نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

• زینب محمدی ¹
• حسن لشکری ²

¹ دکتری آب و هواشناسی، مرکز مطالعات ناحیه­ای و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی

² دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این تحقیق از دو روش گردشی به محیطی و محیطی به گردشی استفاده ‌شده است. برای مطالعه و تحلیل جابجایی مکانی جت جنب حاره­ای داده‌های سایت http://www.esrl.noaa.gov استفاده شد. نقشه‌های جت طی دوره آماری 21 سال در ماه‌های (اکتبر تا می) در محیط نرم افزاری grads ترسیم و محور جت­ها برای هر ماه بر روی نقشه­های پایه­ای که در محیط نرم افزاری ARCGIS10.4 تهیه شده بود ترسیم شده است. سپس داده‌های ماهانه بارش 9 ایستگاه همدید استان طی سال‌های زراعی (1375 تا 1396) استخراج نمونه­های مطالعاتی انتخاب گردید. بررسی­های چشمی انجام شده بر روی محور جت­ها در ماه­های مختلف نشان داد که محور جت­ها دارای جابجایی شمال و جنوب سوی نسبتا زیاد می­باشند. از اول اکتبر به تدریج با جابجایی شرق سوی پرفشار عربستان جریان‌های جت در موقعیت مناسبی قرار گرفته و شرایط برای ایجاد ناپایداری ها فراهم می­شود. در ماه­های ژانویه و دسامبر جت در مناسب­ترین حالت خود (شرق مصر تا غرب خلیج فارس) قرارمی­گیرد. نتایج حاصل از الگوی­های همدید بارش­های شدید نشان داد که از چند روز قبل از شروع بارش­ها پشته عمیقی از روی آفریقا و مدیترانه مرکزی تا شمال عرض 60 درجه گسترش یافته و جریانات را بر روی مدیترانه شرقی کاملا نصف النهاری و باعث شکست در امواج راسبی می­گردد. شیو حرارتی شدید حاصل از آن ضمن تقویت جت جنب حاره­ای، ناوه عمیقی را بر روی مدیترانه شرقی ایجاد می­کند که با فرارفت سرد جنب قطبی بر روی سامانه سودانی و فرارفت رطوبتی مناسب از روی دریاهای گرم عرب و عمان سامانه سودانی و ناوه دریای سرخ تقویت شده و ناپایداری شدیدی را بر روی منطقه ایجاد می­کند.

کلیدواژه‌ها

• همدید
• ترمودینامیک
• جت جنب‌حاره‌ای
• کم‌فشار سودان
• استان فارس

عنوان مقاله [English]

Synoptic and thermodynamic analysis of spatial movement of sub-tropical jet stream in Sudan low activity (case study: wet years in Fars Province, Iran)

نویسندگان [English]

• zainab mohammadi ¹
• hassan lashkari ²

¹ Ph. D Climatology, Center for Reginoal/Spatial Researchers, Shahid Beheshti University

² Associate Professor, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The present study used two methods of circulation to peripheral and peripheral to circulation. To study and analyze the spatial movement of sub-tropical jet, the data of the website http://www.esrl.noaa.gov was used. The maps of jet for a 21 year statistical period (from October to May) were produced using Grads software, and the axis of jets for every month were drawn on the basic maps produced in ARCGIS10.4 software. Afterwards, the monthly precipitation data of nine synoptic stations in Fars province during the crop year of 1996-2017 was extracted, and the samples were selected. Examination of jet axis in different months showed that jet axis has relatively much northward and southward movement. From the early October, gradually the jet streams locate in proper places following the eastern movement of Arabian high pressure, and provide proper condition for atmospheric instability. In January and December, the jet is located in its best place. The results of the synoptic patterns of heavy rains showed that from a few days before the start of precipitation, a deep ridge develops over Africa and central Mediterranean to the north of the latitude of 60 degree and cause fractures in the Rossby waves. The resulting sever thermal gradient causes a deep trough over the eastern Mediterranean which is intensified following the advection of cold sub polar over Sudan system, and proper moisture advection over the southern warm seas of sub-tropical jet stream, and creates sever instability over the region.

کلیدواژه‌ها [English]

• synoptic
• Thermodynamic
• Tropical jet stream
• Sudan Low
• Fars Province