سنجش تاب‌آوری شهری در برابر خطر وقوع زلزله‌ مطالعه موردی: شهر اردبیل

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

شهر اردبیل یکی از کانون‌های پر خطر از نظر احتمال وقوع زلزله در ایران است. این مسئله تهدیدی جدی برای پایداری توسعه این شهر محسوب می‌شود. هدف این پژوهش سنجش میزان تاب‌آوری شهر در برابر خطر وقوع زلزله‌های احتمالی است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. بر این اساس تاب‌آوری شهر بر مبنای 14 معیار در قالب 4 مؤلفه اصلی به روش دلفی و توسط 50 خِبره ارزیابی شده‌اند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون‌های t تک نمونه‌ای، فریدمن، کندال و تحلیل مسیر در قالب نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که وضعیت تاب­آوری شهر اردبیل در برابر وقوع زلزله احتمالی در مجموع مؤلفه‌ها، با میانگین 33/3  نامطلوب است. هم­چنین میزان تاب‌آوری شهر در حین وقوع و بعد از وقوع زلزله بسیار کمتر و در سطح 95 درصد معنی­دار است. از بین مؤلفه‌های چهارگانه، مؤلفه کالبدی با مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم 5/56 درصد آلفا را تبیین نموده و موثرترین مؤلفه در تاب‌آوری شهر اردبیل است. ابعاد چهارگانه تاب‌آوری، روی هم رفته توانستند 9/74درصد از تاب‌آوری شهر اردبیل را تبیین نمایند. در پایان و بر مبنای یافته‌های پژوهش و در چارچوب 4 مؤلفه اصلی، پیشنهاداتی برای تاب‌آور نمودن شهر در مقابل خطر وقوع زلزله‌‌های احتمالی در شهر اردبیل ارائه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measurement of urban resilience against the risk of earthquake incidence Case study: Ardebil City

نویسندگان [English]

  • Alireza Mohammadi
  • Asghar Pashazadeh
Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Ardebil City is one of the high-risk points in terms of earthquake incidence potential in Iran. This matter is a serious threat for sustainability of development of this city. The objective of this study is measurement of degree of the city’s resilience against the risk of earthquake incidence. This research is of descriptive-analytical type with a practical aim. Accordingly, the city’s resilience is evaluated based on 14 criteria in the form of 4 main elements with Delphi method with the help of 50 experts. For data analysis, one-sample t-test, Friedman, Kendal, and Route analysis were used inSPSSSoftware. The findings of the study indicate that the status of Ardebil’s resilience against incidence of a probable earthquake in sum of the elements is undesirable with a mean of 3.33. Furthermore, the degree of city’s resilience during and after incidence of earthquake is far lower and significant at 95% level. From among the four elements, the skeletal element with total direct and indirect effect accounts for 56.5% of the alpha and thus is the most effective element in Ardebil’s resilience. The four dimensions of resilience in total were able to account for 74.9% of the Ardebil’s resilience. At the end and based on the research findings within 4 main elements, a number of suggestions are presented for making the city resilable against the risks of incidence of probable earthquakes in Ardebil.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardebil City
  • Earthquake
  • Crisis Management
  • route analysis
  • urban resilience

مراجع

-احمدمعظم، الف.، کوهستانی، م. و شیخ کاظم برزگری، م.ر.، 1393. مدیریت بافت‌های فرسوده با رویکرد تاب‌آوری شهر، پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران‌های طبیعی (INDM-2014)، ص 933-937.
-استوار ایزدخواه، ی.، 1391. مفاهیم و مدل‌های تاب‌آوری در سوانح طبیعی، فصل‌نامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره دوم، شماره 2، ص 145-153.
-بدری، ع.، رمضان زاده لسبوئی، م.، عسگری، ع.، قدیری معصوم، م. و سلمانی، م.، 1392. نقش مدیریت محلی در ارتقای تاب‌آوری مکانی در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب مطالعه‌ موردی: دو حوضه‌ چشمه کیله‌ شهرستان تنکابن و سردآبرود کلاردشت، فصلنامه مدیریت بحران، شماره 3، ص 37-48.
-رضایی، م.ر.، 1389. ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی، مطالعه مورد: زلزله‌ محله‌های شهر تهران. دو فصلنامه مدیریت بحران، شماره 3، ص 25-36.
-رمضان زاده لسبوئی، م. و بدری، ع.، 1393. تبیین ساختارهای اجتماعی- اقتصادی تاب‌آوری جوامع محلی در برابر بلایای طبیعی با تاکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه‌های گردشگری چشمه کلیه تنکابن و سروآبرود کلاردشت)، فصلنامه بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، جغرافیا، سال دوازدهم، شماره 40، ص 109-131.
-رمضان زاده لسبوئی، م. و درستکار گل خیلی، ر.، 1393. سرمایه‌های شهروندان در راستای کاهش آسیب پذیری و ارتقاء تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی، همایش علوم جغرافیایی ایران، موسسه جغرافیا، دانشگاه تهران، ص 7-15.
-زهرائی، م. و ارشاد، ل.، 1384. بررسی آسیب‌پذیری لرزه‌ای ساختمان‌های شهر قزوین، نشریه دانشکده فنی، جلد 39، شماره 3، ص 287 - 297.
-سیف‌الدینی، ف.، داراب‌خانی، ر. و موسوی، ع.، 1388. آسیب‌پذیری بافت‌های شهری در برابر بلایای طبیعی (با تأکید بر زلزله)، ماهنامه شوراها، شماره 40، ص 13 - 16.
-شیخ کاظم برزگری، م.ر. و احمدمعظم، الف.، 1393. مطالعه آسیب‌پذیری محیط‌های شهری در مقابل حریق مبتنی بر رویکرد شهر تاب‌آور، پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران‌های طبیعی (INDM-2014)، ص 825-837.
-صادقلو، ط. و سجاسی قیدار، ح.، 1393. اولویت‌بندی عوامل موثر بر افزایش تاب‌آوری کشاورزان در برابر مخاطرات طبیعی (با تاکید بر خشکسالی) نمونه مورد مطالعه: کشاورزان روستاهای شهرستان ایجرود، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 10، ص 129-153.
-صالحی، الف.، آقابابایی، م.ت.، سرمدی، ه. و فرزادبهتاش، م.ر.، 1390. بررسی میزان تاب‌آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه علیت، محیط شناسی، سال 37، شماره 59، ص 99-112.
-فلاحی، ع.ر. و جلالی، ت.، 1392. بازسازی تاب‌آور از دیدگاه طراحی شهری، پس از زلزله 1382 بم، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره هجدهم، شماره 3، ص 5-16.
-گیوه‌چی، س.، 1388. تحلیل و ارائه الگوهای مدیریت در سوانح شهری ناشی از مخاطرات زیست محیطی، منطقه 6 تهران، رساله دکتری، استاد راهنما دکتر مهدی قرخلو، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، 33 ص.
-لطفی، خ.، 1391. مدل‌سازی ضریب آسیب‌پذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از GIS و GA مطالعه موردی: (شهر اردبیل)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، به راهنمایی دکتر فریبا اسفندیاری، دانشگاه محقق اردبیلی، گروه جغرافیا، 4 ص.
-مرکز زلزله نگاری کشور، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران.، 1396. گزارش زلزله‌های کشور به تفکیک مناطق طی سال‌های 1393 تا 1395، http://irsc.ut.ac.ir .
-Ainuddin, S. and Routray, J.K., 2012. Community endurance framework for an earthquake prone area in Baluchistan, International Journal of Disaster Risk Reduction, v. 2, p. 25-36.
-Bruneau, M., and Chang, S., Eguchi, R., Lee, G., ORourke, T., Reinhom, A., Shinozuka, M., Tierney, K., Wallace, W. and Winterfeldt, D., 2004. Framework to Quantitatively Assess and Enhance the Seismic Endurance of Communities, 13th Word Conference on Earthquake Engineering, Vancouver, B.C., Canada, p. 733-752.
-Davis, I. and Izadkhah, Y., 2006. Building resilient urban communities, Article from OHI, v. 31(1), p. 11-21.
-ESCAP, 2014. Statistical Yearbook for Asia and the Pacific 2014, Nnited Nations Publications, Www. ESCAP. Org.
-Mayunga, J.S., 2007. Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Endurance: A capital based approach, a draft working paper prepared for the summer academy for social vulnerability and endurance building, 22 - 28 July 2007, Munich, p. 1-4.
-Mitchell, J.K., Devine, N. and Jagger, k., 1989. A contextual model, 391 p.
-Mitchell, T. and Harris, K., 2012. Endurance: a risk management approach, background note, ODI, 2 p.
-Rattien, S., 1990. The Role of Mediain Hazard Mitigation & Disaster Management, Disaster Press, v. 1, 44 p.
-Rose, A., 2004. Defining and measuring economic endurance to disasters", Disaster Prevention and Management, v. 13, p. 307-314.
-Weichselgartner, J. and Kelman, L., 2014. Geographies of endurance: Challenges and opportunities of a descriptive concept, Progress in Human Geography, p. 1-19.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار