ترازیابی زبانه های پرفشار سیبری هنگام رخداد سرماهای بحرانی در ایران مرکزی

نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار، معاون فنی و شبکه ایستگاههای هواشناسی کشور، تهران

3 دانش آموخته کارشناسیارشد آب و هواشناسی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ایران مرکزی سرزمینی خشک نیمه خشک است که دچار تنش­های حرارتی چشمگیر است. سرماهای شدید بویژه طی زمستان از جمله مهم­ترین چالش­های این سرزمین است. در تحقیق کنونی برای ترازیابی سرماهای بحرانی ایران مرکزی، دماهای صفر و زیرصفر از داده­های دمای بیشینه روزانه مربوط به مجموع هشت شهر شامل شاهرود، تهران، سمنان، کاشان، اصفهان، یزد، کرمان و بم در بازه آماری 1980-2012 فراهم شد. در نخستین گام با تنظیم جداول پراکنش روزانه، تعداد 47 سرما شناسایی شد بهره­گیری از دو شناسه زمانی و مکانی شامل رخداد سرما دست کم طی دو روز پیاپی و گزارش سرما دست کم در دو ایستگاه، 17 مورد موج هوای سرد را به عنوان سرماهای بحرانی مشخص نمود. تهیه و انتقال داده­های جو از بایگانی NCEP/NCAR  به محیط GRADS، تبدیل آنها به داده­های رقومی طی تاریخ­های رخداد و رسم نقشه­های روزانه و ترکیبی هوا، سه مرحله از کار بود که به طراحی الگوهای همدید انجامید. نتایج نشان داد برای مدل­سازی شار افقی زبانه­های هوای سرد سیبری به سوی ایران مرکزی، تراز 1000 ه. پ مطلوب است. الگوهای این تراز نشان دادند هنگامی­که در ایران مرکزی سرما رخ می­دهد، بیرونی­ترین پربندهای پرارتفاع سیبری اعم از بسته و پشتیبان به ترتیب روی سرزمین پژوهش حضور مستقیم و غیر مستقیم دارند. در الگوی ترازهای بالاتر شامل 750، 500 و 300 ه.پ برای برخی از سرماهای بحرانی بر فراز اروپا و شمال دریای خزر، حضور پرارتفاع‌های مهاجر مشخص گردید. از این رو می­توان ایران مرکزی را پیوندگاه شار افقی هوای سرد از شمال خاوری و شار عمودی هوای سرد از شمال باختری دانست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determining of Siberian High Tongues toward Central Iran during Critical Colds

چکیده [English]

Central Iran hasn't the extent resources such as water bodies and dense plant cover that can modify temperature challenges. It is known as arid and semi-arid land that is frost-prone especially during winter. In this research we try to determine the atmosphere level of cold air flows from the basin of Siberian High toward Central Iran. Thus we extracted the zero and under zero temperatures as daily maximum temperatures from 8 weather stations including Shahrood, Tehran, Semnan, Kashan, Isfahan, Yazd, Kerman, and Bam Cities during 1980 to 2012. Therefore, we determined 47 CAWs and we used two index including ≥ 2 days duration and observing CAW in ≥ 2 stations and finally it was determined 17 CAWs as critical colds over central Iran. Converting the data of up level filed from compact format (.nc) to text one (.txt) and air mapping finalized to synoptic pattern. Our principal results appeared in 1000HPA isobaric surface as the ideal surface for the modeling of pressure changes in low atmosphere. The pattern of outermost and closed contour and so, the pattern of outermost and effective one showed respectively the apparent and non-apparent presence of Siberian High during in the most critical colds of Central Iran. For some critical colds, we found migrant highs over Europe and north of Caspian Sea in 750, 500 and 300 HPA isobaric surfaces. Therefore, it seems Central Iran is the confluence of horizontal cold air flows from northeastern and vertical ones from northwestern

کلیدواژه‌ها [English]

  • Siberian
  • High Tongue
  • Central Iran
  • critical colds

مراجع

  1. -آرنس، د.، 1391. هواشناسی نوین- مقدمه‌ای بر هوا، اقلیم و محیط، ترجمه محمدرضا بابایی، نشر آییژ، جلد یکم، تهران، 736 ص.
  2. -امیدوار، ک. و ابراهیمی، ع.، 1391. تحلیل همدید موج سرمای شدید 16 تا 25 دی ماه 1386 در ایران مرکزی – استان‌های اصفهان، کرمان و یزد، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 45، ص 81-98.
  3. -براتی، غ.، 1378. روابط سیستمی پرفشارهای مهاجر و یخبندان‌های بهاره ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 55، ص 132-150.
  4. -براتی، غ.، علیجانی، ب. و مرادیان، ع.، 1391. روابط ناوه تراز میانی جو با رخداد شدیدترین یخبندان‌های ایران، مخاطرات محیطی، شماره 2، ص 63-78.
  5. -بلیغی، م.، 1375. ورود پرفشار سیبری به خراسان و تاثیر آن بر آب و هوا منطقه، رساله کارشناسی‌ارشد، به راهنمایی دکتر بهلول علیجانی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت معلم.
  6. -بوشر، ک.، 1362. آب و هوای کره زمین ـ مناطق استوایی و جنب استوایی، ترجمه هوشنگ قائمی، نشر دانشگاهی، جلد یکم، تهران، 264 ص.
  7. -خوش اخلاق، ف.، غریبی، ا. و شفیعی، ز.، 1390. نگرشی بر تغییرات حداقل‌های مطلق دما در پهنه ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 42 (2)، 199-216.
  8. -صادقی، س.، علیجانی، ب.، سلیقه، م.، حبیبی نوخندان، م. و قهرودی تالی، م.، 1387. تحلیل همدید واچرخندها بر خشکسالی فراگیر خراسان، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، جغرافیا و توسعه‌ ناحیه‌ای، شماره 10، ص 105-118.
  9. -علیجانی، ب.، 1369. چگونگی تشکیل فرابار سیبری و اثر آن بر آب و هوا شرق ایران، تحقیقات جغرافیایی، شماره 7، ص 251-241.
  10. -علیجانی، ب.، 1381. شناسایی تیپ‌های هوایی باران‌آور تهران بر اساس چرخندگی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره‌های 63 و 64، ص 114-132.
  11. -علیجانی، ب. و کاویانی، م.، 1371. مبانی آب و هواشناسی، نشر سمت، تهران، 590 ص.
  12. -فتاحی، ا. و رحیم‌زاده، ف.، 1388. ارتباط انسو با الگوی جوی زمستانه‌ ایران، جغرافیا و توسعه، شماره 15، ص 21-44.
  13. -فتاحی، ا. و صالحی پاک، ت.، 1388. تحلیل الگوهای سینوپتیکی یخبندان‌های زمستانه ایران، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 13، ص 127-136.
  14. -لشکری، ح.، 1387. تحلیل سینوپتیکی موج سرمای فراگیر 1382 در ایران، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 66، ص 1-18.
  15. -مرادی، ح. و خیراندیش، م.، 1379. تاوه قطبی و اثرات آن بر اقلیم، نیوار، شماره 42، ص 39-49.
  16. -مسعودیان، س. ا.، 1382. نواحی اقلیمی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 2، ص 171-184.
  17. -مسعودیان، ا. و دارند، م.، 1389. شناسایی و پهنه-بندی نواحی دمای فرین سرد ایران، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 2، ص 43-54.
  18. -Ding, Y., 1990. Build-up, Air Mass Transformation and Propagation of Siberian High and Its Relation to Cold Surge in East Asia, Meteorology and Atmospheric Physics, v. 44, p. 281-292.
  19. -Gong, D. Y. and Ho, C. H., 2002. The Siberian High And Climate Change Over Middle to High Latitude Asia, Applied Climatology, v. 72, p. 1-9.
  20. -Broley, M., 2000. Dune Formation in the Atacama Desert, Geography Review, v.13(5), p. 36-41.
  21. -Ding, Y., 1990. Build-up, Air mass Transformation and propagation of Siberian High and its relation to cold Surge in east Asia, Meteorology and Atmospheric Physics, v. 44, p. 281-292.
  22. -Drab, E., Gaudichet, A., Jaffrezob, J. L. and Colina, J. L., 2002. Mineral particles content in recent snow at Summit-Greenland; Atmospheric Environment, v. 36 (34), p. 5365-5376 (doi: 10.1016/S1352-2310(02)00470-3).
  23. -Gough, W. A., Benita, Y. T., Mohsin, T. and Allen, Sh. M. J., 2014. Extreme cold weather alerts in Toronto, Ontario, Canada and the impact of a changing climate, Urban Climate, v. 30, p. 1-9.
  24. -Jongsik, H., Yoon, J. and Kim, H., 2009. Relationship between winter temperature and mortality in Seoul, South Korea, from 1994 to 2006, Science of The Total Environment, v. 707, p. 2 1 5 8 -2 1 6 4.
  25. -Krichak, S. O., Tsidulko, M. and Alpert, P., 2000. Monthly Synoptic Patterns Associated with Wet/Dry Conditions in the Eastern Mediterranean, Theoretical & Applied Climatology, v. 65, p. 215-229.
  26. -Liu, Ch. M., Qian, Zh. A., Wu, M. Ch., Song, M. H. and Liu, J. T., 2004. A Composite study of the Synoptic Differences between major and minor dust storm springs over the China-Mongolia, Plateau Meteorology, v. 15 (5), p. 999-1018.
  27. -Peterson, T. C., Heim, R. R., Hirsch, R. H. and Kaiser, D. P., 2013. Monitoring and understanding changes in heat waves, cold waves, floods, and droughts in the United States, American Meteorological Society, v. 1, p. 821-834.
  28. -Zhao, Z., Sumi, A., Harada, C. and Nozawa, T., 2003. Projections of Extreme Temperature over East Asia for the 21st Century as Simulated by the CCSR/NIES2 Coupled Model, Proceeding of International Symposium on Climate Change (ESCC), Beijing, China, p. 158-163.
  29. سایت خبرگزاری تابناک: http://www.tabnak.ir
  30. سایت خبرگزاری فارس: http://www.farsn.com
  31. سایت سازمان مدیریت بحران کشور: http://www.ndmo.org
پژوهشهای دانش زمین
دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 26
تابستان 1395
صفحه 117-129

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار