پژوهشهای دانش زمین

برآورد و مدل‌سازی مقدار کل کربن آلی به وسیله ترکیب روش‌های شبکه عصبی و زمین آماری در یکی از میادین ایران

ابراهیم سفیداری؛ سید محمد زمانزاده؛ علی دشتی؛ محمد حسن توکل؛ سپیده یاسمی

دوره 9، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 94-109

https://doi.org/10.29252/esrj.9.3.94

چکیده

  مقدار کل کربن آلی یکی از پارامترهای مهم در ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ­های منشا و مدل­سازی سیستم­های نفتی در یک حوضه رسوبی است. در این مطالعه از یک روش سه مرحله­ای برای بدست آوردن این پارامتر از داده­های لاگ و مدل­سازی آن استفاده شده است. در مرحله اول با استفاده از پیرولیز راک- ایول مقدار کل کربن آلی مربوط به تعداد محدودی از نمونه­های ...  بیشتر مقدار کل کربن آلی یکی از پارامترهای مهم در ارزیابی ژئوشیمیایی سنگ­های منشا و مدل­سازی سیستم­های نفتی در یک حوضه رسوبی است. در این مطالعه از یک روش سه مرحله­ای برای بدست آوردن این پارامتر از داده­های لاگ و مدل­سازی آن استفاده شده است. در مرحله اول با استفاده از پیرولیز راک- ایول مقدار کل کربن آلی مربوط به تعداد محدودی از نمونه­های مغزه و خرده حفاری بدست آمده است. در مرحله دوم شبکه­های عصبی هوشمند با الگوریتم پس انتشار خطا برای پیش­بینی این پارامتر از نمودار­های چاه­نگاری در محدوده هر چاه­ مورد استفاده قرار گرفتند. ضرایب تعیین بین داده­های محاسبه شده و داده­های مطلوب توسط مدل بهینه در مراحل آموزش، اعتبارسنجی و تست به ترتیب برابر با 90% ، 88% و 91% بوده که نشان از کارآمدی و دقت بالای این روش در برآورد میزان کل ماده آلی دارد. در مرحله سوم به منظور بررسی چگونگی توزیع جانبی و قائم مقدار کل کربن آلی، از علم زمین آمار و مدل­سازی استفاده شده است. روش مورد نظر همراه با مثال موردی از بزرگترین مخزن گازی غیر همراه جهان، میدان گازی پارس جنوبی در حوضه خلیج فارس ارائه گردیده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.41 M

بررسی تطبیقی جهات باد و مورفولوژی تپه‌های ماسه‌ای ریگ جن

یلدا فتاحی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ حمیدرضا عباسی؛ حسن احمدی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 1-17

چکیده

  پژوهش حاضر به بررسی نقش جهات باد بر مورفولوژی تپه­های ماسه­ای ریگ­جن پرداخته است. برای دستیابی به این هدف آمار باد ایستگاه­های سینوپتیک اطراف ریگ بررسی شد و جهت باد غالب و جهت انتقال ماسه تعیین شد. سپس به کمک بررسی عکس­های هوایی، تصاویر ماهواره­ای گوگل ارث و بازدید میدانی ضمن تعیین دقیق مرز جغرافیایی ریگ، انواع تپه­های ماسه­ای موجود ...  بیشتر پژوهش حاضر به بررسی نقش جهات باد بر مورفولوژی تپه­های ماسه­ای ریگ­جن پرداخته است. برای دستیابی به این هدف آمار باد ایستگاه­های سینوپتیک اطراف ریگ بررسی شد و جهت باد غالب و جهت انتقال ماسه تعیین شد. سپس به کمک بررسی عکس­های هوایی، تصاویر ماهواره­ای گوگل ارث و بازدید میدانی ضمن تعیین دقیق مرز جغرافیایی ریگ، انواع تپه­های ماسه­ای موجود در ارگ شناسایی و نقشه مورفولوژی ارگ تهیه شد. نتایج نشان داد که جهت باد­های فرساینده مؤثر در شکل­گیری تپه­های ماسه­ای و جهت انتقال ماسه در سرتاسر منطقه یکسان نبوده و بنابر‌این ریگ­جن را می­توان از نظر مورفولوژی تپه­ها به دو بخش کاملاً مجزا تقسیم نمود. رشته­های طولی بلند در نیمه شمالی ارگ، که با جهات باد شمال­شرقی جنوب­غربی این نیمه منطبق است و تپه­های شبکه­ای و هرم­های ماسه­ای قسمت جنوبی ارگ که علاوه بر جهات باد­های چندگانه شمال‌غرب، شمال‌شرق، غرب و شرق، عوامل توپوگرافی نیز بر روی مورفولوژی این دسته از تپه­ها مؤثر است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.27 M

تاثیر عدم قطعیت خروجی مدل های اقلیمی در پیش بینی تغییرات تراز سطح آب زیرزمینی

همت سلامی؛ حمیدرضا ناصری؛ علیرضا مساح بوانی

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 56-69

چکیده

  با توجه به عدم قطعیت­های موجود در خروجی مدل­های اقلیمی در این تحقیق از خروجی 16 مدل اقلیمی برای پیش­بینی تغییرات تراز سطح آب زیرزمینی در آبخوان دشت همدان-بهار در دوره آتی استفاده شده است. برای این منظور مدل­های مختلف اقلیمی بر مبنای توانایی آنها در شبیه­سازی متغیرهای اقلیمی در دوره پایه (2000-1970) وزن­دهی شده­ و سپس بر مبنای وزن مدل­های ...  بیشتر با توجه به عدم قطعیت­های موجود در خروجی مدل­های اقلیمی در این تحقیق از خروجی 16 مدل اقلیمی برای پیش­بینی تغییرات تراز سطح آب زیرزمینی در آبخوان دشت همدان-بهار در دوره آتی استفاده شده است. برای این منظور مدل­های مختلف اقلیمی بر مبنای توانایی آنها در شبیه­سازی متغیرهای اقلیمی در دوره پایه (2000-1970) وزن­دهی شده­ و سپس بر مبنای وزن مدل­های اقلیمی و مقادیر پیش­بینی شده توسط آنها در دوره آتی (2045-2015) تغییرات بارندگی و دما در سطوح احتمال مختلف 10، 50 و 90 درصد محاسبه شده است. با استفاده از داده­های اقلیمی ایستگاه سینوپتیک همدان و مقدار تغییرات پیش­بینی شده بارش و دما در سطوح احتمال مختلف، برای سناریو انتشار A2، مقادیر بارش و دما توسط مدل LARS-WG به شکل روزانه تولید شده است. با توجه به مقادیر پیش­بینی شده بارش و رواناب تخمین زده شده توسط شبکه عصبی مصنوعی، تغییرات تراز سطح آب زیرزمینی در سطوح ریسک مختلف شبیه­سازی شده است. میزان افت متوسط سالانه تراز آب زیرزمینی در دوره 20 ساله مشاهداتی 72/0 متر می­باشد و این میزان برای سطوح احتمال 10، 50 و 90 درصد به ترتیب 53/0، 1/1 و 3/1 متر می­باشد. با توجه به اینکه ضخامت متوسط زون اشباع در شرایط کنونی آبخوان حدود 50 متر می­باشد لذا با حفظ شرایط کنونی برداشت از منابع آب زیرزمینی و وقوع مقادیر پیش­بینی شده تغییرات تراز سطح آب زیرزمینی به خصوص در سطح ریسک 50 و 10 درصد، عملاً در 30 سال آینده آبخوان دشت همدان-بهار از بین خواهد رفت. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.03 M

بررسی اثرات پخش سیلاب بر خصوصیات خاک و مورفومتری مخروط افکنه دشت ذهاب کرمانشاه

کاظم نصرتی؛ زینب محمدی

دوره 7، شماره 3 ، شهریور 1395، ، صفحه 65-82

چکیده

  ته‌نشین شدن رسوبات سیلاب ورودی به سیستم پخش سیلاب سبب تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک می‌گردد. سیستم پخش سیلاب همچنین با کنترل آب و رسوب حوزه بالادست منجر به تغییرات مورفومتریک مخروط افکنه می­گردد. هدف از این مطالعه ارزیابی ویژگی­های فیزیکو شیمیایی خاک و بررسی تغییرات مکانی بخش­های مختلف مخروط­افکنه دشت ذهاب تحت­تاثیر سامانه ...  بیشتر ته‌نشین شدن رسوبات سیلاب ورودی به سیستم پخش سیلاب سبب تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک می‌گردد. سیستم پخش سیلاب همچنین با کنترل آب و رسوب حوزه بالادست منجر به تغییرات مورفومتریک مخروط افکنه می­گردد. هدف از این مطالعه ارزیابی ویژگی­های فیزیکو شیمیایی خاک و بررسی تغییرات مکانی بخش­های مختلف مخروط­افکنه دشت ذهاب تحت­تاثیر سامانه پخش سیلاب واقع در بالادست آن در آبخیز دشت­ذهاب می­باشد. به­این منظور ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی در 42 نمونه خاک در عرصه پخش سیلاب و شاهد اندازه­گیری شد. همچنین تغییرات مکانی مخروط افکنه قبل و بعد از احداث سامانه پخش سیلاب ارزیابی شد. مقایسه میانگین داده­ها با استفاده از آزمون واریانس نشان داد که مقادیر سدیم، فسفر، پتاسیم، نیتروژن، آهک، pH، هدایت ­الکتریکی خاک در عرصه پخش و شاهد اختلاف معنی­داری ندارد ( 05/0<p). نتایج حاکی از افزایش معنی­دار رس و سیلت و کاهش معنی­دار ماسه در عرصه پخش سیلاب نسبت به شاهد می­باشد (05/0>p). سامانه پخش سیلاب دشت ذهاب منجر به تغییرات مکانی بخش­های مختلف مخروط­افکنه در سال­های بعد از احداث آن گردیده است به طوری‌که آبگیری سامانه پخش سیلاب منجر به کاهش سطح فعال نسبت به سطح غیرفعال مخروط­افکنه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.26 M

بازسازی دیرینه مورفومتری دریاچه های سدی ناشی از رخداد زمین لغزش کبیرکوه(مطالعه موردی: دریاچه جایدر)

سیامک شرفی؛ مجتبی یمانی؛ مهران مقصودی

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 70-87

چکیده

  رخداد زمین­لغزش در محیط­های آبرفتی به عنوان بسترهای مناسب جهت شکل­گیری زیستگاه­های باستانی، باعث تغییرات محیطی از جمله تشکیل دریاچه­های سدی شده است. زمین­لغزش کبیرکوه به عنوان بزرگترین زمین­لغزش دنیا با مسدود کردن مسیر رودخانه کشکان، دریاچه جایدر را شکل داده است. با توجه به تاثیر شکل­گیری دریاچه جایدر در الگوی استقرار زیستگاه­های ...  بیشتر رخداد زمین­لغزش در محیط­های آبرفتی به عنوان بسترهای مناسب جهت شکل­گیری زیستگاه­های باستانی، باعث تغییرات محیطی از جمله تشکیل دریاچه­های سدی شده است. زمین­لغزش کبیرکوه به عنوان بزرگترین زمین­لغزش دنیا با مسدود کردن مسیر رودخانه کشکان، دریاچه جایدر را شکل داده است. با توجه به تاثیر شکل­گیری دریاچه جایدر در الگوی استقرار زیستگاه­های باستانی دره کشکان، بازسازی ویژگی­های دیرینه مورفومتری دریاچه جایدر در مطالعات محیطی و باستان شناسی ضروری به نظر می­رسد. روش تحقیق میدانی- تحلیلی و از ابزارهای مختلفی مانند نقشه­های زمین­شناسی، توپوگرافی، تصاویر ماهواره­ای، GPS، دوربین نقشه­برداری و نرم افزارهای تحلیل مکانی مانندArc GIS  جهت تعیین پارامترهایی مانند وسعت، حجم آب و رسوب، حداکثر عمق، متوسط عمق، توسعه خط ساحلی و زمان تشکیل و مدت زمان پایداری دریاچه استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که با توجه به بقایای رسوبات دریاچه­ای، وسعت دریاچه جایدر حدود 2 برابر وسعتی است که در نقشه­های زمین­شناسی و مطالعات قبلی به آن اشاره شده است. براساس بقایای رسوبات دریاچه­ای که نشان دهنده 4 دوره گرم و خشک و 4 دوره مرطوب می­باشد و تعیین سن رسوبات با روش ترمولومینسانس، زمان تشکیل دریاچه 85000 سال پیش و عمر دریاچه جایدر از زمان تشکیل تا تخلیه حدود 80000 سال بوده و در 5000 سال پیش تخلیه شده است. سایر پارامترها نیز نشان دهنده پایداری محیط دریاچه­ای در یک بازه زمانی طولانی در این قسمت از حوضه کشکان می­باشند. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.48 M

ترازیابی زبانه های پرفشار سیبری هنگام رخداد سرماهای بحرانی در ایران مرکزی

غلامرضا براتی؛ محمود احمدی؛ ابراهیم میرزایی؛ محمد بیتار

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 117-129

چکیده

  ایران مرکزی سرزمینی خشک نیمه خشک است که دچار تنش­های حرارتی چشمگیر است. سرماهای شدید بویژه طی زمستان از جمله مهم­ترین چالش­های این سرزمین است. در تحقیق کنونی برای ترازیابی سرماهای بحرانی ایران مرکزی، دماهای صفر و زیرصفر از داده­های دمای بیشینه روزانه مربوط به مجموع هشت شهر شامل شاهرود، تهران، سمنان، کاشان، اصفهان، یزد، کرمان و بم ...  بیشتر ایران مرکزی سرزمینی خشک نیمه خشک است که دچار تنش­های حرارتی چشمگیر است. سرماهای شدید بویژه طی زمستان از جمله مهم­ترین چالش­های این سرزمین است. در تحقیق کنونی برای ترازیابی سرماهای بحرانی ایران مرکزی، دماهای صفر و زیرصفر از داده­های دمای بیشینه روزانه مربوط به مجموع هشت شهر شامل شاهرود، تهران، سمنان، کاشان، اصفهان، یزد، کرمان و بم در بازه آماری 1980-2012 فراهم شد. در نخستین گام با تنظیم جداول پراکنش روزانه، تعداد 47 سرما شناسایی شد بهره­گیری از دو شناسه زمانی و مکانی شامل رخداد سرما دست کم طی دو روز پیاپی و گزارش سرما دست کم در دو ایستگاه، 17 مورد موج هوای سرد را به عنوان سرماهای بحرانی مشخص نمود. تهیه و انتقال داده­های جو از بایگانی NCEP/NCAR  به محیط GRADS، تبدیل آنها به داده­های رقومی طی تاریخ­های رخداد و رسم نقشه­های روزانه و ترکیبی هوا، سه مرحله از کار بود که به طراحی الگوهای همدید انجامید. نتایج نشان داد برای مدل­سازی شار افقی زبانه­های هوای سرد سیبری به سوی ایران مرکزی، تراز 1000 ه. پ مطلوب است. الگوهای این تراز نشان دادند هنگامی­که در ایران مرکزی سرما رخ می­دهد، بیرونی­ترین پربندهای پرارتفاع سیبری اعم از بسته و پشتیبان به ترتیب روی سرزمین پژوهش حضور مستقیم و غیر مستقیم دارند. در الگوی ترازهای بالاتر شامل 750، 500 و 300 ه.پ برای برخی از سرماهای بحرانی بر فراز اروپا و شمال دریای خزر، حضور پرارتفاع‌های مهاجر مشخص گردید. از این رو می­توان ایران مرکزی را پیوندگاه شار افقی هوای سرد از شمال خاوری و شار عمودی هوای سرد از شمال باختری دانست.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1023.89 K

بررسی الگوهای اکتشافی ذخایر آهن اسکارنی با استفاده از تصاویر ماهواره ای ETM+ در شمال شرق دلیجان

مهناز خادمی پارسا؛ فریبرز مسعودی

دوره 7، شماره 3 ، شهریور 1395، ، صفحه 169-184

چکیده

  در شمال شرقی دلیجان، در زون ساختاری ایران مرکزی و کمربند ماگمایی ارومیه دختر مجموعه­ای از سنگ­های رسوبی، پیروکلاستیک، آتشفشانی و توده­های نفوذی و نیمه عمیق رخنمون دارد. جایگیری توده نفوذی در درون رسوبات آهکی و سنگ­های پیروکلاستیک سبب کانی­سازی آهن اسکارنی و آلتراسیون سنگ­های میزبان شده است. جهت بررسی آلتراسیون­ها و تعیین الگوهای ...  بیشتر در شمال شرقی دلیجان، در زون ساختاری ایران مرکزی و کمربند ماگمایی ارومیه دختر مجموعه­ای از سنگ­های رسوبی، پیروکلاستیک، آتشفشانی و توده­های نفوذی و نیمه عمیق رخنمون دارد. جایگیری توده نفوذی در درون رسوبات آهکی و سنگ­های پیروکلاستیک سبب کانی­سازی آهن اسکارنی و آلتراسیون سنگ­های میزبان شده است. جهت بررسی آلتراسیون­ها و تعیین الگوهای شناسایی کانی­سازی آهن­های اسکارنی منطقه، دورسنجی با استفاده از روش­های پردازشی مختلف تصاویر ماهواره­ای سنجنده ETM+ ماهواره لندست انجام شده است. بر این اساس روش­های نسبت باندی، آنالیز مولفه­های اصلی، فیلترگذاری انطباقی؛ بهترین الگوریتم­ها جهت استخراج آلتراسیون­ها می­باشد و روش­های ترکیب رنگی، نسبت باندی، کروستا و الگوریتم LS-Fit نتایج مطلوبی جهت آشکارسازی کانی­های آهن­دار ارائه می­کنند. دورسنجی به روش­های مذکور برای تعیین آلتراسیون­های پروپلیتیک و بارزسازی کانی­های آهن­دار جهت اکتشاف مقدماتی کانسارهای اسکارنی آهن­دار پیشنهاد می­گردد، همچنین به علت عدم ارتباط آلتراسیون­های رسی با کانسار اسکارنی در منطقه مورد مطالعه، بررسی این نوع آلتراسیون جهت شناسایی کانسار آهن ناکارآمد می­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.65 M

پهنه‌بندی فرسایش خندقی به وسیله مدل‌هایANP و AHP در حوضه دشت کهور- استان فارس

امیر صفاری؛ مهدی احمدی؛ سعید رحیمی هرآبادی

دوره 6، شماره 4 ، آبان 1394، ، صفحه 94-110

چکیده

  شناسایی عوامل موثر در گسترش فرسایش خندقی و پهنه‌بندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده و انتخاب مناسب‌ترین گزینه در مقابله با گسترش این پدیده می‌باشد. از این رو هدف از این پژوهش انتخاب مهمترین معیارهای تاثیرگذار در پهنه‌بندی خطر فرسایش خندقی با استفاده از دو روشAHP و ANP، مشخص کردن نوع کاربری‌هایی که در محدوده ...  بیشتر شناسایی عوامل موثر در گسترش فرسایش خندقی و پهنه‌بندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده و انتخاب مناسب‌ترین گزینه در مقابله با گسترش این پدیده می‌باشد. از این رو هدف از این پژوهش انتخاب مهمترین معیارهای تاثیرگذار در پهنه‌بندی خطر فرسایش خندقی با استفاده از دو روشAHP و ANP، مشخص کردن نوع کاربری‌هایی که در محدوده مناطق با حساسیت بسیار زیاد و زیاد قرار دارند و در نهایت مقایسه کارایی دو مدل‌ مذکور در ارزیابی گسترش فرسایش خندقی در حوضه دشت کهور استان فارس می‌باشد. بدین منظور ابتدا تعدادی از مهم‌ترین عوامل موثر بر توسعه فرسایش خندقی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه و رقومی‌ شدند. در مرحله بعد نقشه محدوده خندق‌ها با استفاده از عکس‌های هوایی مربوط به سال 1372 تهیه گردید. سپس نقشه‌های پهنه بندی فرسایش خندقی برمبنای مدل (AHP) و (ANP) تهیه شدند. نتایج حاصله نشان می‌دهد که از بین عوامل بررسی شده، عامل سنگ‌شناسی و عامل شیب به عنوان مهم‌ترین، و کاربری اراضی به عنوان دومین فاکتور از لحاظ اهمیت شناخته شده است. در هر دو روش فوق 100 درصد خندق‌های حوضه مورد مطالعه در مناطق با حساسیت بسیار زیاد و زیاد رخ داده است. به خصوص بر روی اراضی کشاورزی و اراضی بایر به وقوع پیوسته است. نتایج حاصله نشان می دهد هر دو مدل با اختلاف ناچیز کارایی مناسبی برای پهنه بندی فرسایش خندقی دارد و خروجی منطقی با توجه به مشاهدات میدانی به پژوهشگران عرضه داشته است. AbstractIdentify factors controlling gully erosion and its zonation method to control is a major management tool to control this phenomenon and determing the suitable to expanding of this phenomenon. Hence, The aim of this study was to important zonation gully erosion hazard using two methods of AHP and ANP, type of comparing the performance of two models result in the plains Kahor, Fars Province. In this regard, a number of important factors affecting the development of gully erosion were digitized in GIS environment and preparat. Then gully area map using aerial photographs of the year 1995 was prepared. The zoning maps of gully erosion wing model (AHP) and (ANP) were prepared. The results showed that the lithology and slope identify as the most important factor, and land use as a second factor of importance is known. In any case, both are 100% gullies basin occurred in areas with very high sensitivity and high. Particularly on agricultural land and bare land has occurred. The results showed a smal difference between both models is ideal for zoning gully erosion. Keywords: Gully erosion, ANP Model, AHP Model, Kahor plains, Lamerd.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 829.95 K

برآورد مناطق امید بخش جهت تهیه نقشه‌های ناهنجاری ژئوشیمیایی مس و مولیبدن در منطقه پرکام، کرمان

سید سعید قنادپور؛ اردشیر هزارخانی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 40-50

چکیده

  به منظور جدایش مقادیر ناهنجار از مقادیر زمینه و برای جداسازی و تشخیص محدوده­های ناهنجاری، روش­های آماری مختلفی ارائه شده است. این روش­ها از انواع ساده تا پیچیده تغییر می­کنند و شامل روش­های غیر ساختاری، روش­های ساختاری و روش جداسازی تفریق و غیره می­باشند. روش­های ساختاری شامل روش­هایی است که موقعیت نقاط نمونه­برداری و ارتباط فضایی ...  بیشتر به منظور جدایش مقادیر ناهنجار از مقادیر زمینه و برای جداسازی و تشخیص محدوده­های ناهنجاری، روش­های آماری مختلفی ارائه شده است. این روش­ها از انواع ساده تا پیچیده تغییر می­کنند و شامل روش­های غیر ساختاری، روش­های ساختاری و روش جداسازی تفریق و غیره می­باشند. روش­های ساختاری شامل روش­هایی است که موقعیت نقاط نمونه­برداری و ارتباط فضایی آنها را در تخمین مناطق ناهنجار در نظر می­گیرد. روش آمارۀ فضایی U از جمله مهمترین روش­های ساختاری محسوب می­شود که با در نظر گرفتن موقعیت فضایی نمونه­ها و بدون قضاوت کارشناسی زمین­شیمیست به تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها پرداخته و اقدام به جداسازی زیرجوامع و تشخیص مناطق ناهنجار می­نماید. در این مطالعه به منظور برآورد مناطق امید بخش محدوده پرکام از روش برآورد حد آستانه­ای، بر اساس میانه و انحراف معیار و انحراف مطلق میانه (MAD) به عنوان روش­های غیرساختاری و روش آماره U به عنوان روش ساختاری استفاده شده است. نتایج حاصله نشان می­دهد که روش MAD نسبت به روش برآورد حد آستانه­ای، بر اساس میانه و انحراف معیار، حد زمینه را به خوبی کاهش داده اما پیوستگی نقاط را به میزان قابل توجهی افزایش نمی­دهد. در صورتی که روش آماره U هر دو برتری مذکور را با دقت بیشتر ایفا می­نماید. یعنی علاوه بر کاهش تأثیر داده­های ناهماهنگ، به نمونه­های ناهنجار نظم بسیار بیشتری بخشیده و  پراکندگی آنها را به شکل چشمگیری مطابق با الگوی دگرسانی منطقه مورد مطالعه کاهش ­می­دهد. به طوری که می­توان با توجه به آنها (موقعیت قرارگیری نمونه­های ناهنجار) محدوده­ای که دارای چگالی بیشتری از نمونه­های ناهنجار می­باشد را به عنوان مناطق ناهنجاری تعیین نمود. در نهایت نیز به کمک روش آماره U نقشه زمین­شیمی واحدهای سنگی منطقه در مورد عناصر مس و مولیبدن تهیه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.47 M

گونه‌شناسی سیر تکوینی منطقه شهری چند مرکزی مازندران مرکزی

هاشم داداش پور؛ محمد رضا حق جو؛ مجتبی شهابی شهمیری

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 51-63

چکیده

  پس از گذشت دو دهه از تلاش جهانی برای تعریف و برنامه­ریزی مناطق شهری چند مرکزی، همچنان این مفهوم یکی از مبهم­ترین اصطلاحات ممکن به شمار می­رود. بخشی از این ابهام به فرایند شکل­گیری و تکوین این مناطق در نقاط مختلف دنیا باز می­گردد. به عبارتی مناطق شهری چند مرکزی مانند هر پدیده­ دیگری متناسب با ماهیت و چیستی خود، در مواجهه با فرآیندها، ...  بیشتر پس از گذشت دو دهه از تلاش جهانی برای تعریف و برنامه­ریزی مناطق شهری چند مرکزی، همچنان این مفهوم یکی از مبهم­ترین اصطلاحات ممکن به شمار می­رود. بخشی از این ابهام به فرایند شکل­گیری و تکوین این مناطق در نقاط مختلف دنیا باز می­گردد. به عبارتی مناطق شهری چند مرکزی مانند هر پدیده­ دیگری متناسب با ماهیت و چیستی خود، در مواجهه با فرآیندها، روندها و مسائل رفتارهایی مختص به خود را بروز می­دهد. از این رو، درک این فرایندها و سیر تکوینی این مناطق، به فهم برنامه­ریزان از مورفولوژی چند مرکزی، روابط بین آنها و تعاملات مدیریتی آنها کمک خواهد کرد. بر این اساس، مقاله حاضر سعی دارد تا مشخص کند منطقه شهری چند مرکزی مازندران مرکزی از چه سیر تکوینی پیروی می­کند و در چه مرحله­ای از توسعه چند مرکزی به سر می­برد. بدین منظور با استفاده از گونه­شناسی سیر تکوینی الگوی توسعه شهری چند مرکزی توسط چمپین (2001)، دو بعد مورفولوژیک و چند مرکزی منطقه شهری مازندران مرکزی مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور برای سنجش بعد مورفولوژیک از تغییرات  عملکردی شاخص­های جمعیتی مانند آنتروپی و نخست شهری، و برای سنجش بعد عملکردی از روش حوزه ارتباطی با استفاه از جریان سفرهای آونگی در طول سه دهه استفاده گردید. با بررسی تغییرات دو بعد چند مرکزی مورفولوژیک و عملکردی منطقه شهری مازندران مرکزی در طول یک دوره سی ساله، روشن شد که برخلاف فرضیات مطرح شده مبنی بر الگوی چند مرکزی-شبکه­ای در مازندران، محدوده مطالعه متشکل از چهار منطقه شهری عملکردی است که سهم اصلی سفرهای آونگی منطقه را در درون شهرستان خود تعریف می­کنند. بدین ترتیب با توجه به نبود مرکزی مسلط و سلسله­مراتبی روشن، تعدد و نزدیکی مراکز به یکدیگر این منطقه به عنوان یک مد ائتلافی از توسعه شهری چند مرکزی در بین مراحل دوم و سوم تشخیص داده شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 590.68 K

تحلیل نقش کانال‌های دیرینه‌ رودخانه‌ جاجرود در مکان‌گزینی محوطه باستانی چالتاسیان در دشت ورامین

مهران مقصودی؛ سید محمد زمان زاده؛ افسانه اهدائی؛ روح الله یوسفی زشک؛ مجتبی یمانی

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 1-15

چکیده

  ویژگی‌های محیط طبیعی، مهمترین عامل در جهت شکل­گیری سکونت­گاه­های انسانی خصوصاً در ادوار باستانی می­باشد و بهترین راه درجهت پی­بردن به ویژگی­های طبیعی سکونت­گاه­های باستانی در زمان برپایی آنها، بررسی­های زمین­باستان­شناسی است. هدف از این پژوهش، بررسی نقش عوامل محیطی در مکان­گزینی تپه­ باستانی چالتاسیان بوده است. این تپه باستانی، ...  بیشتر ویژگی‌های محیط طبیعی، مهمترین عامل در جهت شکل­گیری سکونت­گاه­های انسانی خصوصاً در ادوار باستانی می­باشد و بهترین راه درجهت پی­بردن به ویژگی­های طبیعی سکونت­گاه­های باستانی در زمان برپایی آنها، بررسی­های زمین­باستان­شناسی است. هدف از این پژوهش، بررسی نقش عوامل محیطی در مکان­گزینی تپه­ باستانی چالتاسیان بوده است. این تپه باستانی، در دشت ورامین و در قسمت­های میانی مخروط­افکنه­ جاجرود، واقع شده­است. اطلاعات مورد نیاز جهت این پژوهش، از طریق مطالعات کتابخانه­ای (منابع نوشتاری و تصویری) و میدانی (بازدید میدانی، حفر ترانشه، برداشت نمونه رسوب) به دست آمد. همچنین، روش­های آزمایشگاهی از جمله تشخیص رنگ رسوب با استفاده از جدول رنگ مانسل، آزمایش غربال الکترونیکی، پیپت متحرک و کلسیمتری در جهت بررسی نمونه رسوب­های مورد مطالعه، انجام پذیرفت. شواهد ژئومورفولوژیک محوطه­ باستانی چالتاسیان و حفر ترانشه و در نهایت، آزمایش نمونه رسوب­های برداشت شده، نمایان کرد که این محوطه­ باستانی، در کنار یکی از کانال­های دیرینه­ رودخانه­ جاجرود قرار گرفته بوده­ است. به علاوه اینکه بافت و ویژگی­های رسوبی تپه­ باستانی و رودخانه­ دیرینه بسیار شبیه هم بوده­اند و این امر نشان  دهنده این است که رسوبات دشت سیلابی، منبع تأمین مصالح ساکنان باستانی منطقه بوده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.03 M

تحلیل شبکه تبادل اطلاعات و کنشگران کلیدی در سیاست گذاری و مدیریت پایدار پارک ملی سرخه حصار

مصطفی نادری؛ مهدی قربانی؛ احمد رضا یاوری

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 16-28

چکیده

  شناخت کنشگران کلیدی یا ذینفعان دولتی، یکی از الزامات اجرایی نمودن برنامه­ریزی­­ها و اعمال مدیریتها در محیط زیست بوده و بر اساس روش تحلیل شبکه می‌توان کنشگران کلیدی در تصمیمات زیست محیطی را مشخص نمود. این پژوهش با هدف شناخت جایگاه کنشگران در شبکه تبادل اطلاعات در بین سازمان‌های دخیل در مدیریت پارک ملی سرخه حصار در استان تهران صورت ...  بیشتر شناخت کنشگران کلیدی یا ذینفعان دولتی، یکی از الزامات اجرایی نمودن برنامه­ریزی­­ها و اعمال مدیریتها در محیط زیست بوده و بر اساس روش تحلیل شبکه می‌توان کنشگران کلیدی در تصمیمات زیست محیطی را مشخص نمود. این پژوهش با هدف شناخت جایگاه کنشگران در شبکه تبادل اطلاعات در بین سازمان‌های دخیل در مدیریت پارک ملی سرخه حصار در استان تهران صورت گرفته است. در این پژوهش ابتدا سازمانهای فعال در پارک ملی سرخه حصار مورد شناسایی قرار گرفته و سپس از طریق پرسش نامه تحلیل شبکه­ای، پیوند تبادل اطلاعات مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت بر اساس شاخص مرکزیت درجه و مرکزیت بینابینی میزان قدرت هر کنشگر در شبکه در قالب گراف­های مختلف نمایش داده شد.  بر اساس نتایج این تحقیق، برخی نهادها دارای اقتدار، نفوذ و قدرت کنترلی بالاتری نسبت به سایر نهادها می­باشند و به عنوان قدرت در فرآیند تصمیم­گیری و سیاست­گذاری در نظر گرفته می­شوند. از طرفی دیگر، سازمان­های مردم نهاد محیط­زیست دارای پایین­ترین جایگاه­ها از نظر هر سه شاخص مورد سنجش می­باشند که در پیرامون شبکه جای گرفته­اند که این امر نشان دهنده ضعف سازمان­های مردم نهاد در شبکه سازمانی در فرآیند تصمیم گیری و  مدیریت پارک ملی سرخه حصار می­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 637.06 K

شبیه سازی اثرات تغییر اقلیم بر یخبندان-های زاهدان با استفاده از مدل‌های سه بعدی گردش عمومی جو

محمود احمدی؛ اکبر زهرایی

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 29-44

چکیده

  اقلیم یک سیستم پیچیده است. در سال­های اخیر به دلیل افزایش گازهای گلخانه­ای در حال تغییر است. این پژوهش در نظر دارد اثرات تغییر اقلیم را در یخبندان­های شهر زاهدان با استفاده از مدل­های سه بعدی گردش عمومی جو شبیه سازی نماید. در این پژوهش ابتدا ده مدل گردش عمومی جو بررسی شد . سپس با ارزیابی مناسبت هر نمونه، مدل مناسب جهت استخراج یخبندان ...  بیشتر اقلیم یک سیستم پیچیده است. در سال­های اخیر به دلیل افزایش گازهای گلخانه­ای در حال تغییر است. این پژوهش در نظر دارد اثرات تغییر اقلیم را در یخبندان­های شهر زاهدان با استفاده از مدل­های سه بعدی گردش عمومی جو شبیه سازی نماید. در این پژوهش ابتدا ده مدل گردش عمومی جو بررسی شد . سپس با ارزیابی مناسبت هر نمونه، مدل مناسب جهت استخراج یخبندان های ایستگاه زاهدان شناسایی گردید. پس از صحت سنجی مدل­های بکار گرفته شده با روش­های آماری و چشمی مشخص گردید، مدل HADGEM با میزان خطای مطلق 16/0، با انطباق کامل قابلیت شبیه سازی مولفه کمینه دما در دوره سرد سال را دارد. نتایج نشان داد، تعداد یخبندانهای سالانه در آینده حدود 18 روز نسبت به دوره حاضر کاهش خواهد یافت. در میان طبقات مورد بررسی یخبندان­های ضعیف دارای روند افزایشی و یخبندان­های شدید و خیلی شدید دارای روند کاهشی مشاهده گردید. بازه زمانی یخبندان­های شدید و خیلی شدید از هفت ماه در دوره آماری حاضر به پنج ماه در دوره آماری آینده تقلیل خواهد یافت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 756.63 K

آشکارسازی تغییرات دریاچه‌های میانگران و -آب‌بندان خوزستان در بازه زمانی1390- 1368

سمیه بیرانوند؛ زینب احمدنژاد؛ زهرا بوسلیک؛ محمدرضا کشاورزی

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 45-61

چکیده

  آشکارسازی تغییر، فرآیند شناسایی اختلاف در ویژگی­های یک عارضه یا پدیده به وسیله مشاهده آن در تاریخ­های مختلف است که می­تواند نقش مهمی در برنامه­ریزی­های منطقه­ای داشته باشد. در این پژوهش، به منظور آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش زمین پیرامون دریاچه­های میانگران و آب­بندان استان خوزستان در بازه زمانی 1390 - 1368 از روش ترکیبی سنجش از ...  بیشتر آشکارسازی تغییر، فرآیند شناسایی اختلاف در ویژگی­های یک عارضه یا پدیده به وسیله مشاهده آن در تاریخ­های مختلف است که می­تواند نقش مهمی در برنامه­ریزی­های منطقه­ای داشته باشد. در این پژوهش، به منظور آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش زمین پیرامون دریاچه­های میانگران و آب­بندان استان خوزستان در بازه زمانی 1390 - 1368 از روش ترکیبی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. بدین منظور پس از انجام تصحیحات هندسی و جوی، تصویرهای ماهواره­ای(TM 1989/05/24, ETM+ 2000/05/22, ETM+ 2005/06/05, ETM+ 2011/05/31) با استفاده از الگوریتم بیشترین احتمال در چهار رده پهنه آب، زمین زراعی، بوته­زار و زمین بایر رده­بندی و نقشه کاربری و پوشش منطقه تهیه شد.سپس به منظور برآورد آماری تغییرات، خروجی داده­ها با استفاده از روش رده­بندی پس پردازشی مقایسه شدند. از آنجا که در مناطق نیمه­خشک، نوسان در بارندگی بیشترین تاثیر را در تغییر شرایط اکولوژیک دریاچه برجای می­گذارد، تاثیر این عامل بر مساحت پهنه آب دریاچه­ها مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه نشان داد تغییر کاربری و پوشش زمین پیرامون دریاچه­ها با تغییر پهنه آب این دو دریاچه در ارتباط می­باشدو هر گاه در یک بازه زمانی مساحت پهنه آب کاهش می­یابد مساحت زمین بایر و پوشش بوته­زار افزایش نشان می­دهد که بیانگر خشک شدن دریاچه­ها است. مقایسه پهنه آب دریاچه­ها در فاصله زمانی 22 ساله نشان دهنده این است که دریاچه میانگران کاهشی مساحتی به میزان 12 داشته و دریاچه آببندان در این بازه زمانی به کلی خشک شده است. دقت کلی و ضریب کاپای محاسبه شده برای خروجی داده­ها نشان می­دهد همه داده­ها با دقت بالا رده بندی شده­اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 880.87 K

مطالعات زمین‌شناسی، ‌کانی‌شناسی و ژئوشیمی در کانی‌سازی آهن منطقه تویه‌دروار، دامغان

زهرا لطفی؛ علی اکبر حسن نژاد؛ سید محمود حسینی نژاد

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 62-87

چکیده

  معدن سنگ آهن تویه دروار در فاصله 45 کیلومتری شمال غرب دامغان، در بخش جنوب خاوری چهار گوش کیاسر قرار دارد.کانه­زایی آهن به صورت توده­ای همراه با رگه­های کلسیت و سیلیس در سنگ­های میزبان کربناته با سن تریاس تشکیل شده است. کانه اولیه و اصلی این کانسار مگنتیت بوده است که هماتیت دگرسان شده است. داده­های ژئوشیمیایی کانسنگ نشان می­دهد عیار ...  بیشتر معدن سنگ آهن تویه دروار در فاصله 45 کیلومتری شمال غرب دامغان، در بخش جنوب خاوری چهار گوش کیاسر قرار دارد.کانه­زایی آهن به صورت توده­ای همراه با رگه­های کلسیت و سیلیس در سنگ­های میزبان کربناته با سن تریاس تشکیل شده است. کانه اولیه و اصلی این کانسار مگنتیت بوده است که هماتیت دگرسان شده است. داده­های ژئوشیمیایی کانسنگ نشان می­دهد عیار آهن از 34 تا 88 درصد وزنی در تغییر است. بررسی­های صحرایی نشان می­دهند که سامانه­های گسلی، درز و شکاف­ها به عنوان مسیر حرکت سیالات کانه­دار عمل کرده­اند. بر اساس شواهد ساخت و بافت، داد­های ژئوشیمیایی از جمله بالا بودن مقادیر فسفر، تیتانیوم و وانادیوم، همبستگی مثبت آهن با وانادیوم (80/0=­r)­ و بی­هنجاری مثبتCe ­، می­توان گفت که احتمالاً سیال کانه ساز منشأ ماگمایی دارد و توده گرانیتوئیدی تویه به عنوان منشأ فلزات و موتور حرارتی عمل کرده است و کانسار آهن تویه دروار به صورت متاسوماتیزم  در داخل سنگ میزبان کربناته رخ داده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.42 M

تعیین رخساره‌های لاگ سازند ایلام در میدان منصوری با استفاده از روش‌های مختلف خوشه-بندی و ارزیابی روش‌های مورد استفاده

علی دشتی؛ عبدالحسین امینی؛ ابراهیم سفیداری؛ محمد یزدانی

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 88-102

چکیده

  رخساره لاگ به مجموعه واحدهای رسوبی گفته می­شود که بر اساس مشخصات قابل ثبت در نمودارهای چاه­نگاری از هم تفکیک شده­اند. جهت تعیین رخساره­های لاگ در سازند ایلام میدان منصوری از نمودارهای چاه­نگاری سرعت صوت، تخلخل نوترون، چگالی و فوتوالکتریک به عنوان ورودی روش­های شبکه عصبی خودسازمانده، k میانگین و آنالیز خوشه­ای سلسله مراتبی استفاده ...  بیشتر رخساره لاگ به مجموعه واحدهای رسوبی گفته می­شود که بر اساس مشخصات قابل ثبت در نمودارهای چاه­نگاری از هم تفکیک شده­اند. جهت تعیین رخساره­های لاگ در سازند ایلام میدان منصوری از نمودارهای چاه­نگاری سرعت صوت، تخلخل نوترون، چگالی و فوتوالکتریک به عنوان ورودی روش­های شبکه عصبی خودسازمانده، k میانگین و آنالیز خوشه­ای سلسله مراتبی استفاده شده است. از میان این روش­ها، روش شبکه خودسازمانده بعنوان روش بهینه شناخته شد و نتایج آن برای ارزیابی کیفیت مخزنی سازند مذکور مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از این روش و در نظر گرفتن مولفه­های مخزنی (تخلخل و تراوایی)، چهار رخساره لاگ (به شماره 1 تا 4) با ویژگی­های متفاوت برای سازند مورد مطالعه معرفی شدند. صحت رخساره­های انتخاب شده و روش بهینه با استفاده از روش ارزیابی سیلوته مورد ارزیابی قرار گرفته است. در ارزیابی کیفیت مخزنی رخساره­های لاگ ذکر شده مشخص شد که رخساره لاگ 1 دارای کیفیت مخزنی خوب و رخساره لاگ 2 فاقد کیفیت مخزنی هستند. رخساره لاگ 4 دارای کیفیت مخزنی بین رخساره­های 1 و 2 و رخساره لاگ 3 دارای بهترین کیفیت مخزنی است. رخساره لاگ 3 دارای کمترین گسترش در میدان مورد مطالعه است که با فراوانی شکستگی مشخص است. توزیع رخساره­ها در افق­های مخزنی سازند ایلام نشان داد که حداکثر گسترش رخساره لاگ­های با کیفیت مخزنی مناسب (رخساره لاگ 1 و 4) در بخش­های مخزنی 1/2 و 2/2 این سازند دیده می­شود. افق­های 1 و 3 با گسترش بسیار محدود رخساره لاگ 3 و گسترش قابل توجه رخساره لاگ 2 مشخص هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.19 M

مقایسه چینه‌نگاری سکانسی سازند آسماری در تنگ شیوی (فارس داخلی) با سه برش در نواحی فارس و زون ایذه

الهه ستاری؛ حسین وزیری مقدم؛ علی صیرفیان؛ عزیز الله طاهری

دوره 5، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 103-120

چکیده

  به منظور بررسی رخساره­ها، محیط رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند آسماری در تنگ شیوی، یک برش چینه­ای مورد مطالعه قرار گرفته است؛ که دارای ضخامت 348 متر بوده و به سن روپلین، شاتین و آکیتانین می­باشد. با مطالعه 266 مقطع نازک تهیه شده، بر اساس تغییرات رخساره­ای و خصوصیات بافتی و سنگ شناختی16 ریزرخساره­ی متفاوت تشخیص داده شد که در چهار کمربند ...  بیشتر به منظور بررسی رخساره­ها، محیط رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازند آسماری در تنگ شیوی، یک برش چینه­ای مورد مطالعه قرار گرفته است؛ که دارای ضخامت 348 متر بوده و به سن روپلین، شاتین و آکیتانین می­باشد. با مطالعه 266 مقطع نازک تهیه شده، بر اساس تغییرات رخساره­ای و خصوصیات بافتی و سنگ شناختی16 ریزرخساره­ی متفاوت تشخیص داده شد که در چهار کمربند رخساره­ای پهنه جزرومدی، لاگون، سد و دریای باز نهشته شده­اند. بررسی رخساره­های توالی مطالعه شده، نشان می­دهد که رخساره­های سازند آسماری در یک رمپ کربناته نهشته شده­اند. در بررسی­های چینه­نگاری سکانسی برش مذکور 4 سکانس رسوبی تشخیص داده شد. مقایسه این سکانس­ها با سه برش در نواحی فارس داخلی (تنگ سرخ) و ساحلی (فیروزآباد) و زون ایذه (برش وزگ)، انجام گردید که بر طبق آن مرز بالایی سکانس 1 در تنگ شیوی و فیروزآباد و 2 در تنگ سرخ و برش وزگ قابل انطباق با هم می­باشند. مرز بالایی سکانس 2 در تنگ شیوی فیروزآباد و مرز بالایی سکانس 3 در تنگ سرخ نیز قابل انطباق با هم است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.32 M

مقایسه تخلخل و تراوایی بدست آمده از نمودار NMR و مغزه در یکی از چاه‌های میدان گازی پارس جنوبی

مهناز دهقان زاده؛ محمدرضا رضایی

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 1-15

چکیده

  توصیف پارامترهای مخزنی از اهداف اصلی جهت توسعه مخازن می‌باشد. از میان این پارامترها ارزیابی تخلخل و تراوایی از اهمیت خاصی برخوردار است. به علت بالا بودن هزینه‌های عملیات، در بیشتر موارد مغزه‌گیری از برنامه کاری حذف می‌گردد. بنابراین بایستی اطلاعات نمودارهای چاه­پیمایی را بهینه‌سازی کرد، تا نتایج مشابه با نتایج مغزه فراهم گردد. ...  بیشتر توصیف پارامترهای مخزنی از اهداف اصلی جهت توسعه مخازن می‌باشد. از میان این پارامترها ارزیابی تخلخل و تراوایی از اهمیت خاصی برخوردار است. به علت بالا بودن هزینه‌های عملیات، در بیشتر موارد مغزه‌گیری از برنامه کاری حذف می‌گردد. بنابراین بایستی اطلاعات نمودارهای چاه­پیمایی را بهینه‌سازی کرد، تا نتایج مشابه با نتایج مغزه فراهم گردد. یکی از ابزارهای نمودارگیری جدیدی که اخیراً مورد توجه واقع شده است، ابزار NMR است که توانایی فراهم کردن میدان وسیع‌تری از اطلاعات را نسبت به قبل دارا می‌باشد. در این مطالعه از نتایج ابزار CMR به عنوان یکی از ابزارهای بکار برندة روش تشدید مغناطیسی هسته‌ای استفاده شده است. ابتدا مقادیر تخلخل و تراوایی بدست آمده از نمودار CMR یکی از چاه­های میدان گازی پارس جنوبی با مقادیر تخلخل و تراوایی مغزه همان چاه برای واحدهای مخزنی کنگان و دالان مقایسه گردیدند. تخلخل مغزه و تخلخل سیال آزاد CMR از روند مشابهی تبعیت کرده و ضریب همبستگی قابل قبولی بدست آمد. از مقایسة تراوایی CMR با تراوایی مغزه انطباق خوبی حاصل نشد. در ادامه اشباع آب تعیین شده توسط نمودارهای مقاومت به صورت منحنی ترسیم گردید و با نمودارهای تخلخل متفاوت حاصل از ابزار CMR مقایسه شد. با توجه به نتایج بدست آمده، بخش اعظم آب موجود در واحدهای مخزنی مورد نظر غیر متحرک و فاقد قابلیت تولید شناسایی گردید. سپس با تلفیق مقاطع نازک تهیه شده از واحدهای مخزنی با منحنی‌های پراکندگی T۲، چگونگی توزیع حفرات و گسترش تخلخل در سنگ مخزن مورد مطالعه قرار گرفت. نهایتاً این نتیجه حاصل شد که در صورت فقدان مقاطع نازک در مخازن هیدروکربنی می‌توان با بررسی منحنی‌های پراکندگی T۲ به شناخت کلی در مورد نحوه توزیع تخلخل‌ها در مخزن دست یافت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.17 M

پترولوژی و جایگاه تکتونوماگماتیک سنگ‌های آتشفشانی ائوسن محدوده رزه، جنوب شاهرود

مرتضی خلعت بری جعفری؛ زهرا بحیرایی

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 16-29

چکیده

  پترولوژی، ژئوشیمی اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب سنگ­های آتشفشانی ائوسن محدوده رزه در این مقاله بررسی شد. محدوده مورد مطالعه در خاور روستای رزه،۱۳۰ کیلومتری جنوب شاهرود واقع است. اصلی­ترین سنگ­های آذرین در این محدوده، دربردارنده­ی گدازه­های ائوسن، توده­های نیمه عمیق و دایک با روندهای کالک الکالن تا کالک الکالن پتاسیم بالا است. بر ...  بیشتر پترولوژی، ژئوشیمی اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب سنگ­های آتشفشانی ائوسن محدوده رزه در این مقاله بررسی شد. محدوده مورد مطالعه در خاور روستای رزه،۱۳۰ کیلومتری جنوب شاهرود واقع است. اصلی­ترین سنگ­های آذرین در این محدوده، دربردارنده­ی گدازه­های ائوسن، توده­های نیمه عمیق و دایک با روندهای کالک الکالن تا کالک الکالن پتاسیم بالا است. بر اساس مطالعات سنگ­ نگاری، گدازه­های ائوسن ترکیب بازالتیک تراکی آندزیت، بازالتیک تراکی آندزیت- تفریت، تراکیت و توده­های نیمه عمیق دارای ترکیب تراکی بازالت- تفریت، بازالتیک تراکی آندزیت، تراکی آندزیت در حاشیه و ترکیب مونزودیوریت در هسته هستند. دایک­های تاخیری ائوسن نیز ترکیب مونزودیوریتی دارند. نمودارهای عنکبوتی از گدازه­های ائوسن، تهی­شدگی از HFSEs و غنی­شدگی از LILEs دارند که ماگماتیسم فرورانش را نمایان می­سازد. در نمودارهای تمایز تکتونوماگمایی این سنگ­ها در قلمروی پشت­کمان جای می­گیرند. غنی­شدگی از LILEs، نسبت بالای Th/Nb و Th بالا همراه با نسبت بالای  (La/Sm)nمعرف ذوب بخشی سنگ­های رسوبی صفحه فرورونده و تاثیر آن بر روی گوه گوشته­ای را دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.34 M

بررسی و مطالعه رضایتمندی شهروندان از کیفیت مبلمان شهری ( مورد مطالعه نواحی سه و هفت منطقه یک تهران)

زهره یوسف زاده؛ جابر پارسایی؛ راحله افشار

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 30-43

چکیده

  "کیفیت" بعنوان یکی از مفاهیم محوری دانش و حرفه طراحی مبلمان شهری از جنبه نظری و عملی از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار می‌باشد. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه کمبود کیفیت که در حال حاضر بیشتر محیط­های شهری کشور ما با آن روبرو است. از نظر عملی موضوع کیفیت به یکی از پرسش­های اساسی تبدیل شده است. بطوریکه بسیاری از شهروندان نگرانی خود را از ...  بیشتر "کیفیت" بعنوان یکی از مفاهیم محوری دانش و حرفه طراحی مبلمان شهری از جنبه نظری و عملی از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار می‌باشد. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه کمبود کیفیت که در حال حاضر بیشتر محیط­های شهری کشور ما با آن روبرو است. از نظر عملی موضوع کیفیت به یکی از پرسش­های اساسی تبدیل شده است. بطوریکه بسیاری از شهروندان نگرانی خود را از کمبود کیفیت در عناصر مبلمان شهری ابراز نموده‌اند. استاندارد سازی یا کیفیت مبلمان شهری در مطلوبیت فضا، پایداری بیشتر مبلمان شهری، افزایش کارآیی این عناصر، ارتقای سطح رضایتمندی و ایجاد محیط آرام و جذاب برای شهروندان، نقش مهمی خواهد داشت. محدوده مطالعاتی این پژوهش شامل، خیابان‌های اصلی منتهی به میدان تجریش واقع در نواحی ۳ و ۷ از منطقه یک شهر تهران می باشد. روش تحقیق یکار گرفته شده، تلفیقی از مطالعات اسنادی و روش پیمایشی ( میدانی ) و توزیع پرسشنامه در میان کاربران مبلمان‌ها است. که پس از جمع‌آوری اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه (۳۸۰ مورد) و طبقه‌بندی آن اقدام به تحلیل آماری (توصیفی و استنباطی) در محیط نرم افزار (spss) نموده و به بررسی میزان کیفیت موجود عناصر مبلمان شهری محدوده مطالعاتی در منطقه یک پرداخته شده است. بر اساس مطالعات انجام شده، در برنامه‌ریزی این عناصر شهری در سطح منطقه نقاط قوت چندانی به چشم نمی‌خورد بطور مثال فقدان یا عدم وجود کیفیت در آبخوری، سرویس بهداشتی، نیمکت، سرپناه ایستگاه اتوبوس و غیره از جمله موارد ذکر شده توسط شهروندان منطقه می‌باشند. از بخش‌های دیگر این پژوهش بررسی میزان تاثیرگذاری فرهنگ، عرف جامعه و مذهب بر شهروندان منطقه ( بویژه بانوان) جهت عدم استفاده آنان از نیمی از مبلمان‌های شهری در فضاها‌ی‌ رو باز شهری است. نتایج به دست آمده از مطالعات میدانی در قالب توزیع پرسشنامه نشان می‌دهد، رضایتمندی شهروندان منطقه از کیفیت مجموعه عناصر مبلمان شهری در محدوده مورد نظر در سطح پایینی قرار داشته و شهروندان از کیفیت مبلمان موجود ناراضی می‌باشند. و نیز همچنین جامعه آماری اذعان داشتند فرهنگ، عرف جامعه و مذهب در حد زیادی از عوامل مهم و مؤثر در استفاده یا عدم استفاده شهروندان ( بویژه بانوان) از انواع عناصر مبلمان شهری ـ تفریحی در فضاهای باز شهری و مکان‌های عمومی می‌باشند. لذا به هنگام طراحی مبلمان شهری باید عوامل مذکور مورد توجه قرار گیرند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1003.61 K

پهنه بندی پتانسیل خطرفرسایش بادی منطقه خضرآباد یزد

محمد حسن صادقی روش؛ حسن خسروی

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 44-59

چکیده

  از آنجا که پدیده­های واقعی همواره فازی، نادقیق و مبهم هستند. آنچه در ارزیابی این پدیده­ها مهم به نظر می­­­رسد امتیازدهی صحیح شاخص­ها به منظور دستیابی به نتایج قابل استناد می­باشد. فرسایش بادی نیز به عنوان یک پدیده واقعی واجد شاخص­هایی هست که ساختار کیفی یا ساختار نامشخصی دارند که نمی­توانند به دقت اندازه­گیری شوند. در چنین مواردی ...  بیشتر از آنجا که پدیده­های واقعی همواره فازی، نادقیق و مبهم هستند. آنچه در ارزیابی این پدیده­ها مهم به نظر می­­­رسد امتیازدهی صحیح شاخص­ها به منظور دستیابی به نتایج قابل استناد می­باشد. فرسایش بادی نیز به عنوان یک پدیده واقعی واجد شاخص­هایی هست که ساختار کیفی یا ساختار نامشخصی دارند که نمی­توانند به دقت اندازه­گیری شوند. در چنین مواردی به منظور دستیابی به ماتریس ارزشیابی می­توان از اعداد فازی استفاده کرد، لذا در این پژوهش با کمک تئوری فازی و تلفیق آن با روش­های تصمیم­گیری چند شاخصه اقدام به پهنه­بندی ریسک فرسایش بادی شد. در ابتدا واحدهای کاری از روش ژئومرفولوژی تفکیک شد. سپس با توجه به وضعیت منطقه مطالعاتی، به بررسی نقش شش عامل مؤثر تغییرات ارتفاع، ژئومرفولوژی، حساسیت سنگ به فرسایش بادی، تیپ­های خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی پرداخته شد. این شاخص­ها به وسیله گروه خبرگان ارزیابی و اهمیت هر شاخص در هر واحد کاری تعیین گردید. در نهایت، با تلفیق مفهوم فازی و روش تحلیلی سلسله مراتبی در قالب مجموعه مثلثی فازی، شاخص­ها رتبه­بندی و پهنه­بندی شاخص­های فرسایش بادی برای مدیریت ریسک در محیط  Arc View ارائه شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که واحدهای اراضی کشاورزی (PAG)، اراضی رسی لخت (BCG)، دشت سرآپانداژ لخت (BEP) و تپه­های ماسه­ای لخت (BSD) به ترتیب با کمترین ارزش کمی0428/0- ، 0396/0- ، 0322/0- و 03/0- در معرض فرسایش بادی خیلی شدید قرار دارند. به طور کلی، بر اساس لایه نهایی نزدیک به 84/21 درصد از مساحت حوضه خضرآباد در معرض خطر فرسایش بادی قرار دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 838.65 K

شار رطوبت سنگین ترین بارندگی زمستانی در ایران مرکزی

غلامرضا براتی؛ محمد مرادی؛ قربان صابر

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 60-70

چکیده

  یکی از مواهب الهی برای مناطق مرکزی ایران - در این تحقیق شامل استان‌های سمنان، اصفهان، یزد و کرمان - بارش‌های جوی فراگیر است. نتایج این پژوهش، طی دو مرحله تحلیل آماری و تحلیل همدید بدست آمد. در مرحله نخست، با استفاده از معیارهای جمع مقادیر روزانه بارش، دوام موج بارش و گستره آن در شهرهای برگزیده، موج بارش شاخص طی مرطوب‌ترین زمستان بین ...  بیشتر یکی از مواهب الهی برای مناطق مرکزی ایران - در این تحقیق شامل استان‌های سمنان، اصفهان، یزد و کرمان - بارش‌های جوی فراگیر است. نتایج این پژوهش، طی دو مرحله تحلیل آماری و تحلیل همدید بدست آمد. در مرحله نخست، با استفاده از معیارهای جمع مقادیر روزانه بارش، دوام موج بارش و گستره آن در شهرهای برگزیده، موج بارش شاخص طی مرطوب‌ترین زمستان بین سال­های  1997 تا 2007 تعیین شد. در مرحله دوم، داده­های نقشه های روزانه هوا شامل فشار، ارتفاع، سرعت، سمت باد و شار افقی نم ویژه طی روزهای مربوط به موج شاخص در ترازهای مختلف جو تهیه گردید. هدف از این دو مرحله، تعیین مهم ترین پهنه آبی (اعم از دریا یا خلیج) پیرامون ایران، به عنوان تامین‌کننده رطوبت برای این بارندگی بود. برای دستیابی به این هدف، نزدیک‌ترین هسته جذب نم، طی روز اوج روی نقشه‌های شار افقی در تراز 700 هکتوپاسکال شناسایی گردید. آنگاه خاستگاه سامانه ‌موثر تا یک روز پیش از آغاز بارش رهگیری شد. به این ترتیب مسیر جابجایی آن پس از روز اوج تکمیل گردید. الگوهای شار افقی نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال نشان دادند هسته‌های تغذیه‌کننده از نم، پس از دور شدن از جنوب خاوری دریای مدیترانه و جنوب میانی دریای سرخ، بتدریج با نزدیک شدن به خلیج فارس، همگرا شدند و از سمت جنوب غرب، ایران مرکزی را پوشش دادند. پژوهش کنونی نشان داد که دست کم سه عامل در فراگیر شدن موج بارش شاخص در ایران مرکزی نقش داشته­اند. همگرایی شرق‌سوی هسته‌های تغذیه کننده نم که به مضاعف شدن مقادیر نم مطلق سامانه انجامید، به عنوان عامل نخست و ورود هسته نهایی تغذیه‌کننده رطوبت به بامه (فلات) بلند ایران و ریزش هوای سرد از پس ناوه تراز 500 هکتوپاسکال، به عنوان عوامل دوم و سوم به افزایش نم نسبی سامانه بارش‌زا کمک کردند

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 956.45 K

تحلیل سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهراشترینان

مجید سعیدی راد؛ بیژن رحمانی؛ رحمت اله منشی زاده؛ مهسا جلالی

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 71-82

چکیده

  دسترسی به تأسیسات زیربنایی، تسهیلات و امکانات و خدمات گوناگون زمینه‌ساز امکان فعالیت و استقرار پایدار در عرصه‌های روستایی است. در ارتباط با خدمات می‌توان سلسله ‌مراتب مشخصی را قائل شد که گویای آستانه‌های جمعیتی متفاوتی برای هر یک از آن‌ها باشد. در این ارتباط هر چه از پایین‌ترین سطح خدمات به بالا حرکت کنیم، بر میزان آستانه جمعیتی ...  بیشتر دسترسی به تأسیسات زیربنایی، تسهیلات و امکانات و خدمات گوناگون زمینه‌ساز امکان فعالیت و استقرار پایدار در عرصه‌های روستایی است. در ارتباط با خدمات می‌توان سلسله ‌مراتب مشخصی را قائل شد که گویای آستانه‌های جمعیتی متفاوتی برای هر یک از آن‌ها باشد. در این ارتباط هر چه از پایین‌ترین سطح خدمات به بالا حرکت کنیم، بر میزان آستانه جمعیتی و اندازه تخصصی آن نوع خدمت افزوده می‌شود تا اینکه نهایتاً به خدمات تخصصی تر با آستانه‌های بالاتر در شبکه شهری خواهیم رسید. عدم دسترسی و توزیع نامناسب خدمات، تسهیلات و تأسیسات زیربنایی در سطح سکونتگاه‌های روستایی پیرامون شهر اشترینان شهرستان بروجرد به دلیل ویژگی‌های عملکردی و تحت تأثیر نیروهای درونی و بیرونی محیط نظام فضایی سکونتگاهی، فرآیند صحیح و مناسب خدمات‌رسانی و توسعه روستایی و همچنین برخورداری از یک شبکه‌ی منظم و سلسله مراتبی سکونتگاهی را در این ناحیه با مشکل مواجه ساخته است. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی –تحلیلی و با بهره‌گیری از نرم‌افزارArcGIS تحلیل سطح­ ‌بندی هر یک از روستاها صورت گرفته، تا بتوان در آینده با یک برنامه‌ریزی منسجم و یکپارچه و همچنین توزیع عادلانه خدمات با توجه به آستانه جمعیتی هر یک از روستاها در سطح ناحیه به یک شبکه‌ی منظم و سلسله مراتبی سکونتگاهی مناسب دست یافت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 626.32 K

تحلیل چین‌خوردگی جناغی تنگ ماغر در کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس، شمال بهبهان

محدثه سادات موسوی ایرائی؛ حسین حاجی علی بیگی

دوره 5، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 83-98

چکیده

  چین جناغی یک نوع خاص از چین­خوردگی هاست که در طبقه­بندی هندسی چین­ها قرار داده می­شوند. نمونه­ای از این نوع چین­ها در ناودیس جناغی تنگ ماغر، واقع در یال جنوبی تاقدیس کوه بنگستان، در شمال بهبهان و در استان خوزستان دیده شده است. این ناودیس جناغی در کمربند ساده چین­خورده زاگرس واقع شده است و رخنمون اصلی آن را سازند سروک تشکیل می­دهد. برداشت­های ...  بیشتر چین جناغی یک نوع خاص از چین­خوردگی هاست که در طبقه­بندی هندسی چین­ها قرار داده می­شوند. نمونه­ای از این نوع چین­ها در ناودیس جناغی تنگ ماغر، واقع در یال جنوبی تاقدیس کوه بنگستان، در شمال بهبهان و در استان خوزستان دیده شده است. این ناودیس جناغی در کمربند ساده چین­خورده زاگرس واقع شده است و رخنمون اصلی آن را سازند سروک تشکیل می­دهد. برداشت­های صحرایی انجام شده و انتقال آنها به استریونت و تحلیل استریوگرافی آنها نشان می­دهد که موقعیت فضایی سطح محوری چین عبارت است از  N42°Wو 22°SWو اثر سطح محوری برابر با N45°W و سازوکار چین با استفاده از مدل تعریف شده رمزی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پارامترهای مرتبط به چین های جناغی بر اساس روش رمزی برای ناودیس جناغی تنگ ماغر محاسبه شده است و بر این اساس مقادیر به دست آمده عبارتند از (1) لغزش کلی بین لایه­های مقاوم و نامقاوم برابر است با Sr= 0.133، (2) کرنش برشی میانگین موازی با لایه­بندی برابر است با γr= 0.267، (3) لغزش در طول مرزهای هر لایه­ی مقاوم برابر است با St1= 4.8°، (4) کرنش برشی میانگین موازی با لایه­بندی برابر است با γt1= 15°، (5) لغزش در طول مرزهای لایه­های نامقاوم در یال­های چین برابر است با St2= 4.667° و(6) کرنش برشی میانگین موازی با لایه­بندی برابر است با γt2= 58.664. نوع این چین در رده­بندی رمزی از نوع چین­های رده 3 (چین با خطوط هم­شیب واگرا در کمان داخلی و ضخامت کم­تر در یال­ها نسبت به لولا) و در رده­بندی فلوتی با توجه به زاویه­ بین یالی آن (i=15°)، از نوع چین­های تنگ، و با توجه به میل خط لولا و شیب سطح محوری در رده چین­هایی با میل خط لولا نسبتا مایل تعیین شده است. به نظر می­رسد سازوکار تشکیل این ناودیس جناغی به صورت قرار گرفتن آن در ترادفی از لایه­های مقاوم و نامقاوم می­باشد که بعد از تشکیل ساختار لولای پیازی­شکل، و در نهایت لغزش بین لایه­ها با یک شکستگی در یال جنوب­غربی و تغییر شکل شدید برخی لایه­ها در این یال خاتمه یافته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.72 M

شناسایی و تحلیل همدید امواج گرمایی فرین غرب ایران

یوسف قویدل رحیمی؛ راضیه سپه وند؛ منوچهر فرج زاده اصل

دوره 5، شماره 2 ، تیر 1393، ، صفحه 1-10

چکیده

  امواج گرمایی به عنوان یک مخاطره اقلیمی در سال های اخیر رخداد بیشتری داشته اند که این امر از تظاهرات تغییرات آب و هوایی کره زمین به شمار می رود. در این پژوهش به منظور بررسی آماری و سینوپتیک امواج گرمایی فرین غرب ایران از داده­های دمای حداکثر روزانه ایستگاه­های سینوپتیک استان های لرستان، کردستان، کرمانشاه و همدان در دوره آماری بلند ...  بیشتر امواج گرمایی به عنوان یک مخاطره اقلیمی در سال های اخیر رخداد بیشتری داشته اند که این امر از تظاهرات تغییرات آب و هوایی کره زمین به شمار می رود. در این پژوهش به منظور بررسی آماری و سینوپتیک امواج گرمایی فرین غرب ایران از داده­های دمای حداکثر روزانه ایستگاه­های سینوپتیک استان های لرستان، کردستان، کرمانشاه و همدان در دوره آماری بلند مدت (1961-2010) استفاده شد. برای شناسایی و تحلیل دماهای فرین منطقه غرب از شاخص «انحراف نرمال شده دما» یا NTD، استفاده گردید. بر مبنای انحراف نرمال شده دما اگر عدد شاخص از رقم 2+ فرارتر رفته و حداقل دو روز تداوم داشته باشد، موج گرم فرین رخ داده است. بر این اساس 14 موج گرمایی فرین در منطقه غرب ایران مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که وقوع امواج گرمایی فرین در غرب کشور روند کاهشی معنی داری داشته است. نتایج تحلیل سینوپتیک نیز نشان داد که الگوی غالب به وجود آورنده امواج گرمایی فرین در سطح زمین کم فشارهای حرارتی گنگ و عربستان و در تراز 500 هکتوپاسکال الگوی پرارتفاع هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 586.1 K