ارزیابی پهنه‌های خطر زمین لغزش در جاده اردبیل- سرچم

حرکات توده­ای به ویژه زمین لغزش از رایج ترین مخاطرات ژئومورفیک در جاده تازه تاسیس اردبیل- سرچم می­باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر پهنه بندی خطر زمین لغزش در جاده اردبیل- سرچم است. در نخستین مرحله بر اساس مطالعات میدانی، نقشه­های زمین شناسی  1:100000 و توپو­گرافی 1:50000، نقشه پراکنش زمین لغزش­ها در قالب نقشه فهرستی تهیه گردید. به منظور بالا بردن دقت، سرعت و سهولت تجزیه و تحلیل، تمامی اطلاعات مکانی و توصیفی شامل لایه­های سنگ شناسی،  گسل­ها، شبکه­های زهکشی، شیب، منحنی­های همبارش و کاربری اراضی رقومی گردیده و برای تحلیل آماری داده­های تهیه شده از تحلیل­های آماری (16spss) استفاده شد. سپس به منظور تعیین درجه حساسیت واحد­های شبکه­ای به وقوع لغزش، نسبت به وزن دهی عوامل موثر پرداخته و در نهایت نقشه حساسیت پذیری به وقوع زمین لغزش، تهیه شد. در نهایت نمودار فراوانی رده­های مختلف خطر ترسیم و نقشه پهنه­بندی خطر زمین لغزش با شش پهنه بسیار بالا تا بدون خطر تهیه گردید. در مرحله بعدی پهنه‎بندی خطر زمین لغزش با نقشه پراکنش لغزش پوشش داده و بر اساس نتایج حاصله  از جداول، حدود 1361 پیکسل در محدوده  خطر خیلی زیاد، 668 پیکسل در محدوده زیاد، 656 پیکسل در محدوده متوسط، 333  پیکسل در محدوده خطر کم و 115 پیکسل در محدوده بدون خطر که لغزش در آنجا رخ نداده است، استخراج گردید. براساس مقادیر فی و ضرایب رابطه­ای می­توان ویژگی­های سنگ شناسی را مهم ترین عامل ناپایداری دامنه­ها در محدوده مورد مطالعه در نظر گرفت، بدین ترتیب که دگر سانی شیمیایی سنگ­های آتشفشانی تحت­تاثیر محلول­های هیدروترمالی و استقرار جاده بر روی این بسترهای دگرسان شده باعث رویداد زمین لغزش و ناپایداری جاده می­گردد. عواملی که در مرحله بعدی اهمیت قرار دارند عبارتند از: بارش، پوشش گیاهی، درجه شیب، فاصله از رودخانه (زیربری) و فاصله از گسل­ها. AbstractMass movements, especially landslides, are the most common geomorphic hazards  on the newly constructed road of Ardabil-Sarcham. Landslide risk zonation is the main objective of the present study in the Ardabil-Sarcham road. In the first stage, based on field studies, geological maps 1: 100,000, topographic maps 1: 50,000, landslide inventory maps were prepared. In order to increase the accuracy, speed, and ease of the analysis, all spatial and descriptive data including layers lithology, faults, drainage networks, slope, isohyet curves and land use were quantified and the data were  analyzed using  spss16 software. Then,  in  order to  calibrate  the  sensitivity of  the network  units  to landslide, a final  map was drawn. In the final step, based on the field survey, and the prepared model, the zoning map with six zones ranging from highly hazardous to non-hazardous zones was proposed. In the next phase, the landslide risk zonation was covered with a map of the distribution of slide and, based on the results from the  tables, about 1361 pixels on very high-risk zone, 668 pixels in the high-risk zone, 656 pixels in the mid-risk zone, 333 pixels in the low-risk zone, and 115 pixels in the area no-risk where the landslide has not occurred were extracted. Based on the values and coefficients Fi connection, it is possible to concluded that the lithological characteristics are the most important causes of instability in the area under study. This means that the chemical alteration of volcanic rocks are affected by the hydrothermal solutions and the construction of the road on these  altered surfaces may result in landslide and instability of both the slope and road. factors of secondary importance are: rainfall, vegetation, slope gradient, distance from the river (undercutting) and the distance of the fault. keywords: Landslide risk zonation, Ardabil-Sarcham Road, Hazardous zones, mass movement.