بررسی تطبیقی جهات باد و مورفولوژی تپه‌های ماسه‌ای ریگ جن

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی نقش جهات باد بر مورفولوژی تپه­های ماسه­ای ریگ­جن پرداخته است. برای دستیابی به این هدف آمار باد ایستگاه­های سینوپتیک اطراف ریگ بررسی شد و جهت باد غالب و جهت انتقال ماسه تعیین شد. سپس به کمک بررسی عکس­های هوایی، تصاویر ماهواره­ای گوگل ارث و بازدید میدانی ضمن تعیین دقیق مرز جغرافیایی ریگ، انواع تپه­های ماسه­ای موجود در ارگ شناسایی و نقشه مورفولوژی ارگ تهیه شد. نتایج نشان داد که جهت باد­های فرساینده مؤثر در شکل­گیری تپه­های ماسه­ای و جهت انتقال ماسه در سرتاسر منطقه یکسان نبوده و بنابر‌این ریگ­جن را می­توان از نظر مورفولوژی تپه­ها به دو بخش کاملاً مجزا تقسیم نمود. رشته­های طولی بلند در نیمه شمالی ارگ، که با جهات باد شمال­شرقی جنوب­غربی این نیمه منطبق است و تپه­های شبکه­ای و هرم­های ماسه­ای قسمت جنوبی ارگ که علاوه بر جهات باد­های چندگانه شمال‌غرب، شمال‌شرق، غرب و شرق، عوامل توپوگرافی نیز بر روی مورفولوژی این دسته از تپه­ها مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of wind directions and sand dunes morphology of Jen erg

چکیده [English]

The Present study has evaluated the role of direction of wind on the sand dune morphology in Jen erg. To reach this goal, it used data of wind from synoptic stations around erg by wind rose in order to specify dominant wind direction and sand rose to find the direction of transfer of sand respectively by WR-plot and Sand rose graph software. Then by analyzing Aerial photos, Google earth satellite images and Field visit in addition to determining the exact geographical boundary of the erg, various types of Sand dunes in erg determined and morphological map of erg prepared. Results have shown that the direction of Erosive winds that are effective in creating sand dunes and the direction of transfer of sand over region were not the same in result we can separate Jen erg to two distinct area, long length Strings in shape of a collected silk in the Northern half, which is according to the direction of the Northeast Southwest and network dunes and star dunes in South area of erg which its morphology is affected by both multi wind in North West, west, East, and topographical factors

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sand dunes- Jen erg- Wind rose- Sand rose- Morphology

مراجع

-احمدی، ح.، 1387. ژئومرفولوژی کاربردی (فرسایش بادی)، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران، 706 ص.
-اختصاصی، م.ر.، صارمی نایینی، م.ع. و صارمی نایینی، ع.، 1384. طراحی نرم‌افزار گل‌ماسه‌نما (sand rose graph 2.0) پردازشگر توان فرسایش خاک و حمل رسوب توسط باد، اولین همایش ملی فرسایش بادی، یزد.
-دفتر فنی تثبیت شن و بیابان‌زدایی با همکاری شرکت مهندسین مشاور توسعه و احیای کشاورزی تاک سبز، 1381. طرح شناسایی کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و تعیین اولویت‌های اجرایی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
-صارمی نایینی، م.ع.، احمدی، ح.، خلیلی، ع. و اختصاصی، م.ر.، 1385. تحلیل مقایسه‌ای بر توزیع مکانی گل‌باد، گل‌طوفان و گل‌ماسه در مطالعات فرسایش بادی با استفاده از تکنیک GIS (مطالعه موردی: دشت یزد-اردکان)، پایان‌نامه کارشناسی-ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
-عباسی، ح.ر.، روحی‌پور، ح.، خسروشاهی، م.، کاشکی، م.ت.، قربانیان، د. و رودگرمی، پ.، 1392. پراکنش رسوبات بادی کشور بر‌اساس عکس‌های هوایی (82-1372) (گزارشی از پیشرفت بانک اطلاعات رقومی ریگزار‌های کشور)، سومین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان‌های گرد و غبار 26-25 دیماه 1392-یزد، دانشگاه یزد.
-محمودی، ف.ا.، 1381. پراکندگی جغرافیایی ریگ‌زارهای مهم ایران، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، 187 ص.
-مشهدی، ن.، امیراصلانی، ف. و کریمپور ریحان، م.، 1385. مطالعه مورفولوژی تپه‌های ماسه‌ای ارگ خارتوران، مجله بیابان، شماره 11، ص 225-233.
-مقصودی، م.، یمانی، م.، خوش‌اخلاق، ف. و شهریار، ع.، 1392. نقش باد و الگوهای جوی در مکان گزینی و جهت ریگزارهای دشت کویر، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، سال 45، شماره2، ص 21-38.
-Ahmadi, H., Feiznia, S., ekhtesasi, M.R. and ghanei, M.J., 2001. Investigation on sand dune resource in southern Bafgh, desert journal, v. 2, p. 1-15.
-Bagnold, R.A., 1941. The Physics of Blown Sand and Desert, Methuen, London, 356 p.
-Fryberger, S.G., 1979. Dune forms and wind regimes, In E.D.makee (ed), A study of global sand sea United states geological survey, professional paper 1052, p. 137-140.
-Goudi, A. S., 1984. The Nature of the Environment, Oxford: Blackwell, 312 p.
-Krinsley, D.P., 1970. A geomorphological and palaeoclimatological study of playas of Iran: US geological survey final scientific report.
-Lancaster, N., 1995. Orgin of Grandeserto sand sea, in Desert Aeolian Processes, Tchakerian, W.p., Ed: Chapman 8 Hall.
-Livingstone, I. and Warren, A., 1996, Aeolian Geomorphology, Addison Wesley Longman, Harlow.
-McKee, E.D., 1979. Introduction to a study of global sand seas, In: McKee ED (ed) A Study of Global Sand Seas, Geological Survey Professional Paper 1052, United States Department of Interior: Washington.
-Silvestro, S., Achill Di, G. and Ori, G.G., 2010. Dune morphology, sand transport pathways and possible source areas in east Thaumasia Region (Mars), Geomorphology, v. 121, p. 84-97.
-Tsoar, H., 2005. Sand Dunes Mobility and Stability in Relation to Climate, Physical Journals, v. 357, p. 50-56.
-Wang, X., Dong, Z., Yan, P., Zhang, J. and Chen, G., 2005. Wind Energy Environments and Dune Field Activity in the Chinese Deserts, Geomorphology, v. 65, p. 33-48.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار