پتروژنز و سن سنجی توده‌های گرانیتوئیدی منطقه سِیدال(جنوب شرق بیرجند)، خراسان جنوبی

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند

2 دانشگاه ملی تایوان، تایپه

چکیده

توده‌های گرانیتوئیدی سِیدال در 150 کیلومتری جنوب شرق بیرجند در مرز شمال غربی زون جوش خورده سیستان در شرق ایران رخنمون دارند که واحدهای افیولیتی و دگرگونی منسوب به کرتاسه فوقانی را قطع کرده‌اند. این توده‌ها متشکل از فازهای گرانودیوریت، مونزوگرانیت و سینوگرانیت می‌باشند. گرانودیوریت به‌صورت یک توده نفوذی کشیده با امتداد شمال غرب - جنوب شرق به عنوان توده اصلی و توده‌های مونزوگرانیت و سینوگرانیتی به صورت توده‌های کوچک، در مرز واحد گرانودیوریت و اولترامافیک مشاهده می‌شوند. کانی‌های تشکیل ‌دهنده این سنگ‌ها شامل کوارتز، پلاژیوکلاز، فلدسپار پتاسیم، بیوتیت، آمفیبول، اسفن، آپاتیت، زیرکن، گارنت و مسکویت هستند. بافت غالب این سنگ‌ها گرانولار و به ندرت پرتیتی و میرمکیتی است. توده گرانودیوریتی متاآلومین و توده‌های مونزوگرانیتی و سینوگرانیتی، پرآلومین و کالک آلکالن می باشند. غنی شدگی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون  (LILE)و بالا بودن نسبت عناصر کمیاب خاکی سبک به سنگین (LREE/HREE) به همراه آنومالی‌های منفی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) مانندNb ,P  وTi  در واحد گرانودیوریتی حاکی از تعلق آنها به گرانیتوئیدهای نوع I و کمان ماگمایی(VAG)  است. توده‌های مونزوگرانیتی و سینوگرانیتی نسبت به گرانودیوریت ها تهی شدگی بیشتری نسبت به عناصر  ,Ti ,Sr ,Zr Nb  و Yb نشان میدهند که مؤید منشأ پوسته‌ای آنها و از ویژگی‌های گرانیت‌های نوع S می‌باشد. سن سنجی به روش اورانیوم - سرب، سن توده گرانودیوریتی را 3/7±54/0 میلیون سال (ائوسن زیرین) تعیین نمود. سنگ منشأ توده‌های نوع I در محدوده‌ آمفیبولیت و نوعS  در محدوده‌ رسوبات پلیتی تصویر شده‌اند که  نوع I  می‌تواند در ارتباط با فرورانش رخ داده درخاور ایران و نوع S در محیط برخوردی بوجود آمده باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

پتروگرافی، ژئوشیمی و سن سنجی توده‌های گرانیتوئیدی منطقه سِیدال(جنوب شرق بیرجند)، خراسان جنوبی.

نویسندگان [English]

  • iman Araadfar 1
  • Mohammad hossein Zarrin koub 1
  • سید سعید محمدی 1
  • ابراهیم غلامی 1
  • Sun-Lin Chung 2
  • afsaneh Rashidpoor 1
1 university of birjand
2 National Taiwan University, Taipei
چکیده [English]

توده‌های گرانیتوئیدی سِیدال در 150 کیلومتری جنوب شرق بیرجند در مرز شمال غربی زون جوش خورده سیستان در شرق ایران رخنمون دارند که واحدهای افیولیتی و دگرگونی منسوب به کرتاسه فوقانی را قطع کرده‌اند. این توده‌ها دارای فازهای گرانودیوریت، مونزوگرانیت و سینوگرانیت می‌باشند. گرانودیوریت به‌صورت یک توده نفوذی کشیده با امتداد شمال غرب - جنوب شرق به عنوان توده اصلی و توده‌های مونزوگرانیت و سینوگرانیتی به صورت توده‌های کوچک، در مرز واحد گرانودیوریت و اولترامافیک مشاهده می‌شوند. کانی‌های تشکیل ‌دهنده این سنگ‌ها شامل کوارتز، پلاژیوکلاز، پتاسیم فلدسپار، بیوتیت، آمفیبول، اسفن، آپاتیت، زیرکن، گارنت و مسکویت هستند. بافت غالب این سنگ‌ها گرانولار و به ندرت پرتیتی و میرمکیتی است. توده گرانودیوریتی متاآلومین و توده‌های مونزوگرانیت و سینوگرانیتی پرآلومین و کالک آلکالن می باشند. غنی شدگی از عناصر لیتوفیل بزرگ یون (LILE)و بالا بودن نسبت عناصر نادر خاکی سبک به سنگین (LREE/HREE) به همراه آنومالی‌های منفی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) مانندNb ,P وTi در واحد گرانودیوریتی حاکی از تعلق آنها به گرانیتوئیدهای نوع I و کمان ماگمایی(VAG) است. توده‌های مونزوگرانیت و سینوگرانیتی آنومالی منفی P ,Ti ,Ba ,Srو Nb و آنومالی مثبت La ,Th ,Rb ,Kو Ce دارند که نشان از منشأ گرفتن این سنگ ها از پوسته قاره‌ای است و در جایگاه تکتونیکی برخورد قاره‌ای(syn-COLG) و همچنین در گروه گرانیتهای نوعS قرار می‌گیرند. سن سنجی به روش زیرکن - اورانیوم - سرب، سن توده گرانودیوریتی را 7/0±3/54 میلیون سال (اوایل ائوسن) تعیین نمود. منشأ توده‌های نوع I در محدوده‌ی آمفیبولیت و نوعS در محدوده‌ی مذاب‌های حاصل از رسوبات پلیتی تصویر شده‌اند که نوع I می‌تواند در ارتباط با فرورانش رخ داده درخاور ایران و نوع S از برخورد دو بلوک قاره‌ای لوت و افغان بوجود آمده باشد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • گرانیتوئیدهای نوع Sو I
  • پتروگرافی
  • فرورانش
  • سِیدال
  • جنوب شرق بیرجند
  • زون جوش خورده سیستان
پژوهشهای دانش زمین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1399

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار