ماگماتیسم ائوسن نوار ارومیه‌دختر در شمال ساوه: تنوع مجموعه‌های ولکانیک در یک محیط کششی

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه خوارزمی

چکیده

مجموعه ولکانیکی شمال ساوه بخشی از ولکانیسم نوار ماگمایی ارومیه­دختر است. در این تحقیق بخشی از ولکانیک­های شمال ساوه که عمدتاً سن ائوسن پسین دارند مورد بحث قرار گرفته­اند. این سنگ­ها شامل طیفی از آندزیت- بازالت، تراکیت- آندزیت و داسیت بوده و غالباً ماهیت کالکوآلکالن و معدودی ماهیت آلکالن دارند. در نمودارهای عناصر نادر خاکی، نمونه‌ها بطور­کلی با غنی‌شدگی عناصر نادر خاکی سبک و نسبت­های (La/Yb)N بین 93/2 تا 27/10، (Sm/Yb)N بین 58/1 تا 16/2 و (La/Sm)Nبین 79/1 تا 75/4 مشخص می‌شوند. بر اساس نمودارهای هارکر و نیز مدل‌سازی ژئوشیمیایی انجام شده، فرایند تفریق ماگمایی جوابگوی تمامی تنوعات سنگی در منطقه نبوده و بیانگر وجود مجموعه‌های ماگماتیک با ژنز متمایز از همدیگر است. اگرچه برخی مجموعه‌های سنگی نیز ممکن است از طریق فرایند تبلور تفریقی از مجموعه‌های مافیک‌تر حاصل شده باشند. با استفاده از مدل‌سازی ژئوشیمیایی انجام شده بر­اساس تمرکز عناصر ناسازگار و با احتساب درصدهای متفاوت تفریق بلوری بین 20 تا 60% و فازهای تفریق شونده­ای که غالباً از جنس کانی­های پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن هستند ملاحظه می­شود که برخی از نمونه­ها می­توانند از طریق تبلور تفریقی با هم ارتباط ژنتیک داشته باشند. بعلاوه، اختصاصات شیمیایی همچون غنی‌شدگی از عناصر لیتوفیل سبک (LILE) و تهی‌شدگی از عناصر دارای قدرت میدان بالا (HFSE) مانند Nb، Ta و Ti در نمودارهای چند عنصری نرمالیزشده در کنار شواهد چینه‌شناختی و تکتونیکی حاکی­ است که سنگ‌های مورد مطالعه در یک قوس قاره‌ای بالای لیتوسفر فرورانده نئوتتیس و تحت­تأثیر تکتونیسم کششی تشکیل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Eocene magmatism of Orumieh- Dokhtar belt (North of Saveh): variation of volcanic suites in an extensional tectonic setting

چکیده [English]

The studied volcanic association is located in the Orumieh- Dokhtar magmatic belt (North of Saveh) and includes andesite-basalt, trachyte- andesite and dacite. The rocks are predominantly Late Eocene in age. Geochemically, the rocks show calk-alkaline and less abundant alkaline signatures. The samples show LREE/HREE enrichment with (La/Yb)N, (Sm/Yb)N and (La/Sm)N ratios of 2.93- 10.27, 1.58- 2.16 and 1.79- 4.57, respectively. Based on Harker diagrams as well as geochemical modeling, magmatic differentiation process is not able to explain all the magmatic variations and supports the presence of distinct genetically unrelated rock suites. Although some of volcanic suites may be derived by fractional crystallization process from more mafic ones. Trace element geochemical modeling suggests that the dacites can be derived as

کلیدواژه‌ها [English]

  • volcanic rocks- calk-alkaline- Eocene- Orumieh-Dokhtar

مراجع

  1. -دلاوری، م.،1381. ژئوشیمی و پتروژنز ولکانیک-های زرند ساوه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.
  2. -شعبانی، ا. ع.، 1369. پتروگرافی و پترولوژی توده‌های آذرین نفوذی جنوب بویین زهرا، پایان-نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
  3. -صفرزاده، ا.، وثوقی عابدینی، م. و قربانی، م.، 1388. پتروگرافی، ژئوشیمی و محیط زمین ساختی-ماگمایی توده گرانیتوئیدی حاجی‌آباد (جنوب بوئین زهرا). مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 19، ص 131 تا 146.
  4. -مسعودی، ف.، 1369. چینه‌شناسی، پتروگرافی، ژئوشیمی و پترولوژی سنگ‌های آتشفشانی جنوب بوئین زهرا. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تربیت معلم تهران.
  5. -مهرپرتو، م.، قلمقاش، ج. و فنودی، م.، 1377. گزارش زمین‌شناسی ورقه یکصد‌هزارم ساوه، سازمان زمین‌شناسی و اکتشاف‌معدنی کشور.
  6. -Amidi, S., Emami, M. and Michel, R., 1984. Alkaline character of Eocene volcanism in the middle part of central Iran and its geodynamic situation, Geologische Rundschau, v. 73, p. 917-932.
  7. -Asiabanha, A., Bardintzeff, J.M., Kananian, A. and Rahimi, G., 2012. Post-Eocene volcanics of the Abazar district, Qazvin, Iran: Mineralogical and geochemical evidence for a complex magmatic evolution, Journal of Asian Earth Sciences, v. 45, p. 79-94.
  8. -Ballato, P., Mulch, A., Landgraf, A., Strecker, M. R., Dalconi, M. C., Friedrich, A. and Tabatabaei, S. H., 2011. Arabia-Eurasia continental collision: Insights from late Tertiary foreland-basin evolution in the Alborz Mountains, northern Iran, Geological Society of America Bulletin, v. 123, p. 106-131.
  9. -Berberian, F. and Berberian, M., 1981. Tectono-plutonic episodes in Iran, Geodynamics Series, v. 3, p. 5-32.
  10. -Berberian, M., 1983. The southern Caspian: A compressional depression floored by a trapped, modified oceanic crust". Canadian Journal of Earth Sciences, v. 20, p. 163-183.
  11. -Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran, Canadian Journal of Earth Sciences, v. 18, p. 210-265.
  12. -Brunet, M.F., Granath, J.W. and Wilmsen, M., 2009. South Caspian to Central Iran basins: introduction, Geological Society, London, Special Publications, v. 312, p. 1-6.
  13. -Caillat, C., Dehlavi, P. and Jantin, B.M., 1978. Geologie de la region de Saveh (Iran): contribution à l'etude du volcanisme et du plutonisme tertiaires de la zone de l'Iran central, Universite Scientifique et Medicale de Grenoble.
  14. -Chiu, H.Y., Chung, S.L., Zarrinkoub, M.H., Mohammadi, S.S., Khatib, M.M. And Iizuka, Y., 2013. Zircon U–Pb age constraints from Iran on the magmatic evolution related to Neotethyan subduction and Zagros orogeny, Lithos, v. 162-163, p. 70-87.
  15. -Davarpanah, A., 2009. Magmatic Evolution of the Eocene Volcanic Rocks of the Bijgerd Kuh E Kharchin Area, Uromieh-Dokhtar Zone, Iran. Geosciences theses, Georgia State University.
  16. -Ersoy, Y. and Helvacı, C., 2010. FC–AFC–FCA and mixing modeler: A Microsoft® Excel© spreadsheet program for modeling geochemical differentiation of magma by crystal fractionation, crustal assimilation and mixing, Computers & Geosciences, v. 36, p. 383-390.
  17. -Gorton, M.P. and Schandl, E.S., 2009. From continents to island arcs: a geochemical index of tectonic setting for arc-related and within-plate felsic to intermediate volcanic rock, The Canadian Mineralogist, v. 38, p. 1065-1073.
  18. -Hawkesworth, C., Turner, S., Gallagher, K., Hunter, A.B.T. and Rogers, N., 1995. Calc-alkaline magmatism, lithospheric thinning and extension in the Basin and Range, Journal of Geophysical Research: Solid Earth, v., 100, p. 10271-10286.
  19. -Kananian, A., Sarjoughian, F., Nadimi, A., Ahmadian, J. and Ling, W., 2014. Geochemical characteristics of the Kuh-e Dom intrusion, Urumieh–Dokhtar Magmatic Arc (Iran): Implications for source regions and magmatic evolution, Journal of Asian Earth Sciences, v., 90, p. 137-148.
  20. -Kazmin, V.G., Sbortshikov, I. M., Ricou, L. E., Zonenshain, L. P., Boulin, J. and Knipper, A. L., 1986. Volcanic belts as markers of the Mesozoic-Cenozoic active margin of Eurasia, Tectonophysics, v. 123, p. 123-152.
  21. -Moritz, R., Ghazban, F. and Singer, B.S., 2006. Eocene Gold Ore Formation at Muteh, Sanandaj-Sirjan Tectonic Zone, Western Iran: A Result of Late-Stage Extension and Exhumation of Metamorphic Basement Rocks within the Zagros Orogen, Economic Geology, v. 101, p. 1497-1524.
  22. -Morley, C.K., Kongwung, B., Julapour, A.A., Abdolghafourian, M., Hajian, M., Waples, D.,Warren, J., Otterdoom, H., Srisuriyon, K. and Kazemi, H., 2009. Structural development of a major late Cenozoic basin and transpressional belt in central Iran: The Central Basin in the Qom-Saveh area, Geosphere, v. 5, p. 325-362.
  23. -Omrani, J., Agard, P., Whitechurch, H., Benoit, M., Prouteau, G. and Jolivet, L, 2008. Arc-magmatism and subduction history beneath the Zagros Mountains, Iran: A new report of adakites and geodynamic consequences, Lithos, v. 106, p. 380-398.
  24. -Pang, K.N., Chung, S.L., Zarrinkoub, M.H., Khatib, M.M., Mohammadi, S.S., Chiu, H.Y., Chu, C.H., Lee, H.Y. and Lo, C.H., 2013. Eocene–Oligocene post-collisional magmatism in the Lut–Sistan region, eastern Iran: Magma genesis and tectonic implications, Lithos, v. 180-181, p. 234-251.
  25. -Pearce, J.A., 1982. Trace element characteristics of lavas from destructive plate boundaries, In: Thorpe, R. S., ed., Andesites: New York, NY, John Wiley & Sons, p. 525-548.
  26. -Rollinson, H. R., 2014. Using geochemical data: evaluation, presentation, interpretation, Routledge.
  27. -Shahabpour, J., 2007. Island-arc affinity of the Central Iranian Volcanic Belt. Journal of Asian Earth Sciences, v. 30, p. 652-665.
  28. -Verdel, C., Wernicke, B.P., Hassanzadeh, J. and Guest, B., 2011. A Paleogene extensional arc flare-up in Iran, Tectonics, v. 30, TC3008.
  29. -Verdel, C.S., 2009. I. Cenozoic geology of Iran: an integrated study of extensional tectonics and related volcanism II. Ediacaran stratigraphy of the North American cordillera: new observations from eastern California and northern Utah, Dissertation (Ph.D.), California Institute of Technology.
  30. -Wilson, B.M., 2007. Igneous petrogenesis a global tectonic approach, Springer Science & Business Media.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار