مروری
حسن لشکری؛ قاسم کیخسروی؛ سید مصطفی غیاثی
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
مهمترین عامل موثر در تبخیر و تعرق، انرژی خورشیدی می باشد. بطوریکه هر تغییری در میزان انرژی رسیده ،در افزایش یا کاهش تبخیر و تعرق موثر است. در این مقاله سعی بر این است که با اثر وارد کردن ارتفاع و جهت شیب در روشهای متداول برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل نسبت به اصلاح آنها اقدام گردد. ضریب به دست آمده از بر آورد تبخیر و تعرق پتانسیل با استفاده ...
بیشتر
مهمترین عامل موثر در تبخیر و تعرق، انرژی خورشیدی می باشد. بطوریکه هر تغییری در میزان انرژی رسیده ،در افزایش یا کاهش تبخیر و تعرق موثر است. در این مقاله سعی بر این است که با اثر وارد کردن ارتفاع و جهت شیب در روشهای متداول برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل نسبت به اصلاح آنها اقدام گردد. ضریب به دست آمده از بر آورد تبخیر و تعرق پتانسیل با استفاده از انرژی تابشی برای هر جهت در مرحله اول نشان داد که در ارتفاع برابر، میزان تبخیر تعرق پتانسیل در جهت جنوبی 34/23 درصد بیشتر از جهت های شمالی است. در مرحله بعد، با وارد نمودن نقشه توپوگرافی شهرستان سبزوار به محیط برنامه GIS نقشه DEM تهیه و سپس به تهیه نقشه جهت شیب آن اقدام شد. این نقشه نشان داد جهت رو به شمال بیشترین مساحت را به خود اختصاص داده است. بعد از تهیه نقشه تبخیر و تعرق پتانسیل با استفاده از رابطه همبستگی ارتفاع ایستگاهها با میزان تبخیر و تعرق پتانسیل محاسبه شده، برای هر ایستگاه ضرایبی به دست آمده در هر کدام از جهات، در نقشه جدید تبخیر و تعرق پتانسیل اعمال و نقشه فوق با توجه به تغییرات ارتفاع و جهت شیب اصلاح گردید. با استفاده از جداول اطلاعات نقشه، مقادیر هر سلول جمع و میانگین تبخیر و تعرق پتانسیل برای کل حوضه برآورد شد که مقدار آن 8/1164 میلی متر می باشد.
مروری
امیر کرم؛ آمنه صفریان؛ شیلا حجه فروش نیا
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
فرسایش خاک مسئله ای بسیار مهم در اغلب کشورها، بویژه کشورهای در حال توسعه و با اقلیم های خشک ونیمه خشک است. هدررفت خاک، کاهش سطح اراضی زراعی و تولیدات کشاورزی، پرشدن مخازن سدها ، تخریب جنگل و مرتع و مهاجرت روستاییان از جمله تبعات فرسایش خاک است. در این نوشتار با استفاده از دو روش معادله ی اصلاح شده فرسایش جهانی فرسایش خاک و روش فرآیند ...
بیشتر
فرسایش خاک مسئله ای بسیار مهم در اغلب کشورها، بویژه کشورهای در حال توسعه و با اقلیم های خشک ونیمه خشک است. هدررفت خاک، کاهش سطح اراضی زراعی و تولیدات کشاورزی، پرشدن مخازن سدها ، تخریب جنگل و مرتع و مهاجرت روستاییان از جمله تبعات فرسایش خاک است. در این نوشتار با استفاده از دو روش معادله ی اصلاح شده فرسایش جهانی فرسایش خاک و روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، میزان و شدت فرسایش خاک در حوضه ماملو در شرق تهران، برآورد شده است. برای این منظور با استفاده از نقشه های مختلف و تصاویر ماهواره ای و به کارگیری عوامل موثری چون مدل رقومی ارتفاعی، شیب زمین، بارندگی، پوشش زمین، سنگ شناسی و شاخص نرمال شده تمایز پوشش گیاهی، میزان و شدت فرسایش خاک در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی برآورد شده است. نقشه ی نهایی برآورد فرسایش به پنج گروه فرسایشی بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیارکم، بازطبقه بندی شد. نتایج نشان داد که حدود 13 درصد مساحت حوضه دارای شدت فرسایش زیاد و بسیار زیاد است. متوسط فرسایش خاک در سطح حوضه برابر 7/10 تن در هکتار، در سال تخمین زده شد. در برخی زیرحوضه ها ی جنوبی و غربی مقدار فرسایش خاک حداکثر به 80 تن می رسد، این زیرحوضه ها شرایط بحرانی و حادی را از نظر فرسایش نشان می دهند و با توجه به احداث و آبگیری سد ماملو باید در اولویت اجرای برنامه های حفاظت خاک و آبخیزداری قرار گیرند. نتایج همچنین نشان داد که روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی همراه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، رویه و ابزار توانمندی برای برآورد، نمایش و پهنه بندی میزان فرسایش خاک است. با این وجود برای این منظور، از مدل های جدید تر و کمی تر نیز می توان بهره گرفت.
مروری
غلامرضا براتی؛ ایرج حیدری
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
میانگین بارش کشور ایران، نسبت به میانگین جهانی کمتر از یک چهارم است. در این میان حساسیت منابع آب و خاک باختر ایران به عنوان منطقه‌ای نسبتا مرطوب و کوهستانی، ضرورت شناخت خاستگاه کمفشارهای بارش‌زا را مطرح می‌کند. در این پژوهش با استفاده از آمار بارش روزانه‌ی 11 ایستگاه طی سال آبی 85-1984 در غرب ایران ، 12 مورد از سنگین‌ترین بارش‌های ...
بیشتر
میانگین بارش کشور ایران، نسبت به میانگین جهانی کمتر از یک چهارم است. در این میان حساسیت منابع آب و خاک باختر ایران به عنوان منطقه‌ای نسبتا مرطوب و کوهستانی، ضرورت شناخت خاستگاه کمفشارهای بارش‌زا را مطرح می‌کند. در این پژوهش با استفاده از آمار بارش روزانه‌ی 11 ایستگاه طی سال آبی 85-1984 در غرب ایران ، 12 مورد از سنگین‌ترین بارش‌های ماهانه شناسایی شد تا با بررسی نقشه‌های روزانه هوا در ترازهای دریا و 500 هکتوپاسکال، الگوهای همدید ماهانه، فصلی و سالانه آنها طراحی و تحلیل شود. نتایج نشان داد بیشتر کمفشارهای بارش‌زا در باختر ایران از سطح دریای مدیترانه به عنوان منبع بزرگ رطوبت و انرژی برخاسته‌اند. دریای سرخ دارای کمترین سهم در تابستان یعنی صفر و بیشترین سهم در بهار یعنی 48 درصد است که با دریای مدیترانه برابری می‌کند. همچنین الگوهای همدید نشان دادند که بازگشت بهاره سامانه‌های فشار از عرض‌های 20 درجه به سمت شمال کندتر از پیشروی پاییزه آنها به عرض‌های 60 درجه یعنی سمت جنوب بوده است. این خود می‌تواند عامل افزایش سهم بهاره دریای سرخ باشد. از این رو بر پایه معیار فراوانی، کمفشارهای پدیدآورنده‌ی سنگین‌ترین بارش‌های ماهانه باختر ایران به ترتیب از دریاهای مدیترانه، سرخ و سیاه برخاسته‌اند.
مروری
راهله غضبانی؛ محمدمهدی خطیب؛ محمدحسین زرین‌کوب
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
کانی‌سازی در معدن مس قلعه‌زری بصورت رگه‌ای و داخل شکستگی‌های حاصل از فعالیت پهنه برشی راست‌گرد با امتداد N135 صورت گرفته است. جهت‌گیری عمده شکستگی‌ها به ترتیب در سه راستای مهم NW-SE ، NE-SW و ESE-WNW می‌باشد که مطابق با امتداد غالب گسلها در منطقه و به ترتیب در راستای شکستگی‌های ریدل همسو با پهنه برشی، ناهمسو با پهنه برشی و شکستگی‌های ...
بیشتر
کانی‌سازی در معدن مس قلعه‌زری بصورت رگه‌ای و داخل شکستگی‌های حاصل از فعالیت پهنه برشی راست‌گرد با امتداد N135 صورت گرفته است. جهت‌گیری عمده شکستگی‌ها به ترتیب در سه راستای مهم NW-SE ، NE-SW و ESE-WNW می‌باشد که مطابق با امتداد غالب گسلها در منطقه و به ترتیب در راستای شکستگی‌های ریدل همسو با پهنه برشی، ناهمسو با پهنه برشی و شکستگی‌های کششی هستند. رگهها، در دو نسل میباشند و از هندسه پهنههای بُرشی تبعیت میکنند. با افزایش کرنش برشی، نسل اول رگهها چرخش راست‌گرد حاصل کرده و سپس رگههای نسل دوم تشکیل شده‌اند، لذا میتوان نوع دگرشکلی غیر هم محور را برای منطقه درنظر گرفت. میانگین مقادیر نسبتهای کرنش، موقعیت بیضوی کرنش در نمودار فلین، ناحیه کرنش انقباضی را نشان میدهد. ترسیم لگاریتمی رمزی با استفاده از نسبت لگاریتمی صفحات اصلی کرنش، نیز بیضوی دوکی شکل را برای کرنش منطقه تأیید می‌کند و با توجه به رابطه بین سه پارامتر υ، K-value و k که بیضی کرنش را تشریح میکنند، میتوان شکل بیضوی کرنش در محدوده مورد مطالعه را، دوکیشکل عمومی، در نظر گرفت. به روش دایره موهر، مقدار کرنش حجمی، 0.59 بدست آمده است.
مروری
محمد مختاری
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
مکران در شمال دریای عمان یک گوه فزاینده متشکل از تشکیلات رسوبی است که از اواخر کرتاسه در لبه جنوبی ایران مرکزی تشکیل شده است. در این مطالعه از داده های لرزه نگاری دو بعدی، اطلاعات منتشر شده ی زمین شناسی و لرزه خیزی منطقه استفاده شده است. مطالعات اخیر صورت گرفته بر اساس اطلاعات به دست آمده از یک شبکه GPS نشان می دهد که سرعت فرورانش صفحه ...
بیشتر
مکران در شمال دریای عمان یک گوه فزاینده متشکل از تشکیلات رسوبی است که از اواخر کرتاسه در لبه جنوبی ایران مرکزی تشکیل شده است. در این مطالعه از داده های لرزه نگاری دو بعدی، اطلاعات منتشر شده ی زمین شناسی و لرزه خیزی منطقه استفاده شده است. مطالعات اخیر صورت گرفته بر اساس اطلاعات به دست آمده از یک شبکه GPS نشان می دهد که سرعت فرورانش صفحه اقیانوسی عمان به زیر صفحه ایران در منطقه مکران حداقل حدود 19 میلیمتر در سال می باشد. از نظر تاریخی سواحل جنوب شرقی مکران تحت تأثیر سونامی قرار گرفته است. آخرین زمین لرزه بزرگ رویداده در این منطقه، زمین لرزه 1945 پاسنی با بزرگای 1/8 بود که سونامی عظیمی را در این منطقه به وجود آورد. این زمین لرزه و سونامی منتج از آن سبب کشته شدن حداقل حدود 4000 نفر و خسارات اقتصادی زیادی در کشورهای پاکستان، عمان و ایران گردید. بر خلاف بخش شرقی منطقه مکران، پهنه فرورانش بخش غربی مکران فاقد وقوع زمین لرزه های تاریخی بوده و در 25 سال گذشته هم رویداد زمین لرزه ای بزرگ یا متوسط در آن گزارش نشده است. با فرض تکرار سونامی 1945 مدل اولیه توزیع زمانی و مکانی امواج سونامی در سواحل مکران و عمان شبیه سازی و محاسبه گردیده است. براساس محاسبات انجام شده، پس از گذشت کمتر از نیم ساعت سواحل ایران، پاکستان و عمان تحت تأثیر سونامی قرار خواهند گرفت. مراکز اقتصادی و اجتماعی منطقه ساحلی ایران در امتداد دریای عمان و در مجاور اقیانوس هند طی دو دهه اخیر گسترش قابل توجهی یافته است. این رشد جمعیتی و اقتصادی خطر تلفات جانی و خسارات مالی ناشی از رویداد سونامی های محتمل آینده را در این منطقه افزایش خواهد داد. در نتیجه جهت پیشگیری از اثرات تخریبی آن، ایجاد سامانه هشدار زود هنگام و نیز اجراِی یک برنامه ریزی دقیق و سریع اطلاع رسانی به همراه تخلیه ی سریع مناطق مسکونی نزدیک به سواحل بسیار ضروری است.
مروری
محدثه پناهی شهری؛ محمد حسن کریم‌پور؛ محمد رضا حیدریان شهری؛ سعیده غلامی
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
کانسار اسکارن آهن ابوذر در فاصله 110 کیلومتری شمال‌غرب مشهد و 10 کیلومتری شمال‌شرق روستای شترسنگ واقع شده است. اسکارن آهن نوع کلسیم‌دار در سنگ آهک کرتاسه زیرین تشکیل شده است. اگزواسکارن شامل زون های: گارنت اسکارن، گارنت- ایدوکراز اسکارن، پلاژیوکلاز اسکارن، اکتینولیت اسکارن، زوئزیت اسکارن و زوئزیت- اپیدوت اسکارن می‌باشد. گرانیت، ...
بیشتر
کانسار اسکارن آهن ابوذر در فاصله 110 کیلومتری شمال‌غرب مشهد و 10 کیلومتری شمال‌شرق روستای شترسنگ واقع شده است. اسکارن آهن نوع کلسیم‌دار در سنگ آهک کرتاسه زیرین تشکیل شده است. اگزواسکارن شامل زون های: گارنت اسکارن، گارنت- ایدوکراز اسکارن، پلاژیوکلاز اسکارن، اکتینولیت اسکارن، زوئزیت اسکارن و زوئزیت- اپیدوت اسکارن می‌باشد. گرانیت، گرانودیوریت پورفیری، کوارتز مونزونیت پورفیری، سینودیوریت و سینیت پورفیری شناسایی شدند. سینیت و سینودیوریت از نوع آلکالن و گرانیت، گرانودیوریت و کوارتز مونزونیت از نوع ساب‌آلکالن هستند. تمامی توده‌ها از نوع متا آلومینیوم‌دار اما کوارتز مونزونیت از نوع فوق آلومینیوم‌دار است. سینیت پورفیری از نوع فوق پتاسیم، سینودیوریت از نوع پتاسیم زیاد و گرانیت- مونزونیت و گرانودیوریت از نوع کم پتاسیم هستند. سینیت پورفیری از نوع غنی از پتاسیم و بقیه توده‌ها غنی از سدیم هستند. تفاوت قابل توجهی بین نمودار عنکبوتی توده‌های نفوذی مشاهده می‌شود. این موضوع تاییدی است براینکه این توده‌های نفوذی دارای منشا متفاوت هستند. در مقایسه با بازالتهای میان اقیانوسی، توده‌های نفوذی از عناصر Rb, K, Ba, Zr, Y غنی شده هستند. و از عناصرP, Ti , Sr کاهیدگی نشان می‌دهند. براساس پاراژنز، آندرادیت در مرحله دگرگونی پیش‌رونده در دمای حدود ºC550 تشکیل شده است. در دمای کمتر از ºC300، همزمان با دگرگونی پس‌رونده اکتینولیت، پلاژیوکلاز، زوئزیت، اپیدوت، کلریت، کوارتز و کلسیت تشکیل شده‌اند. کانسار ابوذر از نوع اسکارن آهن فاقد مس و طلا شناسایی شد که کانه اصلی آن تنها مگنتیت می‌باشد. مقدار متوسط آهن حدود 3/41 درصد است.
مروری
زهرا اکبری؛ ایرج رسا؛ علی یارمحمدی
دوره 1، شماره 2 ، مهر 1389
چکیده
منطقه محسن ابن علی در جنوب شرق شهرستان بروجرد، درشمال غرب پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. اغلب سنگهای رخنمون یافته در منطقه، یک توالی آتشفشانی- رسوبی به سن مزوزوئیک (تریاس) می‌باشد که در حد رخساره شیست سبز دگرگون شده‌اند. منطقه مورد بررسی به دلیل وجود فرایند‌های زمین-شناسی متنوع که در امر کانی‌سازی از اهمیت بالایی برخوردار هستند، ...
بیشتر
منطقه محسن ابن علی در جنوب شرق شهرستان بروجرد، درشمال غرب پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. اغلب سنگهای رخنمون یافته در منطقه، یک توالی آتشفشانی- رسوبی به سن مزوزوئیک (تریاس) می‌باشد که در حد رخساره شیست سبز دگرگون شده‌اند. منطقه مورد بررسی به دلیل وجود فرایند‌های زمین-شناسی متنوع که در امر کانی‌سازی از اهمیت بالایی برخوردار هستند، می‌تواند مناطق مستعدی را جهت پتانسیل‌یابی مواد معدنی معرفی نماید. بدین منظور استفاده از تصاویر ماهواره‌ای با حجم پوشش بسیار بالا می‌تواند کمک موثری در شناسایی اولیه مناطق امیدبخش باشد. بدین جهت در منطقه مورد بررسی تفکیک واحدهای سنگی، پدیده دگرسانی و ساختهای تکتونیکی با بهره‌گیری از داده های سنجنده ETM+ لندست صورت گرفت. روشهای مختلفی برای تهیه نقشه‌های موضوعی مورد نیاز مانند اعمال فیلترهای مختلف، ایجاد تصاویر رنگی با تلفیق باندهای مختلف (FCC)، تصاویر نسبتی، تصاویر تفریقی و روشهای تحلیل مولفه‌های اصلی(PCA) مورد استفاده قرار گرفت .آشکارسازی و تفکیک دگرسانیها با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای در محدوده نشان‌دهنده کانیهای اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن و دگرسانیهای رسی می‌باشد. در این میان ارتباط نزدیکی بین عامل خطوارگی و دگرسانیهای گرمابی تفکیک شده در منطقه مشاهده شد. براساس این مطالعات، یک گروه دگرسانیها در منطقه در روند گسلهای شمال غرب- جنوب شرق درکربناتها و متاولکانیکها و گروه دیگر در امتداد گسلهای شمالی- جنوبی و محل تقاطع گسلها در توده‌های نفوذی منطقه شناسایی شده است. در نهایت با تلفیق این نتایج و مطالعات زمین شناسی سه ناحیه شمال روستای محسن ابن علی، نلخاست و کوه نل به عنوان مناطق امیدبخش برای بررسیهای صحرایی جامع پیشنهاد شد. در ارائه و معرفی مناطق مستعد سعی بر این بود که، بیشترین احتمالات در کانی‌زایی، در نظر گرفته شود.
