگ با حفظ‌شدگی متوسط تا خوب حضور دارند. گیاهان والد میوسپورهای ... بیشتر جهت بازسازی آب و هوای دیرینه سازند نایبند (عضو قدیر) در جنوب‌ طبس، 62 نمونه از مغزه‌های حفاری چاه اکتشافی شمارهb 948، جهت مطالعات پالینولوژی برداشت گردید. مجموعه پالینومورف‌های متنوع شامل اسپور و پولن گیاهان خشکی، سیست داینوفلاژله‌ها، آستر داخلی فرامینیفرها، اکریتاک و اسپور آلگ با حفظ‌شدگی متوسط تا خوب حضور دارند. گیاهان والد میوسپورهای موجود نشان می‌دهد که تنوع و فراوانی سرخس‌ها 64%، سیکادوفیت‌ها 16%، لیکوفیتا 9%، مخروطیان 4%، ژینکوفیت‌ها 4%، پتریدواسپرموفیتا 2% و بریوفیتا 1% است. حداکثر تنوع و فراوانی نسبی متعلق به میوسپورهای منتسب به سرخس‌ها (20 جنس و 64%) می‌باشد که حکایت از حضور فراوان آن‌ها در ترکیب پوشش گیاهی اطراف محیط‌ رسوبی نهشته‌های مورد مطالعه می‌نماید و معرّف غلبه آب و هوای گرم تا نیمه گرم با رطوبت بالا در زمان تشکیل این نهشنه‌ها می‌باشد. براساس مدل گروه‌های اسپورومورفی، میوسپورهای شاخص از هر شش گروه اسپورومورفی در نهشته های مورد مطالعه وجود دارند، امّا بیشترین فراوانی مربوط به اکوگروه‌های اسپورومورفی سازگار با مناطق پست و دشت‌ها می‌باشد. جهت بازسازی آب و هوای دیرینه، درصد فراوانی چهار گروه اصلی گیاهی (رطوبت دوست، خشکی دوست، گرما دوست، سرما دوست) محاسبه و مطالعه اقلیم دیرینه به واسطه الگوی فراوانی نسبی پالینومورف‌های drier/wetter و warmer/cooler تعیین گردید. نتایج حاصل از این محاسبات نیز شرایط اقلیمی گرم تا نیمه گرم با رطوبت بالا را تایید می‌نماید. همچنین موقعیت جغرافیای دیرینه ایران در زمان تریاس پسین در حاشیه فعال جنوبی اوراسیا (پلیت توران) نیز تاییدی دیگر بر این نوع اقلیم می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

نقدی بر مساله حریم گسل؛ خطر گسیختگی سطحی ناشی از گسلش زمین‌لرزه‌ای در پهنه شمالی کلان شهر تهران، البرز مرکزی، ایران

محسن احتشامی معین آبادی؛ شهرام نصیری؛ علی ساکت؛ فاطمه مرادی قهدریجانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103821

چکیده

تاکید غالب پژوهش‌های ارزیابی خطر زمین‌لرزه در کلان شهر تهران، بر داده‌های زمین‌لرزه‌ها، جنبه‌های فنی ساختگاه و سازه‌ها بوده است. در این میان اما، داده‌های گسل مسبب رویداد زمین‌لرزه و سامانه‌های مرتبط با آن، بروزرسانی قابل توجهی نداشته است. توجه به تغییراتی که در نتیجه رشد کلان شهر تهران طی دو دهه گذشته به ویژه در نیمه شمالی ... بیشتر تاکید غالب پژوهش‌های ارزیابی خطر زمین‌لرزه در کلان شهر تهران، بر داده‌های زمین‌لرزه‌ها، جنبه‌های فنی ساختگاه و سازه‌ها بوده است. در این میان اما، داده‌های گسل مسبب رویداد زمین‌لرزه و سامانه‌های مرتبط با آن، بروزرسانی قابل توجهی نداشته است. توجه به تغییراتی که در نتیجه رشد کلان شهر تهران طی دو دهه گذشته به ویژه در نیمه شمالی شهر رخ داده است، لزوم بروزرسانی نقشه گسلها با تاکید بر خطر گسیختگی سطحی ناشی از گسلش زمین‌لرزه‌ای احساس می‌شود. در این پژوهش، نخست جایگاه مطالعات گسیختگی سطحی ناشی از زمین‌لرزه در جهان و مساله حریم گسل مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با بازبینی اطلاعات موجود و تلفیق آن با داده‌های جدید ماهواره‌ای، نقشه بروز شده‌ای از گسل‌های پهنه شمالی شهر تهران ارایه شده است. در این نقشه، ضمن معرفی روندهای جدید، ادامه برخی از گسلها ترسیم و به ویژه شبکه متراکمی از گسلهای مرتبط با سامانه شمال تهران در اطراف آن شناسایی شده است. نتیجه‌ی همپوشانی گسلها با سازه‌های شهری، نشان می‌دهد عدم رعایت حریم گسل هنوز در ساخت و سازهای جدید کلان شهر تهران ادامه دارد. تخمین زده می شود، بیش از بیست بیمارستان که بسیاری از آنها تازه بنا شده‌اند، به همراه سازه‌های راهبردی و حساس دیگر در خطر گسیختگی سطحی قرار دارند و ضروری است چاره‌ای برای آنها اندیشیده شود. در پایان، این پژوهش، به بررسی جنبایی راندگی‌هایی که در ارتفاعات شمال تهران بین گسل شمال تهران و گسل مشا قرار دارند، به خصوص گسلهای امامزاده داوود، کیگاه و پورکان، تاکید می‌کند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

بررسی کارایی نسخه های قطعی و احتمالاتی (چند عضوی همادی) مجموعه داده ERA5 در برآورد دمای ایران

ابوالفضل حیدری؛ آذر زرین؛ عباسعلی داداشی رودباری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 شهریور 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103874

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی کارایی برونداد دمای دو نسخه قطعی و احتمالاتی مجموعه داده ERA5 انجام شده است. برای این منظور از داده‌های دمای این دو نسخه با تفکیک افقی 0.25 و 0.5 درجه قوسی طی دوره ۲۰۲۰-۱۹۸۱ استفاده شده است. همچنین از ده عضو متفاوت نسخه احتمالاتی ERA5-EDA یک همادی چند عضوی تولید شد. جهت درستی‌سنجی نسخه‌های مختلف ERA5 از داده‌های ایستگاه‌های ... بیشتر این پژوهش با هدف بررسی کارایی برونداد دمای دو نسخه قطعی و احتمالاتی مجموعه داده ERA5 انجام شده است. برای این منظور از داده‌های دمای این دو نسخه با تفکیک افقی 0.25 و 0.5 درجه قوسی طی دوره ۲۰۲۰-۱۹۸۱ استفاده شده است. همچنین از ده عضو متفاوت نسخه احتمالاتی ERA5-EDA یک همادی چند عضوی تولید شد. جهت درستی‌سنجی نسخه‌های مختلف ERA5 از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی همدید استفاده شد. نتایج نشان داد اگرچه ERA5 می‌تواند دما را با کارایی مناسبی برآورد کند، اما در تمامی سه نسخه مورد بررسی اریبی و خطای مناطق کوهستانی و سواحل جنوبی دریای خزر بیش‌تر از مناطق خشک و نیمه‌خشک داخلی بوده است. بطور کلی نسخه قطعی ERA5-0.5o کم‌برآوردی قابل‌توجهی (متوسط درصد اریبی 7.41- درصد) را در ایران نشان داده است. این در حالی است که نسخه احتمالاتی با همین تفکیک دارای بیش برآوردی 12.01 درصد در متوسط پهنه‌ای کشور است. متوسط پهنه‌ای RMSE نیز در نسخه قطعی با تفکیک 0.25 درجه قوسی 1.93 درجه سلسیوس، نسخه قطعی با تفکیک 0.5 درجه قوسی 2.12 درجه سلسیوس و در نسخه احتمالاتی 2.20 درجه سلسیوس به‌د‌ست آمده است. از بین سه نسخه مورد بررسی، نسخه قطعی ERA5-0.25o بالاترین کارایی را در برآورد دمای ایران ارائه داده است. این نسخه دمای کشور را 9.36 درصد بیش‌تر از داده‌های مشاهداتی برآورد کرده و اریبی آن در متوسط پهنه‌ای کشور 1.07 درجه سلسیوس است. هر سه نسخه از مجموعه داده ERA5 بیشینه دمای ایران را با کارایی بالاتری برآورد کرده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

مطالعه سیستماتیک اثرفسیل های نهشته های فلیش کرتاسه بالایی در جنوب گلباف، استان کرمان

سعیده شاکری؛ احمد لطف آباد عرب؛ دکتر محمدرضا وزیری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 شهریور 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.103879

چکیده

نهشته های فلیش در جنوب گلباف در استان کرمان به کرتاسه پسین (کنیاسین - سانتونین) تعلق داشته و به ضخامت 147 متر و از نظر توالی سنگ شناسی متشکل از سیلت ستون، ماسه سنگ سیلتی و شیل می باشد. برش مورد مطالعه حاوی اثرجنس ها و اثرگونه هایی می باشد که شامل Planolites isp., Paleophycus isp., Ophiomorpha rudis, Thalassinoides suevicus, Helminthopsis isp., Helminthorhaphe felxcous, Cochlichnus isp., Cosmorhaphe isp., Zoophycos ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

سیلیسی‌شدن در نهشته‌های کربناته ائوسن جنوب خاور نیزار قم

دکتر عظام پناه؛ امیر محمد جمالی؛ علی مبشری؛ زهره درویش

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.228697.1133

چکیده

در جنوب خاور نیزار قم توالی‌ ضخیمی از سنگ‌های آذرآواری و آتشفشانی با میان لایه‌هایی از رسوبات تخریبی، کربناته و تبخیری به سن ائوسن رخنمون دارد. در این پژوهش نهشته‌های کربناته مربوط به واحد سنگی E5 مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه پتروگرافی مقاطع نازک نشان می‌دهد که مهم‌ترین پدیده‌ دیاژنتیکی شناسایی شده در این نهشته‌ها، فرایند ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

برآورد ETp بخش جنوبی حوضه ارس بر مبنای برونداد داده های مدل CanESM2

برومند صلاحی؛ مهناز صابر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.229746.1151

چکیده

در این پژوهش اثر تغییر اقلیم بر میزان تبخیر و تعرق پتانسیل در بخش جنوبی حوضه آبریز رودخانه ارس با استفاده از داده های ریزمقیاس شده مدل اقلیمی CanESM2 در مقیاس‌کاه SDSM تحت سناریوهای RCP طی دوره 2050-2021 به روش هارگریوز-سامانی، برآورد و ارزیابی و تغییرات آن با مقادیر دوره پایه (1985-2005) مقایسه و بررسی گردید. ETp تخمینی با این روش برای حوضه ارس طی دوره ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی جغرافیا

پیش‌نگری هواویزهای جنوب غرب آسیا بر اساس سناریوهای SSP مدل‌های CMIP6

محمود احمدی؛ نگار محمدی مهر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.230061.1155

چکیده

تغییرات اقلیمی اثرات غیر قابل برگشتی بر روی کرۀ زمین برجای گذاشته‌‌اند. اثرات این تغییرات بر تمامی پدیده‌‌های طبیعی و انسانی قابل مشاهده می‌باشد. یکی از پدیده‌‌های متأثر از تغییراقلیم هواویزها می‌باشند. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر هواویزهای جنوب غرب آسیا، به عنوان یکی از مهمترین کانون‌های هواویزی جهان اهمیت بسزایی دارد. هدف ... بیشتر تغییرات اقلیمی اثرات غیر قابل برگشتی بر روی کرۀ زمین برجای گذاشته‌‌اند. اثرات این تغییرات بر تمامی پدیده‌‌های طبیعی و انسانی قابل مشاهده می‌باشد. یکی از پدیده‌‌های متأثر از تغییراقلیم هواویزها می‌باشند. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر هواویزهای جنوب غرب آسیا، به عنوان یکی از مهمترین کانون‌های هواویزی جهان اهمیت بسزایی دارد. هدف این پژوهش بررسی اثرات تغییر اقلیم و پیش‌نگری هواویزهای جنوب غرب آسیا با استفاده از برونداد مدل GRDL-ESM4 از مجموعه مدل‌‌های CMIP6 تحت سناریوی خوش بینانه (SSP1.2.6) طی دورۀ آیندۀ نزدیک (۲۰۲۱-۲۰۶۰) است. روش تحقیق، ابتدا برای بی‌‌هنجاری هواویزها از یک دورۀ تاریخی ۴۰ ساله (۲۰۱۴-۱۹۷۵) استفاده شد. سپس برای بررسی روند هواویزها تا پایان قرن حاضر، از مجموعه مدل‌‌های CMIP6، مدل GRDL-ESM4 استفاده گردید. در ادامه سناریوی خوش‌بینانه (SSP1-2.6) برای دورۀ پیش‌‌نگری آیندۀ نزدیک (۲۰۶۰-۲۰۲۱) استفاده گردید. نتایج نشان داد بیشینه مقدار هواویز در فصل‌‌های تابستان و بهار و کمینه آن در فصل‌‌های پاییز و زمستان قرار دارد. در فصل زمستان شبه جزیرۀ عربستان به ویژه نواحی شرقی، در فصل بهار شرق شبه جزیرۀ عربستان، در فصل تابستان جنوب شرق شبه جزیرۀ عربستان و جنوب شرق ایران و در فصل پاییز نیمۀ شمالی عربستان و شرق ایران بیش‌ترین فراوانی هواویز را داشته‌اند. طبق سناریوی خوش‌بینانه فصل‌‌های تابستان و بهار بیش‌ترین مقدار هواویز را دارند. همچنین مشخص گردیدکه شدت روند هواویزها در مناطق جنوب شرق شبه جزیرۀ عربستان، سواحل مکران، نیمۀ شمالی ایران، شمال عربستان و بین‌النهرین بیش‌تر از سایر مناطق خواهد بود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

بررسی نقش شبیه سازی باران در تعیین نوع رابطه بین تولید رواناب و خصوصیات شیمیایی خاک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کوه گچ شهرستان ایذه)

حمزه سعیدیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.230366.1160

چکیده

در این تحقیق به منظور تعیین نوع ارتباط بین تولید رواناب و خصوصیات شیمیایی خاک در کاربری‌های مختلف نهشته‌های سازند گچساران، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت 1202 هکتار انتخاب گردید. در این تحقیق تعیین رابطه بین رواناب و خصوصیات شیمیایی خاک در کاربری‌های مختلف سازند گچساران به کمک رگرسیون تک متغیره انجام گرفت. سپس نمونه-برداری ... بیشتر در این تحقیق به منظور تعیین نوع ارتباط بین تولید رواناب و خصوصیات شیمیایی خاک در کاربری‌های مختلف نهشته‌های سازند گچساران، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت 1202 هکتار انتخاب گردید. در این تحقیق تعیین رابطه بین رواناب و خصوصیات شیمیایی خاک در کاربری‌های مختلف سازند گچساران به کمک رگرسیون تک متغیره انجام گرفت. سپس نمونه-برداری تولید رواناب در 6 نقطه و با 3 تکرار و در شدت‌های مختلف بارش 75/0، 1 و 25/1 میلی‌متر در دقیقه در سه کاربری مرتع، منطقه مسکونی و اراضی کشاورزی به کمک دستگاه شبیه ساز باران انجام شد و به همین تعداد نمونه‌برداری رواناب، نمونه‌برداری از خصوصیات شیمیایی خاک مانند ماده آلی، شوری خاک، اسیدیته خاک و کربنات کلسیم انجام گرفت. به منظور انجام تحلیل‌های آماری از نرم افزار SPSS و EXCEL استفاده گردید. نتایج نشان داد در مجموع در سازند گچساران و در هر سه کاربری مرتع، کشاورزی و مسکونی و در هر سه شدت 75/0، 1 و 25/1 میلی متر در دقیقه، ماده آلی خاک در شش مورد رابطه منفی و در سه مورد رابطه مثبت با تولید رواناب از خود نشان داد و شوری خاک نیز در پنج مورد رابطه منفی و در چهار مورد رابطه مثبت از خود نشان داد و اسیدیته خاک نیز در شش مورد رابطه منفی و در سه مورد رابطه مثبت از خود نشان داد و کربنات کلسیم خاک نیز در هشت مورد رابطه منفی و در یک مورد رابطه مثبت با تولید رواناب از خود نشان داد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی

مدل های دولومیتی شدن و تکامل سیالات دیاژنزی دولومیت ساز درپلاتفرم کربناته سازند آسماری

آرمین امیدپور؛ رقیه فلاح بگتاش؛ حسین رحیم پور بناب؛ سید رضا موسوی حرمی؛ اسداله محبوبی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.232397.1186

چکیده

در این پژوهش، مدل‌های دولومیتی سازند آسماری با ضخامت 9/363 متر در میدان نفتی شادگان در فروافتادگی دزفول، حوضه زاگرس بررسی شد. سازند آسماری در میدان نفتی شادگان عمدتا از سنگ آهک و دولوستون‌های متخلخل در تناوب با ماسه سنگ‌ها و شیل‌ها تشکیل شده است. در چاه شماره 11، سازند آسماری با سن الیگوسن و میوسن زیرین با ناپیوستگی هم شیب رسوبات مارلی ... بیشتر در این پژوهش، مدل‌های دولومیتی سازند آسماری با ضخامت 9/363 متر در میدان نفتی شادگان در فروافتادگی دزفول، حوضه زاگرس بررسی شد. سازند آسماری در میدان نفتی شادگان عمدتا از سنگ آهک و دولوستون‌های متخلخل در تناوب با ماسه سنگ‌ها و شیل‌ها تشکیل شده است. در چاه شماره 11، سازند آسماری با سن الیگوسن و میوسن زیرین با ناپیوستگی هم شیب رسوبات مارلی و شیلی سازند پابده را می‌پوشاند و توسط رسوبات تبخیری سازند گچساران پوشیده می‌شود. مخزن آسماری به سن الیگوسن-میوسن در میدان نفتی شادگان از جنبه‌های مختلف به ویژه تخلخل و نفوذپذیری ناشی از دولومیتی شدن تحت تأثیر ناهمگنی است. بنابراین دولومیتی شدن یکی از فرآیندهای دیاژنتیکی مهم در سازند آسماری است که نقش مهمی در کنترل کیفیت مخزنی این سازند ایفا کرده است. این سازند دستخوش تغییرات پیچیده دیاژنتیکی شده است که عمدتا توسط پیدایش چندین نسل دولومیت نمود پیدا کرده است. انواع دولومیت‌های شناسایی شده عبارتند از: D1: دولومیت بسیار ریز بلور و حفظ کننده فابریک، D2: دولومیت ریز تا متوسط بلور و حفظ کننده فابریک، D3: دولومیت متوسط تا درشت بلور و مخرب فابریک، D4: دولومیت درشت بلور یا زین اسبی. شواهد پتروگرافی و ژئوشیمیایی و به ویژه رابطه متقابل توزیع دولومیت با رخساره‌ها، بیانگر دولومیتی شدن توسط پنج مکانیزم/مدل مختلف در پلاتفرم کربناته سازند آسماری در میدان نفتی شادگان می‌باشد. دولومیت‌های D1 قبل از فرآیند تراکم اولیه، جایگزین زمینه میکریتی در رخساره‌های گل پشتیبان شده‌اند. دولومیت‌های D2 و D3 توسط رفلاکس سیالات بسیار شور و همچنین توسط تبلور مجدد دولومیت‌های ریز بلور تشکیل شده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

مدل سازی خطر وقوع زمین لغزش در استان چهار محال وبختیاری

حدیثه صدیقی؛ احمد رضا قاسمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.104053

چکیده

زمین‌لغزش به حرکت لایه‌های رسوبی غیر متراکم و متراکم بر روی سطح شیب‌دار ناپایدار گفته می‌شود که موجب آسیب رساندن به جاده‌ها، زمین‌های کشاورزی و مناطق مسکونی و صنعتی می‌شود. در این مطالعه عوامل موثر بر زمین‌لغزش و احتمال وقوع آن در استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفت. از بین عوامل مختلف تاثیر گذار بر روی زمین لغزش، 9 ... بیشتر زمین‌لغزش به حرکت لایه‌های رسوبی غیر متراکم و متراکم بر روی سطح شیب‌دار ناپایدار گفته می‌شود که موجب آسیب رساندن به جاده‌ها، زمین‌های کشاورزی و مناطق مسکونی و صنعتی می‌شود. در این مطالعه عوامل موثر بر زمین‌لغزش و احتمال وقوع آن در استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفت. از بین عوامل مختلف تاثیر گذار بر روی زمین لغزش، 9 عامل اولیه موثر شامل فاصله از گسل، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، نقشه هم بارش، سنگ شناسی، طبقات ارتفاعی و فاصله از رودخانه و جاده به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. برای تحلیل داده‌ها ابتدا 200 نقطه‌ی دارای زمین لغزش به همراه 200 نقطه بدون زمین لغزش بصورت تصادفی انتخاب شد. سپس لایه‌های مربوط به پارامترهای مستقل با آنها هم پوشانی داده شد. برای کل کلاس‌های دارای زمین لغزش کد 1 و سایر کلاس‌ها کد صفر درنظر گرفته شد. این امر در مورد نقاط غیر لغزشی نیز انجام گرفت و لایه‌ها ایجاد شده به عنوان ورودی مدل رگرسیون لجستیک وارد مدل شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه ارتباط معنی‌داری با چهار پارامتر فاصله از جاده‌های ارتباطی، میزان بارندگی و نیز شیب و جنس زمین‌ دارد. در انتها نقشه پهنه‌بندی خطر زمین لغزش در منطقه رسم گردید که نتایج نشان داد 47 درصد از مساحت منطقه مطالعاتی در ناحیه با خطر وقوع زمین لغزش کم، 2/39 درصد در ناحیه با خطر وقوع متوسط و 8/13 درصد مساحت منطقه در محدوده با احتمال وقوع بالای زمین لغزش قرار دارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی ژئومورفولوژی

ارزیابی اثرات فعالیت‌های نو زمین‌ساخت بر نمایه‌های شکل حوضه (مطالعه موردی: زیر حوضه‌های زنجان‌رود)

سید جواد حسینی؛ مجتبی یمانی؛ ابوالقاسم گورابی؛ شیرین محمدخان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.48308/esrj.2023.232759.1192

چکیده

استقرار رژیم تنشی معاصر در هر منطقه، نو زمین‌ساخت آن منطقه محسوب می‌شود. بررسی مورفولوژی حوضه‌ها با کمک نمایه‌های مختلف یکی از روش‌های برآورد وضعیت نوزمین‌ساخت آن منطقه می‌باشد که در دو دهه اخیر موردتوجه محققان بوده است. هدف این پژوهش، بررسی رابطه نو زمین‌ساخت و شکل حوضه‌های زنجان‌رود و مقایسه آن‌ها می‌باشد. زمین‌شناسی، ... بیشتر استقرار رژیم تنشی معاصر در هر منطقه، نو زمین‌ساخت آن منطقه محسوب می‌شود. بررسی مورفولوژی حوضه‌ها با کمک نمایه‌های مختلف یکی از روش‌های برآورد وضعیت نوزمین‌ساخت آن منطقه می‌باشد که در دو دهه اخیر موردتوجه محققان بوده است. هدف این پژوهش، بررسی رابطه نو زمین‌ساخت و شکل حوضه‌های زنجان‌رود و مقایسه آن‌ها می‌باشد. زمین‌شناسی، توپوگرافی، لایه رقومی ارتفاع (DEM) دادهای پژوهش و نرم‌افزارهای GIS، WMS و Microsoft Ecxel نیز ابزارهای مفهومی پژوهش را تشکیل داده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که بر اساس نمایه شکل حوضه (Bs)، 8 زیر حوضه با بالاترین ارقام در پهنه شمال‌غربی حوضه قرار داشته و حاکی از بالاترین سطح دخالت نوزمین‌ساخت این بخش از حوضه اصلی می‌باشد. قرار گرفتن 5 زیر حوضه با نمایه بالاتر از 4 در پهنه شمال‌غرب نیز می‌تواند تقویت‌کننده این فرضیه باشد. زیرا سطح فعالیت نوزمین‌ساختی در نیمه غربی نسبت به نیمه شرقی حوضه بالاتر است. این نتایج با پراکنش گسل‌های فعال منطقه نیز همخوانی دارد. در این میان، 18زیرحوضه با سطح پویایی پایین، در نیمه جنوب‌شرقی حوضه فراوانی بیشتری دارند. همچنین تحلیل‌ها نشان داد که ضلع جنوب‌شرقی ازنظر پویایی و دخالت زمین‌ساخت فعال در رده سوم قرار داشته و درنهایت ضلع شمال‌شرقی دارای پایین‌ترین سطح فعالیت نو زمین‌ساختی است. این پژوهش برای نخستین بار تمامی زیرحوضه-های زنجان‌رود را از منظر نو زمین‌ساخت و شکل حوضه‌ها موردبررسی قرار داده و مشخص کرد که شکل زیرحوضه‌ها در پهنه شمال‌غرب حوضه زنجان‌رود بیشتر متأثر از زمین‌ساخت بوده و از طرفی نمایه‌های مختلف همبستگی بالایی نداشته و به‌طور مجزا نتایج بهتری نشان می دهند.

مشاهده مقاله

دوره 14 (1402)

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

ابر واژگان